14 Сентябр, 2025, 22 Рабиъул аввал, 1447
14 Сентябр, 2025, 22 Рабиъул аввал, 1447
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги давлат бошқаруви академиясида турли мамлакат диншунос олимлари ва амалиётчи мутахассислари иштирокида ўтаётган “Декларациялар мулоқоти” халқаро форумида кўплаб халқаро экспертлар фикр-мулоҳаза билдиришмоқда, хабар бермоқда ЎзА.
Крис Сайпл, АҚШ Глобал ҳамкорлик институти президенти:
— Диний эътиқод эркинлиги мавзусини муҳокама қилиш, мавжуд барча анъаналарга муносабат билдириш мақсадида Тошкентда йиғилдик. Дарвоқе, мен AҚШ ва Ўзбекистон муносабати ҳақида диссертация ёзганман. Шавкат Мирзиёев президент бўлганидан сўнг амалга оширилаётган ислоҳотлар ақл бовар қилмас даражада тез ва самарали тус олди.
Бутун дунё ана шу тараққиётни, мамлакатнинг БМТ фаолиятидаги етакчилигини, масалан, маърифат ва бағрикенглик резолюцияси қабул қилинганини эътироф этмоқда. Эндиликда биз қонунчилик соҳасида, кишилар вақтида ўз фикрини билдира олишини таъминлаш йўлида ишлаяпмиз. Бу галги халқаро форум давомида алоҳида аҳамиятга эга муҳим халқаро ҳужжат – “Бухоро декларацияси” қабул қилиниши кутиляпти.
Мазкур ҳужжат аввалги Марокаш, Макка, Жакарта, Потомак ва Пунто-дел-Эстеда декларацияларини тўлдиради, деган умиддаман. Анжуман диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувлик ғояларини халқаро даражада қарор топтиришга Ўзбекистоннинг салмоқли ҳиссаси бўлиб қўшилиши аниқ.
Умар Санд Аҳмад, Гана қуролли кучлари бош имоми, мамлакатнинг Мисрдаги собиқ элчиси:
– Ўзбекистонда эканимдан жуда мамнунман. Умуман, республикада амалга оширилаётган ислоҳотлардан ҳайратдаман. Аминманки, нуфузли халқаро форумнинг асосий натижаси бўлиши кутилаётган “Бухоро декларацияси” Ўзбекистонда яшаётган турли дин вакиллари эътиқод эркинлигини янада мустаҳкамлайди. Бу заминдан жаҳонга машҳур Ал-Бухорий, Ат-Термизий, Мотуридий каби буюк зотларни етишиб чиққан. Юртимга қайтгач, ҳаммага “Ислом дини маркази”да бўлганимни айтиб бераман.
Жеймс Чен, АҚШ Глобал жалб қилиш институти вице-президенти:
– Ўзбекистонда 3-марта бўлишим. Илк бор 2018 йил келганман. Ҳар ташрифим давомида мамлакатда эътироф этса арзигулик ишлар амалга оширилаётганига гувоҳ бўляпман. Юртингизда маданиятлараро диний саводхонлик борасида улкан ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Айниқса, диний қатламга эътибор йилдан-йилга ортмоқда. Мазкур форум турли дин вакиллари эътиқод эркинлигини таъминлаш, инсон ҳуқуқ ва эркинлигини халқаро миқёсда фаол тарғиб этишга ёрдам бериши шубҳасиз.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам масжидларида устун бўлиб турувчи хурмо дарахтининг ёғочлари бўлган. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам ушбу ёғочлардан бирининг ёнида туриб хутба қилардилар. Баъзан узоқ муддат тик туриб қолардилар. Шунинг учун устида ўтириладиган бирор нарса ясаб бермоқчи бўлиб, бир ансорий аёл: “Ё Расулуллоҳ! Менинг дурадгор қулим бор Сизга минбар ясаб берайликми?” деди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Майлин, агар (шуни) хоҳласанг” дедилар. Минбар ясаб бердилар.
Келаси жума куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам минбарга чиқмоқчи бўлдилар, шунда хурмо дарахти худди ёш бола каби баланд овозда йиғлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳалиги ёғочни силаб юпатдилар. Шундан кейин тинчланди.
Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ қачон шу ҳадисни айтиб берсалар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ёнидан кетганларига бир ёғоч йиғлади-я, биз йиғламаслигимиз мумкинми?” деб, йиғидан соқоллари ҳўл бўлиб кетарди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу минбарлари ҳижратнинг сакккизинчи йили ясалган.
Минбарнинг учта поғонаси бўлган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам хутбада оёқларини иккинчи поғонага қўйиб минбарнинг устида ўтирганлар.
Кейинчалик Ҳазрати Абу Бакр розияллоҳу анҳу хутбада ўтирганларида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга одоб юзасидан иккинчи поғонага ўтириб оёқларини энг пастки поғонага қўйганлар.
Умар розияллоҳу анҳу ҳам хутбада ўтирганларида биринчи поғонага ўтириб, оёқларини ерга қўйиб турганлар. Усмон розияллоҳу анҳунинг даврларида ҳам шу ҳолат давом этган.
Кейинчалик Муовия розияллоҳу анҳу минбарга поғоналар қўшдирган ва уларнинг сони тўққизтага етган.
Ҳижрий 654 йилда содир бўлган масжид ёнғинида минбар ҳам куйиб кетди.
Ҳижрий 658 йилда Яман подшоҳи Малик Музаффар томонидан ясаттирилган минбар ўрнатилган. Аммо кейинчалик яна бир неча марта бошқа-бошқа минбарлар қўйилган.
Ҳижрий 998 йилда Султон Мурод III Усмоний томонидан юборилган минбар Масжиди Набавийга қўйилган охирги минбар саналади. Минбар мармардан ясалган бўлиб, гўзал нақшлар билан безатилган, тепасида тўртта устунли қуббаси ҳам бор.
Минбарнинг эшиги ҳам бўлиб, эшигидан ташқарисида учта, ичкарисида тўққизта поғонаси бор. Ҳозирда ушбу минбар Масжиди Набавийда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг минбарлари ўрнида турибди.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Уйим билан минбаримнинг орасида жаннат боғларидан бири бор. Минбарим эса ҳовузимнинг устидадир”, деганлар (Имом Бухорий ривояти).
Аллоҳ таоло барчамизга жаннат боғларидан бир боғ бўлган муборак Равзада такрор-такрор ибодат қилиш бахтига муваффақ қилсин.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа