30 Декабр, 2025, 10 Ражаб, 1447
30 Декабр, 2025, 10 Ражаб, 1447
Айримлар ўзидан устун кишини кўрса: “Менда нега шунақа сифатлар ёки бойлик йўқ?” дея тушкунликка тушади. Бунинг давоси эса, ўзидан қуйироқ кишига қараб тафаккур қилмоқдир. Чунки киши ўзидан қуйироққа назар солса, Аллоҳ таолонинг берган неъматларига шукр қилади.
Аслида, мусулмон киши мол ва даража жиҳатидан ўзи билан ўзгаларни солиштирмайди. Бироқ шундай ҳолатга тушиб қолган киши нима қилиши керак?! Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳадисларидан муолажа излаш айни муддаодир.
“Икки хислат борки, у кимда топилса, Аллоҳ таоло уни шукр этувчи ва сабр қилувчилар қаторида ёзиб қўяди. Кимда шу иккита хислат топилмаса, Аллоҳ таоло уни шукр ва сабр қилувчилардан эмас, деб ёзиб қўяди. Ким динда ўзидан устун кишига қараса, унга эргашса ва дунёда ўзидан паст бўлган кишига қараса ҳамда Аллоҳ таолога ўзини у кишидан устун қилиб қўйгани учун ҳамд айтса, Аллоҳ таоло уни шукр ва сабр қилувчилардан, деб ёзиб қўяди. Ким динда ўзидан паст бўлган кишига қараса ва дунёда ўзидан устун кишига қараб, менга бу кишичалик бойлик бермабди-да деб афсусланса, Аллоҳ таоло у кишини шукр ва сабр қилувчилардан эмас деб ёзиб қўяди” (Имом Термизий ривояти).
Имом Ҳоким ва Имом Байҳақий раҳматуллоҳи алайҳимо ривоят қилган ҳадиси шарифда эса: “Бойларнинг ҳузурига камроқ киринглар, чунки бу Аллоҳ таолонинг неъматини оз санамасликларингиз учун энг яқин воситадир”, дейилган. Бошқа бир ҳадисда: “Бирортангизнинг назари ўзидан бадавлатроқ ҳамда омадлироқ одамга тушганида ўзидан камбағалроқ ва омадсизроқ одамга ҳам бир назар ташлаб қўйсин!” дедилар.
Мазкур ҳадисларда мол-дунёда ўзидан устун бўлганларга кўп ҳам эътибор қаратиш керак эмаслиги, борига қаноат қилиш ва Аллоҳ таолонинг неъматларини оз санашнинг олдини олиш тавсия этилмоқда.
Ушбу ҳадиси шарифларни ҳалол ризқ талаб қилишда сусткашликка йўл қўйса ҳам
бўлар экан, деб тушунмаслик керак. Балки киши ризқ топиш учун унинг сабабларига жиддий киришмоғи лозимлиги уқтирилмоқда. Сўнгра ризқ бергани учун Аллоҳ таолога ҳамду сано айтишга, ортиқча нарсалар учун ғам чекиб, маҳзун бўлмаслик тарғиб этилмоқда.
Аслида, мусулмон илм ва тақвода ўзидан устун кишига етиб олишга ҳаракат қилиши керак. Бунинг натижасида мусулмон Аллоҳ таолога яқин бўлиб бораверади.
Ҳабибуллоҳ АБДУРАЗЗОҚОВ,
“Ҳазрати Имом” жоме масжиди имом-хатиби
“Ҳидоят” журналининг 2021 йил 10-сонидан олинди
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Ҳасад – кимгадир Аллоҳ ато қилган неъмат ва ютуққа норози бўлиш, унинг шу неъматдан жудо бўлишини исташдир.
Кўролмаслик (ҳиқд)нинг асосида эса адоват ва хусумат сақлаш, одамлар билан муносабатда орани узишлик ётади.
Ҳасадчи – ҳеч кимни аямайдиган, ҳеч кимга тинчлик бермайдиган, адолатсиз ва бешафқат одамдир.
Аллоҳнинг Пайғамбари соллаллоҳу алайҳи васаллам барча гуноҳлар уч сифатга асосланишини ва улардан бири ҳасад эканини айтганлар:
“Уч сабаб барча гуноҳларнинг асосидир, улардан қўрқинг ва узоқлашинг:
Кибри-ҳаво (бошқалардан ўзини устун кўриш)дан сақланинг, ҳақиқатда мана шу кибр Иблисни Аллоҳнинг амрига итоат этишидан қайтарди. Одам алайҳиссаломга сажда (таъзим) қилмади;
Кучли истак-ҳирсдан сақланинг, ҳақиқатда айнан шу истак Жаннатдаги таъқиқланган дарахт мевасидан тотиб кўришга Одам алайҳиссаломни ундади;
Ҳасаддан сақланинг, ҳақиқатда айнан ҳасад туфайли Одам алайҳиссаломнинг ўғли Қобил ўз туғишгани Ҳобилни ўлдирди” (Ибн Асокирнинг Ибн Масъуддан ривоят қилган ҳадисда ҳам худди мазмунда келган, 40/49).
Аллоҳнинг Ўз пайғамбарлардан бири Сулаймон ибн Довуд алайҳумоссаломга шундай ваҳий жўнатгани ривоят қилинади:
“Ҳеч қачон солиҳ бандаларимни ғийбат қилма ва ҳеч қачон бандаларимдан бирортасига ҳасад қилма!”
Шунингдек, бир тақводор, солиҳ кишининг қуйидаги сўзи машҳур:
“Қачонки Яратган бирор бандасини бағритош душманга гирифтор этмоқни ирода этса, унга ҳасадчини йўлиқтириб қўяди”.
Ҳасад инсоннинг динини ўлдириб, унинг манфаатини қалбидан кетказади, чунки ундан қалбни чулғаб олувчи зулмат ва парда пайдо бўлади.
Аллоҳнинг Расули соллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қиладилар: “Сизларга ўтган қавмларда бўлган касаллик ёпишди. Бу ҳасад ва бировни нафрат билан кўролмасликдир. У юлиб олувчидир. Биласизми, юлиб олувчи деганда сочни юлиб олади демаяпман. У динни юлиб олади...” (Зубайр розияллоҳу анҳудан ривоят қилган, Термизий ривояти, “Сифатул Қиёмат” 57, (2512).
Шунинг учун орифлардан бирлари марҳамат қилган эканлар:
“Уч тоифа кишининг дуоси Аллоҳ наздида мақбул эмас: ҳаромхўрнинг, ғийбатчининг ва мўминларга нисбатан ҳиқду ҳасад қилгувчининг”.
Бу тоифаларнинг дуолари мақбул бўлмаслигининг ҳикмати, эҳтимол, Аллоҳнинг ўз бандаларидан бирига марҳамат кўрсатиб берган неъматларини кўролмаганликлари сабабидандир.
“Ахлоқус солиҳийн” (Яхшилар ахлоқи) китобидан
Йўлдош Эшбек, Даврон Нурмуҳаммад
таржимаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 