Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
08 Июл, 2025   |   13 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:15
Қуёш
04:58
Пешин
12:33
Аср
17:41
Шом
20:02
Хуфтон
21:37
Bismillah
08 Июл, 2025, 13 Муҳаррам, 1447

Эртанги ҳаёт – ёшларнинг таълим-тарбиясига боғлиқ

15.01.2021   1962   8 min.
Эртанги ҳаёт – ёшларнинг таълим-тарбиясига боғлиқ

Ҳар қандай давлатнинг тарихий тараққиёт йўли юртнинг жадал ривожланиши, муайян ютуқларга эришиши, халқнинг фаровон бўлиши, ўша давлатда ёшлар таълим-тарбияси ва келажагига бериладиган эътибор даражасига чамбарчас боғлиқ.

Шу маънода Ўзбекистонда ёшлар масаласи давлат сиёсатининг энг устувор йўналишларидан бири ҳисобланади. Мамлакатда ёшларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, уларга зарур шарт-шароит ва имкониятларни яратиб бериш борасида мустаҳкам ҳуқуқий база яратилган ва бу тизим замон талабларига ҳамоҳанг равишда такомиллаштириб борилмоқда.

Президентимиз Шавкат Мирзиёев БМТ Бош Ассамблеясининг 72-сессиясида сўзлаган нутқида шундай битиклар бор эди: “Сайёрамизнинг эртанги куни, фаровонлиги фарзандларимиз қандай инсон бўлиб камолга етиши билан боғлиқ. Бизнинг асосий вазифамиз – ёшларнинг ўз салоҳиятини намоён қилиши учун зарур шароитлар яратишдан иборат”.

Дарҳақиқат, ёшларга эътибор бу келажакка эътибор, демакдир.                 Шу эътибордан Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ўтган 26 декабрь куни мамлакатимизда биринчи бор ўтказилган Ўзбекистон ёшлари форумида бутун мамлакатимиз ёшларига қилган мурожаатларида шундай дедилар: “Ўз тажрибамдан келиб чиқиб, сизларга айтадиган маслаҳатим шу: Илмни қадрланг, илмга интилинг! Бир сония вақтингиз ҳам бекор ўтмасин! Ёшлик – умрнинг энг бебаҳо даври. Илм ва билим – ўтда ёнмайдиган, сувда чўкмайдиган, ҳеч ким сиздан тортиб ололмайдиган бойлик эканини асло унутманг! Халқимиз, Ватанимиз сизлардан буюк ишлар кутаётганини ҳеч қачон ёдингиздан чиқарманг!”.

Мазкур форумда давлатимиз раҳбари ёшлар келажаги билан боғлиқ жуда ҳам муҳим ва нозик масалага урғу бердилар. Бу масала сўнгги йилларда кескин кўпайиб кетаётган оилалар ажрими ва унинг оқибатида тирик ва сарсон етим бўлиб қолаётган ёш авлод тарбияси масаласи бўлди. Бу ҳақидаги мурожаатлари шундай бўлди:

“Халқимиз азалдан оилани муқаддас билиб, уни доимо асраб-авайлаб келади. Оила қанчалик мустаҳкам бўлса, жамият ҳам шунчалик барқарор бўлади.

Бир нарсани унутмаслигимиз лозим: хонадонларимиздаги              тинчлик-тотувлик, аввало, оиладаги соғлом муҳит, мустақил ҳаёт остонасида турган қизларимизни оилавий турмушга тайёрлаш билан бевосита боғлиқ.

Афсуски, бу муҳим масалага лоқайдлик ва эътиборсизлигимиз натижасида жорий йилнинг ўтган 11 ойида ёш оилалар ўртасида 25 минг ажримлар қайд этилган. Бу салбий ҳолат барчамизни жиддий безовта қилиши ва қаттиқ ташвишга солиши керак.

Ахир, ўзингиз ўйланг, 25 минг ажрим – агар ҳар бир оиланинг камида уч нафар аъзоси бўлса, бу – 100 минг одам ҳаётининг барбод бўлгани эмасми?! Бунинг оқибатида қанчадан қанча бегуноҳ болалар тирик етим бўлиб қолади. Қанча инсоннинг тақдири издан чиқиб, сарсон-саргардон бўлади.

Нега мана шу оилаларни сақлаб қолиш учун маҳаллада ҳаракат қилмадик, ёшларга тўғри йўлни кўрсатмадик?

Мен, бугунги имкониятдан фойдаланиб, кенг жамоатчиликка, авваламбор, кўпни кўрган мўътабар нуронийларимизга, оқила ва меҳрибон оналаримизга мурожаат этмоқчиман. Бу оғриқли масалада бизга ёрдам беринглар, деб илтимос қиламан.

Оилавий низоларнинг олдини олиш, ажримларни камайтириш борасида сиз, азиз ёшларимиз ҳам ташаббус ва фаоллик кўрсатсангиз, мен барчангиздан чексиз миннатдор бўлар эдим”.

Тассуфки, сўнгги йилларда оилавий ажримлар сони кескин кўпайиб кетмоқди. Бунинг оқибатида эса қанчадан қанча оилаларнинг обрўси тўкилмоқда. Тул ва бевалар сони ортмоқда. Одатда бу мисол ҳолатларда жамиятда зино ва ҳаёсизликлар юзага келади. Бу ўз навбатида маънавий муҳитни бузилишига эшик очади.

Энг ачинарлиси, ўртадаги бечора фарзандлар тирик ва сарсон етим бўлиб, нима қилишни билмай қолмоқда. Отаси билан қолай десалар онаси норози, онаси билан қолай десалар отаси норози. Алалоқибат уларнинг фарзандлари икки ўтнинг орасида қолиб, меҳр ва шафқатга ташна ёш боши билан тоғ бардош бера олмас бир қанча машаққатларга дуч келмоқда. Одатда бу мисол бузуқ муҳитда ўсаётган ёш авлод меҳр ва оқибатни, раҳм ва шафқат нималигини билмасдан тарбияси бузилади.

Дарҳақиқат, оилавий ажримлар аксар ҳолларда фарзандларни ноқобил, нафақат жамиятга, балки ўз ота-оналарига бешафқат ва бемеҳр бўлиб вояга етишига сабаб бўлмоқда. Негаки, улар учун меҳр ва оқибатни, раҳм ва шафқат мисол инсоний фазилатлар бегона ҳисобланади. Меҳр ва оқибат, раҳм ва шафқатни шу муносабат билан улғайган боладангина кутиш мумкин.

Меҳрибонлик уйлари минг шинам ва гўзал бўлмасин, у болаларнинг уйи эмас. Ҳароба бўлсин, лекин унда боланинг фақир бўлса ҳам меҳрибон ва шафқатли ота-онаси бўлсин.

Оилавий ажримларнинг зарарлари юқоридаги ҳолатлардан бошқа бир қанча зарар ва зиёнлари ҳам мавжуд. Бир оила бузилиши сабабли кўплаб мусулмонларнинг ўрталарида душманчиликни пайдо қилади. Шунинг учун ҳам Шайтонни энг хурсанд қиладиган иш – оиланинг бузилишидир.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Иблис ўз тахтини сув устига қуради ва ўз лашкаридан гуруҳларни юборади. Уларнинг энг кўп фитначиси, унга энг яқинидир. Бириси келиб: “Ундай қилдим, бундай қилдим”, дейди. У бўлса: “Ҳеч нарса қилмабсан!” дейди. Кейин бошқа бири келиб: “Уни ҳолига қўярда қўймай оқибатда хотини билан орасини буздим”, дейди. У эса ўшани ўзига яқинлаштириб: “Ҳа, балли, қандай ҳам яхшисан!” дейди”, дедилар” Имом Муслим ривояти.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Эй иймон келтирганлар! ... Хотинларингиз билан хушмуомалада ва тинч-тотув яшанг. (Мабодо хотинларингизни ёқтирмай қолган бўлсангиз, шунда ҳам сабр қилинг!) Зеро, сизлар ёмон кўрган нарсада Аллоҳ кўп яхшиликларни қилиб қўйган бўлиши мумкин” (“Нисо” сураси, 19-оят).

Ҳақ таоло мўмин бандаларига: “Эй иймон келтирганлар”, дея мўмин бандаларини эр-хотинлик ҳаётини саодатли қиладиган ишга йўллаб марҳамат қилади: “Хотинларингиз билан хушмуомалада ва тинч-тотув яшанг”. Яъни ҳар бир эркак аёли билан ўзаро ҳурмат-эҳтиром ва меҳр-муҳаббатда ҳаёт кечирсин, хотинига мудом яхшилик қилсин, бирон сўз ё ҳаракат билан унга ёмонлик қилмасин. Мабодо хотинини ёқтирмаса ҳам сабр қилсин, талоқ қилиб ажрашиб кетмасин. Шоядки, Аллоҳ таоло бу оиланинг сақланиб қолишида кўп яхшиликларни тақдир қилар, отанинг кўзини қувонтирадиган ва умматга фойдаси тегадиган фарзандлар дунёга келар ёки эрнинг қалбидаги ёқтирмаслик кетиб, ўрнини муҳаббат эгаллар ва эр-хотин ўртасида меҳр пайдо бўлар.

Хотинларингиз билан хушмуомалада ва тинч-тотув яшанг. (Мабодо хотинларингизни ёқтирмай қолган бўлсангиз, шунда ҳам сабр қилинг!) Зеро, сизлар ёмон кўрган нарсада Аллоҳ кўп яхшиликларни қилиб қўйган бўлиши мумкин”дан мурод мана шулардир.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: Мўмин эр мўмина хотинидан нафрат қилмасин. Агар унинг бир хулқини ёқтирмаса, бошқа бир хулқидан рози бўлади(Имом Муслим ривояти). Яъни эр хотинидан буткул ғазабланиши жоиз бўлмайди, чунки хотинининг айрим феълидан ғазабланса, унинг бошқа яхши одатларидан рози бўлиб кетавериши керак.

Унутмайлик, бу кўрсатма бутун борлиқни йўқдан бор қилган ва унинг саодати нимада эканлигини яхши билувчи меҳрибон Яратган Роббимиз ожиз ва узоқни билмайдиган бандаларга ўргатган илоҳий йўл-йўриғидир!

Шундай экан ҳар бир янги оила қураётган келин ва куёвлар мазкур оят ва ҳадиси шарифни онгли равишда тушуниб, унга амал қилган ҳолда, оила қурмоғи, атрофдагилар ҳам ушбу қурилаётган оилаларни тинч, бахтли-саодатли яшаб кетишига ўз ҳиссамизни қўшишимиз лозим бўлади.

Таҳлил натижалари 90 фоизидан ортиқ оилавий ажримларга “деди-деди” гап-сўзлар ва мол-у дунё масалалари сабаб бўлишини кўрсатмоқда.

Ушбу иллат бир боланинг, у ўғил ё қиз бўлсин, биргина табассуми ёки “Ота” ёхуд “Она...” деган овозига алмашишга арзийдими?!

Жасурбек Раупов,

Тошкент вилояти бош имом-хатиби

Мақолалар
Бошқа мақолалар

Роббимизнинг ваъдаси ҳақ экан

07.07.2025   2472   4 min.
 Роббимизнинг ваъдаси ҳақ экан

Ярмук – мусулмон ва Рум қўшинлари ўртасида бўлиб ўтган жанг. Унда асрлар ўтса-да, мангуликка юз тутган ажиб лавҳалар бор. Уларнинг баъзилари қуйидагилардир:

Урушнинг айни қизиган палласи. Бир киши Абу Убайда ибн Жарроҳ ҳазратларига яқинлашди. Абу Убайда розияллоҳу анҳу: “Мен шаҳид бўлишга астойдил бел боғладим”, деди. Ҳалиги киши: “Бирор-бир гапингиз бўлса айтинг, мен Расулуллоҳ билан кўришган пайтим  у зотга етказиб қўяман”, деди. Абу Убайда розияллоҳу анҳу: «Ҳа, у зотга буни етказ: “Расулуллоҳ, бизлар Роббимизнинг ваъдаси ҳақ эканини топдик”», дедилар.

Рум қўшинларининг ҳужуми кучайган пайтда Икрима ибн Абу Жаҳл розияллоҳу анҳу мусулмонларнинг орасида: “Аллоҳ таоло мени  ҳидоят қилмасидан аввал мен Расулуллоҳга қарши жанг қилардим, энди бугун Аллоҳнинг душманларидан қочиб кетаманми!” – дея жар соларди. Орадан кўп ўтмай, Абу Жаҳл яна: “Ким ўлимга байъат қилади?”[1] – деди.

Мусулмонларнинг бир жамоаси у зотга байъат қилишди ва уларнинг барчаси биргаликда жанг майдонига киришди. Уларнинг мақсадлари ғалаба ва шаҳидлик эди. Аллоҳ таоло уларнинг байъатларини қабул қилди ва уларнинг бари Аллоҳнинг инояти ила шаҳидликка эришдилар. 

Тарих зарварақларига эътибор қаратинг. Буюк қўмондон Холид ибн Валид 100 кишилик қўшини билан тўрт минг кишилик Рум қўшинларига қарши турдилар. Қаранг-а! Юз кишилик қўшин тўрт мингта аскарга қарши чиқиб, уларни енгса-я?! Бу уларнинг қалблари Аллоҳга бўлган иймонлари билан тўлиб-тошгани эканининг белгиси эмасми?!

Уруш бироз тинчиб турган пайтда Холид ибн Валиднинг олдига Жўржа исмли Рум қўмондони келди ва: “Эй Холид, нимага даъват қиляпсан? Айни пайтда Исломни қабул қилган кишига ҳам сизларга берилгандаги каби ажру савоб насиб қиладими?” – деб сўради.

Саҳобий: “Ҳа. Ундан кўпроғи ҳам насиб этиши мумкин”, деди.

“Қандай қилиб? Ахир сизлар аввалдан мусулмон бўлиб, ўзиб кетгансизлар-ку?!” – деди Рум қўмондони. Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу: “Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга яшадик ва у зотнинг мўъжизаларига гувоҳ бўлдик.

Бизнинг кўрганларимизни кўриб, биз эшитган нарсаларни эшитган одам Исломни осонликча қабул қилиши ҳақиқат. Лекин сизлар у зотни кўрмагансизлар, у зотнинг гапларини эшитмагансизлар, бундай ҳолда ғайбга иймон келтирган бўласизлар. Агар сизлар ниятингиз,  қалбингиз ила Аллоҳга иймонда ростгўй бўлсаларингиз, сизларнинг савобларингиз буюкроқ бўлади”, дедилар. Бу гапларни эшитган Рум қўмондони оҳ урди ва: “Эй Холид, менга Исломни ўргат”, дея ўзини Холид розияллоҳу анҳу тарафга ташлади.

Шундай қилиб Рум қўмондони Исломни қабул қилди. Аллоҳ таоло учун икки ракат намоз ўқиди, ҳақиқатда икки ракат, бундан бошқача эмас. Икки тараф яна урушга киришди. Жўржа энди мусулмон аскарлар сафида шаҳидлик мақомига эришиш илинжида жанг қиларди.

Ҳа! Ўша икки ракат намоз сабабидан Аллоҳнинг изни ила унга жаннат насиб этди, унинг бундан бошқа амали йўқ эди...


Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.


[1]  Бунинг маъноси: “Мен ўлгунимча шу жанг майдонидан ортга чекинмайман, то сўнгги нафасим қолгунича мусулмонлар сафида Аллоҳнинг душманларига қарши жанг қиламан, мени фақатгина ўлим тўхтата олади”  (Тарж.).