25 Декабр, 2025, 5 Ражаб, 1447
25 Декабр, 2025, 5 Ражаб, 1447
Закот исломнинг беш рукунларидан бири ва у фарз амалларидандир. Закот фитр садақаси ва рамазон рўзаси фарз бўлгандан кейин ҳижратнинг иккинчи йили шаввол ойида Мадинада фарз қилинди. Лекин закот ижмога кўра пайғамбарларга фарз қилинмади. Чунки закот нопоклаш эҳтимоли бор кимсани поклашдир. Пайғамбарлар эса ундан покдирлар. Уларнинг қўлларида бирор нарса бўлмаган ва улар Аллоҳ йўлига чақирувчилардир. Шунингдек, улар мерос ҳам қолдирмайдилар.
Закот – Қуръони Каримнинг саксон икки ўрнида намоз билан бирга зикр қилинган. Бу эса, уларнинг ўзаро ораларидаги алоқа нақадар мукаммал эканлигига далолат қилади.
Закот Аллоҳ таолонинг китоби, пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари ва умматнинг ижмоси ила фарздир.
Қуръондан далил шуки, Аллоҳ таоло;
وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ
“Намозни тўкис адо қилинг, закот беринг ва рукуъ қилувчилар билан рукуъ қилинг” деган (Бақара сураси 43оят).
Бошқа бир оятда Аллоҳ таоло:
“Уларнинг (топган) мол-мулкларида сўрагувчи ва (мол-давлатдан) маҳрум кишилар учун маълум ҳақ (яъни, закот) бўлган зотлардир” деган (Маъориж сураси 24-25-оят)
Суннатдан далил эса:
Ибн Умардан (р.а.) ривоят қилинади. Расулуллоҳ (с.а.в.): «Ислом беш нарса устига бино қилинган. Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлиги ва Муҳаммад алайҳиссалом Аллоҳнинг бандаси ва элчиси эканлигига гувоҳлик бермоқ, намоз ўқимоқ, закот бермоқ, ҳаж қилмоқ ва Рамазон рўзасини тутмоқ», деб айтдилар. Муттафақун алайҳ.
عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ ، قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم لِمُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ حِينَ بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ : إِنَّكَ سَتَأْتِي قَوْمًا هُمْ أَهْلُ كِتَابٍ ، فَإِذَا جِئْتَهُمْ فَأَخْبِرْهُمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ فَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ عَلَى فُقَرَائِهِمْ ( مُتَّفق عَلَيْه) ِ
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Муъоз ибн Жабални Яманга юбораётиб, унга шундай деганлар: “Албатта, сен аҳли китоб қавмининг олдига борасан. Аллоҳ уларга бойларидан олиниб, фақирларга қайтариладиган садақани фарз қилганини хабар қил”, дедилар”[4]. Муттафақун алайҳ.
وَعَنْ أَبِي أُمَامَةَ ، قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم: » صَلُّوا خَمْسَكُمْ ، وَصُومُوا شَهْرَكُمْ ، وَأَدُّوا زَكَاةَ أَمْوَالِكُمْ ، وأطِيعُوا ذا أمْركُمْ تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّكُمْ » . رواه أحمد والترمذي
Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаламни ҳажжатул вадоъда шундай: “Аллоҳга тақво қилинглар, беш (маҳал) намозингизни ўқинглар, рамазон ойининг рўзасини тутинг, молларингизни закотини адо қилинглар ва иш эгаларингизга итоат қилинглар Роббингизнинг жаннатига кирасизлар” деганлар[5] (Аҳмад ва Термизий ривояти).
Мусулмонлар жамики асрларда ва ўлкаларда закотнинг фарзлигига ижмо қилишган, яъни бир овоздан “закот фарз”, деб айтишган.
Саҳобаи киромлар закотни бермаган, уни ман қилганларга қарши иттифоқлик ила уруш қилганлар. Ким закотнинг фарзлигини инкор қилса, кофир бўлади. У уч марта тавба қилишга чақирилади. Тавба қилса қилди, бўлмаса муртад сифатида ўлимга ҳукум қилинади.
Исломга янги киргани туфайли ёки чет жойларда жоҳил бўлиб ўсганлиги учун закотнинг фарзлигини инкор қилган одамга тушунтирилади, ўргатилади, дарҳол “кофир” деб ҳукум қилинмайди.
Нуриддин АКРОМОВ
тайёрлади
ЎМИ Матбуот хизмати
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармони
Фуқароларнинг расмий саналарни нишонлаш даврида тўлиқ дам олиши учун шарт-шароитлар яратиш, “Ўзбекистон бўйлаб саёҳат қил!” ички туризмни ривожлантириш дастури доирасида ички ва зиёрат туризмини янада ривожлантириш учун дам олиш ва байрам кунларидан самарали фойдаланишни таъминлаш мақсадида қарор қиламан:
1. Қуйидаги қўшимча дам олиш кунлари белгилансин:
(а) 2025 йилда барча ходимлар учун (иш ҳафтасининг туридан қатъи назар) 31 декабрь – чоршанба;
(б) 2026 йилда:
(i) барча ходимлар учун (иш ҳафтасининг туридан қатъи назар): 2 январь – жума, 28 май – пайшанба, 29 май – жума, 31 август – душанба;
(ii) олти кунлик иш ҳафтасида ишлайдиган ходимлар учун: 3 январь – шанба, 30 май – шанба, 31 декабрь – пайшанба.
2. Меҳнат кодексининг 208-моддасига мувофиқ:
(а) ишланмайдиган байрам кунлари ҳисобланувчи 8 март – Хотин-қизлар куни байрами 2026 йилда якшанба – дам олиш кунига ва 21 март – Наврўз байрами ҳамда 9 май – Хотира ва қадрлаш куни байрамлари беш кунлик иш ҳафтасида ишлайдиган ходимлар учун шанба – дам олиш кунига тўғри келиши муносабати билан ушбу дам олиш кунлари мос равишда 2026 йил 9 март, 23 март ва 11 май – душанба кунларига кўчирилиши;
(б) ишлаб чиқариш-техник ва ташкилий шароитлар (мавжуд узлуксиз ишлаб чиқариш, аҳолига ҳар куни хизмат кўрсатиш, навбатчилик асосида ишлаш ва бошқалар) туфайли ишланмайдиган байрам кунлари тўхтатиб қўйиш мумкин бўлмаган ишларни бажаришда дам олиш кунлари кўчирилмаслиги маълумот учун қабул қилинсин.
3. Беш кунлик иш ҳафтасида ишлайдиган ходимлар учун дам олиш куни 2026 йилда 12 декабрь – шанба кунидан 31 декабрь – пайшанба кунига кўчирилсин.
4. Байрам (ишланмайдиган) кунларининг узайтирилишини ҳисобга олган ҳолда республика аҳолисининг мароқли дам олиши учун:
(а) Туризм қўмитаси ва Маданий мерос агентлиги туризм намойиши объектлари (маданий мерос объектлари, музейлар) ва меҳмонхона хизматлари учун чегирмалар берилиши ҳамда акциялар ўтказилишини ташкил этсин;
(б) Ўзбекистон касаба уюшмалари федерациясига Соғлиқни сақлаш вазирлиги, Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари билан биргаликда санаторийлар ва соғломлаштириш муассасалари учун чегирмалар бериш ҳамда акциялар ўтказиш тавсия этилсин;
(в) “Uzbekistan Airways” АЖ ва “Ўзбекистон темир йўллари” АЖга ички транспорт қатновлари учун чегирмалар бериш ва акциялар ўтказиш тавсия этилсин.
5. Ўзбекистон касаба уюшмалари федерациясига:
(а) меҳнат жамоалари ўртасида ушбу Фармоннинг мақсади, мазмун-моҳияти тўғрисида тушунтириш ишларини ташкил этиш;
(б) узайтирилган байрам кунларида ходимлар ва уларнинг оила аъзолари мароқли дам олишини таъминлаш юзасидан касаба уюшмалари ташкилотларининг ишини фаоллаштириш тавсия этилсин.
6. Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси Ўзбекистон Миллий ахборот агентлиги билан биргаликда байрам кунлари ўтказиладиган тадбирлар тўғрисида оммавий ахборот воситалари, шу жумладан, Интернет жаҳон ахборот тармоғи орқали аҳолининг кенг хабардор қилинишини таъминласин.
7. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2024 йил 24 декабрдаги “Янги йил байрамини нишонлаш даврида қўшимча ишланмайдиган кунни белгилаш ва дам олиш кунини кўчириш тўғрисида”ги ПҚ–452-сон қарори ўз кучини йўқотган деб ҳисоблансин.
8. Белгилансинки, ушбу Фармон 2027 йил 1 январдан эътиборан ўз кучини йўқотади.
9. Мазкур Фармоннинг ижросини назорат қилиш Ўзбекистон Республикаси Бош вазири А.Н. Арипов зиммасига юклансин.
Ўзбекистон Республикаси Президенти
Ш. Мирзиёев
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 