Анас ибн Молик розийаллоҳу анҳу ривоят қилади: “Расулуллоҳсоллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта Аллоҳнинг одамларни фаросат орқали биладиган (ёки танийдиган) бандалари бордир” (Ҳаким Термизий ривояти).
* * *
Зубайр ибн Аввом розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилган ҳадиси қудсийда: “Албатта ризқ эшиги етти осмоннинг устидан очиқдир. У Аршгача етиб борган. Ўша эшик туну кун ёпилмайди. Аллоҳ ҳар бир бандага нияти, сарф(-ҳаражат)и, садақа ва инфоқ қилишига қараб ўша ризқдан (Ерга) туширади. Бас, ким (садақани) кўпайтирса, унга ҳам (ризқи) кўпайтирилади. Ким камайтирса, унга ҳам камайтирилади. Ким (бермасдан, бахиллик қилиб) ушлаб қолса, ундан ҳам (барака ва кенг ризқ) ушлаб қолинади”, дейилган (Ҳаким Термизий ривояти).
* * *
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Қачон Аллоҳнинг “Аллоҳга қарзи ҳасана берадиган киши борми?” ояти нозил бўлганида, Абу Даҳдоҳ ал-Ансорий: “Эй Расулуллоҳ, Аллоҳ биздан қарз сўраяптими?” деди. У зот: “Ҳа, эй Абу Даҳдоҳ”, дедилар. У: “Менга қўлингизни беринг, эй Расулуллоҳ”, деди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам унга қўлларини берган эдилар, у: “Мен ушбу боғимни Раббимга қарз қилиб бердим. Унда олти юзта хурмо дарахти бордир”, деди. Ўша пайтда (унинг аёли) Умму Даҳдоҳ ва оила аъзолари боғда эдилар. Абу Даҳдоҳ келиб: “Эй Умму Даҳдоҳ”, деб чақирган эди, аёли: “Лаббай”, деб жавоб берди. “Боғдан чиқ. Мен уни Раббим азза ва жаллага қарз қилиб бердим”, деди Абу Даҳдоҳ” (Ҳаким Термизий ривояти).
* * *
Ал-Ҳаким ат-Термизий “ал-Амсал минал Китаб вас Сунна” асарида қуйидаги ҳадисни келтиради: «Мужоҳид (раҳматуллоҳи алайҳ) деди: “Ибн Умарга Маккадан Мадинага қадар ҳамроҳлик қилиб, Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)дан фақат шу ҳадиснигина ривоят қилганини эшитдим: “Мўминнинг мисоли асалари кабидир. Агар у билан ҳамнишин бўлсанг, нафи тегади, у билан шерик бўлсанг, нафи тегади, маслаҳат олсанг, нафи тегади, ҳамроҳ бўлсанг, нафи тегади. Унинг ҳар бир нарсасидан манфаат етади. Асалари ҳам шундай, унинг ҳар нарсаси фойдали”» (Ҳаким Термизий ривояти).
* * *
Аллоҳ таоло шундай деб буюрмиш:
"Эй Мусо! Сен Мени кўрмассан, зеро, Мени кўрган дарҳол ўлади. Жонсиз нарсалар кўрса емирилади, яшнаб турган нарса кўрса хазон бўлади. Мени фақат кўзлари ўлимни билмайдиган, жасадлари чиримайдиган жаннат аҳли кўргай".
(Ҳаким Термизий Ибн Аббос разияллоҳу анҳу ҳазратларидан ривоят этган).
* * *
"Қулларимдан бирининг танини, молини ва ёки боласини бир мусибатга солганимда у қулим буни яхши бир сабр ила қаршиласа, қиёмат кунида у кимса учун тарозу қурмоқдан ёхуд номаи аъмол очмоқдан уялгайман".
(Ҳаким Термизий Анас разияллоҳу анҳудан ривоят этганлар).
* * *
Мусо алайҳиссалом жаноби Ҳаққа хитобан:
Ё Раббий! Мен қулларингдан кимни севишингни билмоқ ва мен ҳам уни севмоқни истайман,— деди. Жаноби Ҳақ;
Мени кўп зикр этган қулимни кўрганинг замон билки, Мен уни севгайман. Мени зикр этмаганларни кўрганингда эса англаки, Мен уларни хуш кўрмагайман, - деди.
(Ҳаким Термизий Ҳасан Басрийдан ривоят этганлар, ҳадис ҳасан, мурсалдир).
* * *
Анас разияллоҳу анҳунинг Расули Акрамдан қилган ривоятига кўра Аллоҳ таоло:
"Қўлларини Менга чўзиб дуо қилган қулимнинг қўлларини бўш қайтармакдан ҳаё қилгайман",— деди. Малаклар:
Эй, бизнинг Раббимиз! У ярлақамоққа лойиқ эмасдир,-— дедилар. Аллоҳ таоло:
Лекин Мен тақвога (жазо ва азобимдан қўрқишларига, иймон ва ибодат келтиришларига) ҳам, мағфиратга ҳам лойиқман. Сизни шоҳид қиламанки, Мен уни мағфират этдим!— деган жавобини берди.
(Ҳаким Термизий) "Наводирул-усул"да ривоят этган).
* * *
Муоз ибн Жабалдан (р.а.) ривоят қилинади: Расулуллоҳ (с.а.в) дедилар: “Энг яхши касб тижоратчиларнинг касби бўлиб, улар ёлғон гапирмайди, омонатга хиёнат қилишмайди, ваъдага вафо этишади, сотиб олсалар ёмонлашмайди, сотсалар қимматга сотишмайди, бировнинг ҳақини беришни чўзишмайди, ўзларининг ҳақларини олишда қийинлаштиришмайдилар” (Имом Ҳаким ат-Термизий ривояти).
* * *
Ҳадиси қудсийда Аллоҳ таоло айтади: “Улуғлик, улуғворлик, фахр меникидир. Тақдир менинг сиримдир. Ким мен билан шуларнинг бирида тортишса, уни дўзахга улоқтираман” (Ҳаким Термизий ривояти).
Саййид Муҳйиддин махдум мадрасаси
Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси раиси, беш республика муфтийси
Яшаган йиллари: 1908-1982
Муфтийлик йиллари: 1957 – 1982
Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон 1908 йили 10 январда Тошкент шаҳрида туғилган.
1943 йилда Диний назорат ташкил қилишда отаси Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон билан жонбозлик кўрсатган. 1943-1948 йилларда Диний назоратнинг масъул котиби, 1948-1957 йилларда раис ўринбосари вазифасида хизмат қилган. 1957 йили муфтий Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхоннинг вафотидан сўнг шу идорага раис ва муфтий этиб сайланган.
Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохоннинг хизматлари:
– Жаҳондаги 80 га яқин ислом ва араб давлатларига сафар қилиб Ислом дунёси билан Совет давлати ва иттифоқда яшаётган мусулмон халқларни яқинлаштирди, сиёсий-маданий алоқаларни ўрнатишга воситачи бўлди;
– 10 та давлат раҳбарининг шахсий меҳмони бўлди;
– Тошкент, Москва, Душанбе, Самарқанд, Боку шаҳарларида ислом олами ва глобал миқёсдаги долзарб мавзуларга бағишланган халқаро анжуманларни ташкил этиб, маърузалар билан иштирок этди;
– “Совет Шарқи мусулмонлари” журнали араб, инглиз, форс, француз, ўзбек тилларида нашр этилди;
– Иттифоқ Министрлар Советининг Диний ишлар бўйича Кенгаш таркибидаги Мусулмон ташкилотларининг халқаро алоқалар бўлими раҳбари сифатида 1962 йилдан 1982 йилгача фаолият юритди;
–1971 йилда Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институти ташкил қилди;
– СССР, Иордания, Марокаш, Ливан мамлакатларининг орден ва мукофотларига сазовор бўлган.
Халқаро ташкилотларга аъзолик:
– Жаҳон Масжидлар Кенгаши аъзоси;
– Жаҳон Тинчлик Кенгаши аъзоси;
– Иттифоқ Тинчлик Қўмитаси ҳайъат аъзоси;
– Осиё ва Африка бирдамлик ташкилоти аъзоси;
– Ислом Конференцияси ташкилоти аъзоси;
– Хорижий давлатлар билан дўстона ва маданий алоқалар ўрнатиш Совет қўмитаси ҳайъат аъзоси;
– Ўзбекистон Тинчлик қўмитаси ҳайъат аъзоси;
– Ўзбекистон Хорижий давлатлар билан дўстона ва маданий алоқалар ўрнатиш жамиятининг ҳайъат аъзоси.
Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон 1982 йили 23 декабрда Тошкентда вафот этди.
2023 йил 27 июнда Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Фармони билан Шайх Зиёвуддинхон ибн Эшон Бобохон ҳазратлари “Олий Даражали Имом Бухорий” ордени билан мукофотланди.