ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...
* * *
Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари
* * *
МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ
* * *
ИЙМОН-ЭЪТИҚОД КИТОБИ
* * *
НАЗМ
Даража жаннат ичрадур секкиз,
Тенгри гар лутф қилса, еткайсиз.
Тенгри жаннатқа кимниким тергай,
Амалиға яраша ер бергай.
Анда ҳуру қусуру ғилмондур,
Неча лаззатки, ақл ҳайрондур.
Ҳар фароғатки эл хаёл этар,
Андин ортиқ биҳишт элига етар.
Жовидон ерларида бўлғайлар,
Ғам била ғуссадин қутулғайлар.
Барчадин яхши лаззати дийдор,
Бизга қилғай насиб, ё Ғаффор!
НАСРИЙ БАЁН
Жаннат (ҳақлиги) баёни
Жаннат ичида саккизта даража бор, агар Аллоҳ лутфу карам қилса, унга етгайсизлар. Аллоҳ жаннат учун кимни танласа, унга амалига яраша (жаннатдан) жой беради. У ерда ҳурлар, қасрлар, ғилмонлар бор, яна ақл ҳайрон қоладиган неча лаззатлар бор.
Одамлар хаёл қилган ҳар неки фароғат – роҳат-ҳаловат бор бўлса, жаннат аҳлига ундан ортиқроғи тегади. (У мўъминлар) жаннат ерларида абадий қоладилар, ғам ва ғуссадан (мангу) қутуладилар.
Ҳаммасидан яхшиси Аллоҳнинг дийдори лаззатидир. Эй Ғаффор – мағфирати чексиз бўлмиш кечиримли Зот! Бизга ҳам у неъматни насиб айла!
ИЗОҲ. Аҳли суннат эътиқодига кўра, мўъминлар охиратда Аллоҳни кўрадилар, кофирлар кўрмайдилар (Байзовий). “Барчадин яхши лаззати дийдор” сатрига далил ушбу ояти карималардир:
Қиёмат сураси, 22-23-оятлар Маъноси: «Бир қанча юзлар у кун Раббилари (жамоли)га боқиб, ял-ял яшнаб тургувчидир».
Юнус сураси, 26-оят маъноси: «Яхшилик қилувчилар ва гўзал ҳаракат этувчилар учун янада гўзалроғи ва зиёдаси (Аллоҳнинг жамоли) бордир».
“Бу ояти каримадаги «зиёда» сўзи Аллоҳни (охиратда) кўз билан кўрмоқ деган маънода тафсир қилинган” (Муҳаммад Зоҳид Қўтқу ибн Иброҳим ал-Бурсавий: «Аҳли суннат вал-жамоат ақоиди», 1-китоб, с. 39).
Насрий баён ва шарҳ муаллифи:
Мирзо КЕНЖАБЕК.
Инсон зиммасида бир нечта омонатлар борки, буларни қадрлаш зарур ҳисобланади. Ўз жонига ўзи қасд қилиш эса ана шу омонатга хиёнат қилишдир. Бинобарин, Қурони карим Нисо сураси 29-оятида Ҳақ таоло хитоб қилган: "Бир-бирларингизни ўлдирмангиз".
Жундаб ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: "Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Сизлардан илгари ўтганлардан бир киши жароҳатланди. Бесабрлик қилиб пичоқ олди-да, қўлни кесиб ташлади ва кўп ўтмай, қон йўқотиб вафот этди. Аллоҳ: "Бандам жонига қасд этди, унга жаннатни ҳаром қилдим", деди" (Муттафақун алайҳ).
Яна бир ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Кимки тоғдан ўзини ташлаб, жонига қасд қилса, у жаҳаннам оловида абадулабад ўзини пастга ташлайди. Кимки заҳар ичиб жонига қасд қилса, у қўлида заҳарини тутиб, жаҳаннам оловида абадулабад ўзини заҳарлайди. Кимки ўзини темир билан ўлдирса, у қўлида темирини тутиб, жаҳаннам оловида абадулабад у билан ўзини уради" (Имом Бухорий, Муслим ва бошқалар ривояти).
Мўътабар фатво китобларимиздан “Фатавои Сирожия”да: “Қачон кема ёна бошласа, ундагиларнинг агар ўзларини денгизга ташлашса, сузиш билан халос бўлиб кетишга гумонлари ғолиб бўлса, шундай қилишлари вожиб бўлади. Агар ўзларини денгизга ташласалар ҳам ғарқ бўлишлари ёки ташлашмаса, куйиб кетишлари эҳтимоли бўлса, у ҳолда кемада қолиш ва денгизга ўзларини отиш орасида ихтиёрлидирлар. Кимки ўзини ўлдирса, унинг гуноҳи бошқа бировни қатл қилгандан кўра қаттиқроқдир!”
Юқорида келтирилган манбалардан кўриниб турибдики динимиз инсон ўз жонига қасд қилишга эмас, балки бу омонатни асрашга қадрлашга чақиради. Лекин, жамиятда баъзи инсонлар борки, ўз жонига қасд қилишга, худкушликка рағбат қиладилар. Аслини олганда ўзини-ўзи ўлдириш Аллоҳ берган неъматни мутлақо менсимасликдир. Шу билан бирга бундай ҳолат ўша жамиятга ҳам мусибат ҳисобланади.
Ўзини-ўзи ўлдиришнинг гуноҳи бировни ўлдиришдан кўра оғирроқ ва каттароқ ҳисобланади. Энди, салгина ҳаёт ташвиши деб, озгина ғам ва алам деб ўзини ўлдираётганларнинг гуноҳи бировни ўлдиришдан кўра оғирроқ эканлигини билдик. Бироқ, бундан ҳам энг ачинарлиси, бировларнинг ёлғон-яшиқ гапларига учиб, “фатво”ларига алданиб, бегуноҳ мўмин-мусулмонларни ўлдиришга қасд қилиб ўзини ўлдиришнинг гуноҳи бундан неча баробар оғирроқ ҳисобланади. Бу шаҳидлик эмас, бу қаҳрамонлик ҳам эмас, балки худкушликдир.
Уйчи тумани "Девона бобо" жоме масжиди имом-хатиби
Абдуфаттоҳ Мусаханов
Манба: @Softalimotlar