09 Ноябр, 2025, 18 Жумадул аввал, 1447
09 Ноябр, 2025, 18 Жумадул аввал, 1447
Кун тарихи
18 ноябрь – Ўзбекистон Республикасининг “Давлат байроғи тўғрисида”ги қонуни қабул қилинган кун.
Бугун давлатимиз суверенитетининг рамзларидан бири – мустақил Ўзбекистон Республикасининг “Давлат байроғи тўғрисида”ги қонуни қабул қилинганлигига 30 йил тўлди. Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг 1991 йил 18 ноябрдаги навбатдан ташқари VII сессиясида тасдиқланган Давлат байроғи – мамлакат давлат суверенитетининг рамзи ҳисобланиб, у ер юзининг шу сарҳадларида мустақил Ўзбекистон давлати борлигини англатади ва ўзида миллий-маданий анъаналаримизни мужассамлаштиради.
Ўзбекистон Республикасининг Давлат байроғи халқаро майдонда, жумладан, Ўзбекистон Республикаси расмий делегацияларининг хорижий мамлакатларга сафарлари чоғида, халқаро ташкилотларда, конференцияларда, жаҳон кўргазмаларида, спорт мусобақаларида Ўзбекистон Республикасининг тимсоли бўлади.
Байроғимиз ўзида бутун Ўзбекистон халқининг асрий орзу-истаклари, ғайрати ва шижоатини, халқимизга хос меҳмондўстликни мужассам этган. Миллий байроғимизнинг давлат идора ва муассасалари, ўқув юртлари, Ўзбекистон аъзо бўлган халқаро ташкилотлар, чет эллардаги элчихона ва доимий ваколатхоналаримиз пештоқида ҳилпираб туриши, турли байрам ва тантаналарда, мамлакатимиз вакиллари қатнашаётган халқаро миқёсдаги сиёсий, маданий-маърифий тадбирларда, нуфузли спорт мусобақаларида Ватанимизнинг шаъни, халқимизнинг ғурурини ёрқин акс эттириши барчамизга ифтихор бахш этади. Масалан, халқаро спорт беллашувларида ғалаба қозонган спортчиларимиз шарафига юртимиз байроғи баланд кўтарилган лаҳзада ҳар биримиз чексиз ҳаяжонга тушамиз, ҳеч кимдан кам эмаслигимизни ҳис қиламиз.
Давлат рамзлари ҳар бир мамлакатнинг мустақиллигини ифодаловчи муборак белгидир. Республикамиз давлат рамзлари халқимизнинг шон-шарафи, тарихий хотираси ва интилишларини ўзида мужассам этиб, тинч ва осойишта, озод ва эркин ҳаётимиз, ёруғ келажагимизга бўлган ишончимиз ифодасидир.
Республикамиз давлат байроғидаги рамзлар Ўзбекистон сарҳадида қадимда мавжуд бўлган давлатлар билан тарихан боғлиқликни ҳамда юртимиз ҳудудида яшовчи миллат ва элатларнинг анъаналарини ўзида мужассамлаштирган.
Байроқдаги мовий ранг – унинг остида барча миллатлар турли хил хавф-хатарлардан холи, эмин-эркин ҳолда аҳил-иноқ яшаб келаётган мусаффо осмонимиз ҳамда оби ҳаёт рамзидир. Байроқдаги оқ ранг – давлатимиз фуқароларининг ўзаро ҳамжиҳатликда, бир-бирини ҳурмат қилиб, диний бағрикенглик тамойиллари асосида тинч-тотув яшаётганининг тимсоли. Яшил ранг эса табиатнинг янгиланиши ҳамда юртимизнинг жаннатмонанд эканлиги рамзидир. Бу ранг кўпгина халқларда навқиронлик, умид ва шодумонлик тимсоли ҳисобланади.
Қизил чизиқлар давлатимиз фаровонлиги, жамият тараққиёти йўлида ўзаро ҳамжиҳатлик билан ҳормай-толмай меҳнат қилаётган юрт фарзандларининг вужудида оқаётган ҳаётий қудрат ирмоқларидир.
Давлат рамзлари ҳамиша муқаддас ва улуғ саналади. Чунки у халқнинг ўтмиши, бугуни ва келажагини ўзида мужассам этган Ватаннинг ёрқин тимсолидир.
Ҳақиқатдан ҳам, ҳаётимизда рамз ва тимсолларнинг ўрни катта. Зеро, миллий рамзлар ор-номус, шон-шараф саналган. Шайх Нажмиддин Кубронинг жасоратини тарихдан яхши биламиз. Ҳамон бу буюк қаҳрамонлик тилдан тушмайди, ҳанузгача халқимизни ватанпарварликка, қаҳрамонликка чорлайди. Юрт байроғини ёв қўлига топширишни истамаган Нажмиддин Кубро уни қўлида маҳкам тутганча жон берган эди. Душман ҳарчанд уринмасин, унинг қўлидан байроқни тортиб ололмай, охири панжалари билан кесиб олади. Туғини жонидан ортиқ асраган Тўмарис, Спитамен, Муқанна, Темур Малик, Амир Темур, Жалолиддин Мангуберди каби ўнлаб саркардалар ҳаёти ҳам бугун авлодларимизга катта ибрат. Аслида Ватан байроғини кўзга суртиш, уни тўтиё қилиш Ватанни севиш, унинг учун жонини фидо қилишга тайёр бўлиш деганидир.
Мустақил давлатимиз байроғи тинч ва осойишта, озод ҳамда эркин ҳаётимиз, ёруғ келажагимизга бўлган ишончимиз тимсолидир. Давлат рамзларининг муқаддаслигини, улар бизга юрт манфаати ҳар недан устунлигини англатиб, эслатиб туришини ҳар биримиз ёдда тутишимиз шарт.
Байроғимизнинг баландлиги юртимизнинг обрў-нуфузи юксаклигидан далолатдир. Шундай экан, сарбаланд қаддимиз ва қадримиз тимсолини ҳамиша эъзозлайлик ва бошимиз узра баланд кўтарайлик!
Муҳаммади ҚОРАЕВ
Савол: Аёллар уй ишларига масъулми?
Жавоб: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ҳар бирингиз ўз қўл остидагига масъулдир. Эркак ўз хонадони аҳлига, аёл эса эрининг хонадонига ва болаларига масъулдир” (“Саҳиҳи Бухорий”. № 5200).
Имом Хаттобий айтади: “Эркакнинг ўз оиласи учун масъулияти бу – уларга ғамхўрлик қилиш, озиқ-овқат, кийим-кечак билан таъминлаш ва яхши муомала бўлишни англатади. Аёлнинг масъулиятига келсак, бу унинг уй ишларини башариши ва қарамоғидагилар, меҳмонларга яхшилик қилиши саналади” (“Аълам ал-ҳадис”. Ж. 1. – Б. 580).
Манбаларда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уй ичидаги ишларга қизлари Фотима розияллоҳу анҳони, уйдан ташқаридаги вазифаларга эса Али розияллоҳу анҳуни масъул этиб тайинлаганлари ривоят қилинган (“Мусаннаф” Ибн Абу Шайба).
Кунларнинг бирида Фотима розияллоҳу анҳо қўлларидаги қадоқлардан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга шикоят қилиб, хизматкор сўрадилар. Бироқ Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга ётишдан олдин тасбиҳ айтиш хизматкордан кўра яхшироқ эканини айтганлар (“Саҳиҳи Бухорий”. № 5361).
“Ал-Ҳидоя” асарининг муаллифи Имом Марғиноний раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Агар аёл ўзига яхшилик қилувчилардан бўлса, у овқат тайёрлаши ва нон пишириши, уй юмушлари билан банд бўлиши керак. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам уй юмушларини Фотима розияллоҳу анҳога топширганлар” (“Муҳторот ан-Навозил”. Ж. 2. – Б. 194).
Фақиҳ Имом Сарахсий раҳматуллоҳи алайҳи бундай деганлар: “Аёл киши уй ишларини диний бурч сифатида бажариши шарт, лекин қози томонидан уй супуриш, кир ювиш, овқат тайёрлаш ва нон пишириш, болага қараш каби ишларни бажаришга мажбурлаш мумкин эмас” (“Ал-Мабсут”. Ж. 5. – Б. 209).
Айрим уламолар “болани эмизиш онага мажбурият бўлганидек, уй юмушларини бажариш ҳам она вазифасидир” деб айтганлар.
Бир ривоятга кўра, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Фотима розияллоҳу анҳога бундай деганлар: “Аллоҳдан қўрққин, эй Фотима! Роббинг олдидаги фарз амалларингни адо эт ва оиланг юмушлари билан шуғуллангин” (Абу Довуд. “Сунан”. 2988).
Оиша розияллоҳу анҳо ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам
Аҳли суффалардан бири ривоят қилади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мени ва бир гуруҳ аҳли суффаларни уйларига таклиф қилдилар ҳамда: “Бизга овқат бер, эй Оиша”, дедилар. Онамиз овқат қилиб келдилар, бироздан кейин: “Бизга яна олиб кел, эй Оиша”, дегандилар Оиша розияллоҳу анҳо онамиз сут солинган идиш олиб келдилар...” (Абдурраззоқ “Мусаннаф”. № 20712. Ибн Абу Шайба. “Муснад”. № 607. Абу Довуд. “Сунан”. № 5040).
Манбаларда, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Оиша онамизга “Пичоқни тош билан ўткирланг” деб айтганлари ҳам ривоят қилинган (Қаранг: “Саҳиҳ Муслим”. № 5086).
Бироқ, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг гўзал хулқларидан бири уй ишларида аҳли аёлларига ёрдам беришлари эди (“Саҳиҳи Бухорий”. № 676).
Асмо розияллоҳу анҳо ва Зубайр розияллоҳу анҳу
Абу Бакр розияллоҳу анҳунинг қизи Асмо розияллоҳу анҳо айтадилар: “Зубайрга турмушга чиққанимда уй юшумлари билан банд бўлардим. Унинг отига ҳам қарардим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Зубайрга берган ерларидан хурмоларни узиб, бошимда кўтариб келардим. У икки мил узоқликда эди”.
Имом Ғаззолий раҳимаҳуллоҳ “Иҳё” асарларида бу воқеани келтириб, аёлларни уй юмушларига чорлаганлар (“Иҳё улумид-дин”. Ж. 3. – Б. 232-3).
Қози Иёз раҳматуллоҳи алайҳи Асмо розияллоҳу анҳонинг уйдан ташқарида қилган ишлари, яъни от парваришлаши ва хурмо кўтариб юриши унинг зиммасига юклатилган вазифалар эмас, балки қўшимча бўлганини изоҳлаганлар (“Икмал ал-Муълим”. Ж. 7. – Б. 75).
Умму Сулайм розияллоҳу анҳу ва Абу Толҳа розияллоҳу анҳу
Анас розияллоҳу анҳу айтадилар: “[Ўгай отам] Абу Толҳанинг [онам] Умму Сулаймдан ўғли вафот этди. Умму Сулайм розияллоҳу анҳо: “Мен ўзим айтмагунимча, Абу Толҳага ўғлининг вафоти ҳақида айтманглар”, деди.
“Йўқ, албатта” деди Абу Толҳа.
“Ўғлингиз бу дунёни тарк этди”, деди Умму Сулайм....
Хулоса
Демак, юқоридаги маълумотлар шуни кўрсатадики, саҳобия аёллар ўз мажбуриятларини қандай қилиб яхшироқ бажариш ва турмуш ўртоқларининг оғирини енгил қилиш ҳақида қайғурганлар. Уларнинг асосий ташвиши турмуш ўртоқларига кўпроқ ёрдам бериш, оилага барака киришига ҳисса қўшиш эди.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа