Абдуллоҳ ибн Амр ибн Осс розияллоҳу анҳу айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилдилар: “Аллоҳ таоло раҳмли инсонларга раҳм қилади. Ер юзидагиларга меҳрли, шафқатли бўлинг, осмондагилар сизларга раҳм қилишади. Раҳм (қариндошлик алоқалари) Раҳмонга яқиндир. Ким қариндошликни боғласа, Аллоҳ таоло у билан (раҳмат риштасини) боғлайди. Ким уни узса, Аллоҳ таоло ҳам ундан (раҳмат риштасини) узади” (Абуд Довуд ва Термизий ривояти).
Шарҳ: Ушбу ҳадисда кимга нисбатан раҳм кўрсатиш аниқ айтилмаган. Яъни, “одамларга”, “мўминларга” “солиҳларга” ёки “фақирларга” деган қайд йўқ. Шундай экан, бу ҳадисдан бутун махлуқотга нисбатан раҳм-шафқат кўрсатиш лозимлиги келиб чиқади. Яъни, ер юзидаги яхши-ёмон барча инсонларга, хонаки-ваҳший бутун ҳайвонларга кўрсатиладиган марҳамат Раҳмон – раҳмати чексиз Аллоҳ таоло рози бўладиган амаллардандир. Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Раҳмдил бўлмагунча (комил) мусулмон бўлолмайсиз”, деб марҳамат қилганларида саҳобийлари: “Эй Аллоҳнинг расули, ҳаммамиз раҳмлимиз”, деб жавоб бердилар. Шунда Пайғамбаримиз алайҳиссалом: “Бу ўринда бирингизнинг дўстига кўрсатадиган раҳм-шафқат эмас, барча инсонларга ва ҳайвонларга кўрсатиладиган марҳаматни кўзда тутяпман”, дедилар».
Марҳаматлиларга Аллоҳ таолонинг ҳам раҳм қилиши дейилганида, уларга эҳсонини мўл-кўл қилиб бериши ва кўпгина неъматлар ато этиши тушунилади. Аммо кўрсатиладиган раҳм-шафқат Қуръон ва суннат асосида бўлиши зарурлигини ҳам билиб қўйиш керак. Зеро, Аллоҳ таоло розилигига терс тушадиган, суннатга тўғри келмайдиган марҳамат ва шафқат бу ерда мақталган сифатга кирмайди.
“Осмондагилар”дан мақсад фаришталардир. Чунки улар мўминларга истиғфор сўраб турадилар. “Аршни кўтариб турадиган ва унинг атрофидаги (фаришта)лар Парвардигорларига ҳамду-сано айтиш билан (У зотни барча айбу нуқсонлардан) поклаб-тасбеҳ айтурлар ва У зотга имон келтирурлар, ҳамда имон келтирган кишиларни мағфират қилишини сўрарлар: «Парвардигоро, Ўзинг раҳмат-меҳрибонлик ва илм жиҳатидан барча нарсадан кенгдирсан. Бас тавба-тазарруъ қилган ва Сенинг йўлингга эргашган кишиларни Ўзинг мағфират қилгин ва уларни дўзах азобидан сақлагин” (Ғофир, 7). Бу муборак оятдан маълум бўлишича, фаришталарнинг раҳм қилиши мўминлар учун раҳмат ва мағфират сўрашдан иборат.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бу ҳадисларидан келиб чиқадиган хулоса шу: қариндошлик алоқаларини мустаҳкамлашга аҳамият бериш Аллоҳ таолонинг раҳматига эришишга интилиш демакдир. Аксинча, бу масалага бепарво бўлиш Аллоҳ таолонинг раҳматига беписандликдан дарак беради.
“Кутуби ситта” асосида
Содиқ НОСИР
тайёрлади.
ЎМИ Матбуот хизмати
«Мусулмон Умматининг Буюк Ғалабага ва Ватан ҳимоясига қўшган ҳиссаси: тарих сабоқлари ва замонавий муаммолар» номли Астрахандаги II Халқаро илмий-диний конференцияда
Диний идорамиз вакили иштирок этди
Халқаро анжуманда Жанубий федерал округ, Кавказ орти ва Яқин хориж диний арбоблари ҳамда давлат ҳокимияти органлари вакиллари, илмий ва эксперт жамоатчилиги, таълим муассасалари, олийгоҳлар ўқитувчилари ва талабалари, Россия ҳарбий қисмининг раҳбарлари, Россия Федерацияси субъектларидан диний ва жамоат арбоблари, анъанавий конфессиялар диний пешволари ва кўплаб оммавий ахборот воситалари вакиллари иштирок этдилар.
Форум Ғалабанинг 80 йиллиги ва “Ватан ҳимоячилари” йили доирасида ўтказилишини инобатга олган ҳолда, унинг иши давомида мусулмон уламоларининг фуқаролик жамиятини жипслашишдаги роли, шунингдек давлатларимиз тараққиётининг муҳим тарихий босқичларида диний арбобларнинг давлат сиёсатига қўшган ҳиссаси муҳокама қилинди.
Халқаро форумда маъруза учун сўз берилган Диний идорамиз вакили Иброҳимжон домла Иномов Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг саломлари ва дуои-хайрларини ҳурмат билан етказди.
Астрахан давлат университетида талаба ёшлар билан учрашувда Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили “Ота-онани рози қилиш – фарзандлик бурчи”, “Ақидада адашмайлик!”, “Ижтимоий тармоқлардан фойдаланиш одоби” мавзуларида тўхталиб ўтди.
Турли хил диний оқимлардан эҳтиёт бўлиш зарурлиги – ҳам шариат буйруғи, ҳам замон талаби, ҳам давр эҳтиёжи эканлигига эътибор қаратилиб, кенг тушунчалар берилди.
Халқаро конференция доирасида Россия мусулмонлари Марказий Диний идораси раиси, Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратлари Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили билан учрашув ўтказди.
Суҳбат давомида ташриф учун миннатдорлик изҳор этиб, ўзининг энг катта ва илиқ самимий саломларини, энг яхши тилак ва хайрли дуоларини Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларига албатта етказишни бир неча бор таъкидлаб ўтди.
Россия мусулмонлари Марказий Диний идораси раиси, Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратларининг Ўзбекистонга, Бухорога, Ўзбекистон халқига меҳри ўзгача баланд эканлиги кўзларида ёш билан меҳр ила ифода этди.
Учрашув давомида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг ҳам саломлари делегациямиз аъзоси томонидан ҳурмат билан етказилди.
Хизмат сафари давомида конференция иштирокчилари, хорижий меҳмонлар, ватандошларимиз ҳамда маҳаллий фуқаролар ва расмий ташкилотлар масъуллари билан бўлган суҳбатларда делегациямиз вакили томонидан бугунги кундаги мамлакатимиздаги қилинаётган ишлар тўғрисида тўхталиб, давлатимиз ва ҳукуматимиз томонларидан юрт тинчлиги, халқ фаровонлиги ва саломатлиги, динимиз камолоти, масжиду-мадрасаларимиз ободлиги учун беҳисоб даражада ишлар олиб борилаётганлигини ёритиб, бугунги кундаги мамлакатимиздаги ҳамма соҳаларда, айниқса диний соҳада жуда ҳам катта ислоҳотлар, мисли кўрилмаган янгиликлар тўғрисида хабар бериб ўтилди.
Астраханда ўтказилган «Мусулмон Умматининг Буюк Ғалабага ва Ватан ҳимоясига қўшган ҳиссаси: тарих сабоқлари ва замонавий муаммолар» номли II Халқаро илмий-диний конференция Россия Федерациясининг кўплаб марказий, ҳудудий ва маҳаллий оммавий ахборот воситаларида ёритиб борилди.