Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
19 Сентябр, 2024   |   16 Рабиъул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
04:49
Қуёш
06:08
Пешин
12:22
Аср
16:37
Шом
18:28
Хуфтон
19:42
Bismillah
19 Сентябр, 2024, 16 Рабиъул аввал, 1446

Фарзанд бебаҳо неъмат

21.07.2016   7700   5 min.
Фарзанд бебаҳо неъмат

Фарзанд ниҳолга ўхшайди. Агар у ўз вақтида, яхши парвариш қилинмаса, тўғри ўсмай қолиши мумкин. Ота-онанинг вазифаси эса болага чиройли тарбия бериш, яхши инсон қилиб вояга етказишдир. Бу борада Абдурауф Фитрат бундай ёзади: “Ахлоқи гўзал фарзанд Аллоҳнинг неъматидир. Яхши тарбия инсоннинг бахту иқболи омилидир. Баъзи феълу атвор туғма бўлса-да, кўпинча у шаклланади”.

Луқмони Ҳакимдан “Нега ўғлингизга жуда кўп насиҳат қиласиз?” деб сўрашганида, у зот: “Кексаларнинг ёшларга қилган насиҳати худди кўчатларни вояга етказадиган боғбон кабидир. У вақт-вақти билан ниҳолларнинг ортиқча шохларини кесади, улар атрофидаги бегона ўт-ўланларни тозалайди. Хуллас, унинг мустаҳкам бўлиб ўсиши учун бор куч-қувватини сарфлайди. Агар шундай қилса, ниҳол яхши ўсиб, унади. У ҳосилга киргач, меваси асалдек ширин бўлади. Акс ҳолда, боғбон бепарво бўлиб, кўчатларнинг ортиқча шохларини кесмаса, улар баланд ўсиб яхши ҳосил бермайди. Оқибатда, бундай ниҳолдан боғбонга кам фойда тегади”.

Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай марҳамат қиладилар:

لأن يؤدب الرجل ولده خير من أن يتصدق بصاع

«Кишининг ўз фарзандини чиройли одоб-ахлоқ билан тарбиялаши кўп миқдордаги нафл садақа­ беришидан яхшироқдир» (Имом Термизий ривояти).

Бошқа ҳадисда бундай келади:

ما نحل والد ولدا من نحل أفضل من أدب حسن

«Ота болага гўзал одобдан яхшироқ нарсани бера олмайди» (Имом Термизий ривояти).

Боланинг табиати, хулқ-атвори оиладаги муҳитга боғлиқ. Ота-она тажрибали табибнинг беморга нисбатан қилган муносабати каби бўлишлари керак. Албатта, солиҳ фарзандлар  ўз-ўзидан вояга ет­майди. Балки оилада ота-она назоратида тарбияланиб, улғаяди. Болалар тарбиясига бепарво бўлмаслик керак. Акс ҳолда, Аллоҳ асрасин, улар ёмон кишиларга аралашиб қолишлари мумкин. Лўнда қилиб айтганда, бола қалби оппоқ (турли ёзув ёзиш мумкин бўлган) қоғозга ўхшайди. Унга имкон қадар яхши ёзувлар тушириш керак. Фарзандларимиз яхши инсонлар бўлиб етишишлари учун улар тарбиясига чин ихлос билан киришиб, бор имкониятларни ишга солишимиз зарур.  

Буюк юртдошимиз Абу Али ибн Сино фарзанд тарбияси ҳақида васият қилиб, бундай деган: «Ёш бола таълим-тарбия оладиган жойда одоб-ахлоқли, турмуш тарзи намунали болалар бўлиши лозим. Зеро, ёш бола ҳар бир нарсани уларга тақлид қилиб ўрганади ва улар билан дўст тутинади».

Муҳтарам Президентимиз нутқларининг бирида фарзандлар тарбияси ва уларнинг баркамол авлод бўлиб етишишида одоб-­ахлоқнинг ўрни катта экани ҳақида тўхталиб, бундай деганлар: “Ёшларимизга бугуннинг ўзида алоҳида эътибор қаратишимиз лозим. Улар нафақат ишончимиз ва келажагимиз, ёшлар – бугунги ва эртанги кунимизнинг ҳал қилувчи кучидир. Яъни эртанги кун кутганимиздек бўлиши учун бугуннинг ўзида ёшлар тарбиясига жиддий эътибор қаратишимиз зарур” .

Мамлакатимиз  мустақилликка  эришгач, болалар ва ўсмирларнинг жисмонан соғлом, бақувват, руҳан ва маънан комил инсон бўлиб улғайишлари учун катта эътибор  қаратилаётгани сир эмас. Бунга муҳтарам Юртбошимизнинг ташаббуслари билан 2005 йил «Оналар ва болалар йили», 2008 йил «Ёшлар йили», 2010 йил «Баркамол авлод йили», 2016 йил эса “Соғлом она ва бола йили” деб эълон қилиниши ва бу борада катта ҳажмдаги ишлар амалга оширилиши далилдир.

Ҳар томонлама баркамол фарзандни вояга етказиш борасида улуғларнинг жуда кўп насиҳатлари бор. Уларда, энг олдин, болаларда шакллантирилиши керак бўлган яхши хислатлар бундай баён қилинади: Ислом, илм, диёнат, қаноат, интизом, виждон, ватанпарварлик, адолат, муҳаббат, иффат, сабр, тилни (бўҳтон, чақимчилик, ғийбат кабилардан) тийиш, ибрат назари билан қараш, сир сақлаш ва ҳоказо.

Шу билан бирга, фарзандни ҳасад, манманлик, такаббурлик, ёлғон гапириш, алдаш, мунофиқлик, бахиллик, бекорчилик, жаҳл, ғазаб, ғийбат, беҳуда сўзларни гапириш, мазах қилиш, шаҳватга берилиш, сўкиш, тама қилиш, зулм, жоҳиллик каби ёмон хислатлар ривожланишидан муҳофаза қилиш зарурлиги ҳам айтилади.

Руҳан тетик ва ахлоқли фарзанд илоҳий неъматдир. Фарзанди баркамол инсон бўлиб вояга етишини истаган ҳар бир ота-она, уни авваламбор соғлом эътиқод асосида тарбиялаши керак. Зеро, тўғри ва соғлом эътиқод дин асосидир. Ақидаси мустаҳкам шаклланган бола ҳеч қачон адашмайди, тўғри эътиқоддан чалғимайди. Модомики, ақидаси бидъат­хурофот ва нотўғри тушунчалардан холи бўлар экан, уни ҳеч ким адаштира олмайди, ўзига қарам қилолмайди. Эътиқод динимиз негизи, ҳаётимиз пойдевори экан, уни тўғри шакллантиришимиз лозим. Демак, ишончи ўзгарган одамнинг ҳаёт тарзи ҳам ўзгарар экан. Энди у ўзи тўғри деб билган, ишонган ана шу ақиданинг чизиқларидан четланмайди. Ҳазрат Мирзо Бедил айтадилар:

 

Бошидан қийшиқ бўлса пойдевор,

Осмонга етса ҳам қийшиқдир девор.

 

Сўфи Оллоҳёр ҳазратлари бундай деганлар:

 

Ақида билмаган шайтонга элдир,

Агар минг йил ибодат қилса елдир.

 

Шу боис динни мустаҳкам эътиқод асосида ўрганиш доимо долзарб масалалардан бўлиб келган. Шу эътибордан ота-оналар фарзанд тарбиясида унинг эътиқодига алоҳида эътибор беришлари зарур. Аллоҳ таоло барчамизни имонда, Исломда собитқадам қилсин. Омин!

 

Толибжон ҚОДИРОВ

тайёрлади.

Мақолалар
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Қиз бола қила оладиган энг муносиб иш нима?

19.09.2024   193   4 min.
Қиз бола қила оладиган энг муносиб иш нима?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Қиз бола бажара оладиган энг яхши иш – оддий (қилиш осон), доимий (қиз бола бутун умр, узлуксиз, ҳар куни қила оладиган), яхши таъсир кўрсатадиган, кўплаб савоб келтирадиган ишдир.

Биз бу сифатларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзларидан, у зотнинг уйларидаги ҳолатлардан ўргандик.

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ учун энг суюкли амал  – оз бўлса ҳам, бардавом амалдир», дер эдилар». Имом Муслим ривоят қилган.

Кичик бўлса ҳам, бардавом, мунтазам, доим қилинган ишлар кўп бўлса ҳам, бардавом бўлмаган ишдан яхши экан. Демак, савоб олиш учун, Аллоҳ бизни яхши кўриши учун фақат катта, кўп ишларни қилишга мажбур эмас эканмиз. Роббимизга биз қиладиган ишнинг катта-кичиклиги эмас, бардавом қилиниши суюкли экан. Кичик бир яхши амални ҳам доим, ҳар куни, канда қилмай бажарсак, Роббимизга суюкли бўлаверар экан.

Саҳоба ва тобеъинлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга эргашиш, ўрнак олиш учун у зотнинг кундалик ишларини, феълларини билишга жуда қизиқишар эди.

Буюк тобеъинлардан Масруқ ибн Аждаъ роҳимаҳуллоҳдан ривоят қилинади:

«Оиша розияллоҳу анҳодан «Расулуллоҳ қандай амални яхши кўрар эдилар?» деб сўрасам, «Доимий амални», дедилар.

Бошқа ривоятда Оиша розияллоҳу анҳо: «Расулуллоҳга энг суюкли амал – давомли бажариладиган амал эди», деганлар. Имом Бухорий ривоят қилган.

Яна бир тобеъин – Алқама ибн Қайс ҳам Нахаъийдан шунга ўхшаш ривоят келтирган:

«Мўминларнинг онаси Оишадан «Расулуллоҳнинг амаллари қандай эди?» деб сўраган эдим, «Расулуллоҳнинг амаллари дийма эди», дедилар».

Араблар «дийма» деб чақмоқсиз, момақалдироқсиз, узоқ ва сокин ёғадиган ёмғирни айтишади.

Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар:

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар бир ишни мукаммал бажарар эдилар. Бетоб бўлиб ёки чарчаб ухлаб қолиб, тунги намозларини ўқий олмай қолсалар, кундузи ўн икки ракъат қилиб ўқиб қўяр эдилар». Имом Муслим ривояти.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам қайси ишга кўл урмасинлар, уни мукаммал бажарар эдилар, уни пухта, эътибор билан адо этар эдилар, энг асосийси – ўша ишда бардавом бўлар эдилар. Оиша онамиз бунга ҳаётий мисол келтириб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳар куни кечаси нафл намоз ўқиганларини, бирор марта қолдирмаганларини айтяптилар. Мабодо беморлик ёки чарчоқ туфайли ўқий олмай қолсалар, худди сиз билан биз фарз намознинг қазосини ўқигандек, кундузи ўн икки ракъат қилиб ўқиб қўяр эканлар. Бир амални давомий қилиш, уни бирор марта ҳам қолдирмасликка уринишнинг энг ёрқин мисоли мана шудир.

Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларининг ҳолатини доим назорат қилардилар, бир ишни бардавом қилган одамни мақтар эдилар, бирор ишни бир муддат қилиб, кейин ташлаб қўядиган кишини койир эдилар.

Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Аллоҳнинг Расули соллаллоҳу алайҳи васаллам менга «Тунги намозни баъзан ўқиб, кейин ташлаб қўядиган Фалончи каби бўлмагин!» деганлар». Имом Бухорий ривояти.

Энди сизга бир савол:

Ҳаётингизда давомли, узлуксиз қиладиган бирор ишингиз, яхши амалингиз борми?

Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг

“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ таржимаси.

Мақолалар