Бир неча кундан буён юртимизда ўтказилаётган “Декларациялар мулоқоти” халқаро форуми ниҳоясига етмоқда. Шимолий Америка, Европа, Осиё, Яқин Шарқ ва Африка мамлакатларининг турли дин вакиллари, илоҳиётшунослар, диншунослар ва ҳуқуқшунослардан иборат делегациялари аъзолари 19 май куни тадбирнинг асосий қисмида иштирок этдилар ва “Бухоро декларацияси”ни бир овоздан қабул қилиндилар. Бухоро декларацияси» маърифат ғоялари ва бағрикенглик маданиятини тарғиб қилишга қаратилганлиги билан янада аҳамиятлидир.
Форум якунида “Бухоро декларацияси” қабул қилиниб, Ўзбекистон тажрибасидан келиб чиқиб жаҳон ҳамжамияти билан дунёда маърифат ва диний бағрикенглик тамойилларини қарор топтириш, шунингдек, турли динлар ўртасидаги мулоқотни кучайтиришга алоҳида эътибор қаратилди.
Шунингдек, халқаро мутахассислар форум доирасида эътиқод эркинлиги таъминлаш, диний қадриятлар каби инсоният учун азалий масалаларни муҳокама қилишиб, халқлар ўртасида тинчлик, бирдамликни мустаҳкамлаш йўлидаги мавжуд тўсиқларни аниқлаш, муаммоларни бартараф этиш йўллари ҳақида фикр алмашишди.
Эътиборлиси, анжуманда кўплаб мамлакатлардан ташриф буюрган диншунос олимлар ва амалиётчи мутахассислар юртимиздаги ўзгаришлар борасида ўз фикр-мулоҳазаларини билдириб, Ўзбекистон кўпмиллатли мамлакат сифатида ўз ҳудудида диний бағрикенглик ва миллатларо тотувликни таъминлай олаётган давлат сифатида эътирофга лойиқ эканини алоҳида таъкидлашди.
Жаҳонда юз бераётган бугунги тенденцияларни ҳисобга олиб, қабул қилинган “Бухоро декларацияси”ни ҳар томонлама муҳокама қилган ҳолда, дунёнинг турли қитъа, минтақаларидан келган номдор илоҳиётшунослар, диншунос ва ҳуқуқшунослар ушбу ҳужжатда аввал қабул қилинган барча декларацияларнинг асосий тамойиллари акс этишига эришишни кўзламоқдалар.
“Бухоро декларацияси”ни ишлаб чиқишда турли мамлакатлар кенг доирадаги вакиллари иштирок этиши мамлакатимизнинг эътиқод эркинлиги ва диний бағрикенгликни таъминлаш соҳасидаги сиёсати самарадорлиги халқаро ҳамжамият томонидан эътироф этилаётганидан далолат.
“Бухоро декларацияси” бутун жаҳон ҳамжамияти учун маърифат ғоялари ва бағрикенглик маданиятини илгари суриш, турли дин вакиллари миллий анъаналарини ҳурмат қилиш, уларнинг ҳуқуқларини таъминлаш, глобал миқёсда бунёдкорлик мулоқотини мустаҳкамлашга қаратилган муҳим ҳужжат бўлади.
“Бухоро декларацияси» қарама-қаршилик ва келишмовчиликларнинг олдини олиш, жаҳон миқёсида ўзаро ҳамжиҳатликни мустаҳкамлашда Ўзбекистоннинг етакчи ролини таъминловчи тарихий ҳужжатдир.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Муҳаррам ойи қандай ой? Муҳаррам ойи – мусулмонлар тақвимининг биринчи ойидир. Бу ой Аллоҳ таоло уруш, қон тўкишни ҳаром қилган (Зулҳижжа, Зулқаъда, Муҳаррам, Ражаб) тўрт ойнинг бири бўлиб, унинг ўнинчи куни яъни, ашуро куни алоҳида фазилатларга эга.
Ашуро қандай кун? Бу кун ҳақида Набий (алайҳиссалом): “Бу шундай яхши кундирки, бу кунда Аллоҳ Бани Исроилни душманларидан қутқарган. Шу боис Мусо алайҳиссалом бу кунда рўза тутган. Мен Мусога кўпроқ (яқин бўлишга) ҳақлироқман”, дедилар ва у кунда рўза тутиб, одамларни ҳам унинг рўзасини тутишга буюрдилар” (Имом Бухорий ривояти).
Ашуро куни қандай фазилатларга эга? Бу кун рўза тутиш ўтган бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлади. Бу ҳақда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Ашуро кунининг рўзаси – Аллоҳдан умид қиламанки – бир йил олдинги гуноҳларга каффорат бўлади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Бу кун яқинларга кенгчилик қилиш, бир йиллик кенгчиликка сабаб бўлади. Абу Саъд (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади. Набий (алайҳиссалом): “Ким Ашуро куни аҳли аёлига ҳадя улашса, Аллоҳ йилнинг барчасида унга ҳам ҳадя улашади”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).
Суфён ибн Уяйна (раҳматуллоҳи алайҳ): “Бу ҳадисни олтмиш йил тажриба қилдим ва фақатгина яхшилик кўрдим”.
Ашуро кунини Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қандай ўтказардилар? Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бу кунни ўтказиб юбормаслик учун қаттиқ ҳаракат қилардилар, унинг савобига эришиш учун бу куннинг келишини интиқлик билан кутардилар. Бу ҳақда Ибн Аббос (розияллоҳу анҳу) айтади: “Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)ни Ашуро куни рўзасини бошқасидан афзал кўриб, соғиниб, Рамазон ойи рўзасини кутиб соғингандек, бошқа кун ва ой рўзасини кутганларини кўрмадим” (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Эсда тутинг! Муҳаррам ойининг ёлғиз ўнинчи кунида эмас, балки бу кунга қўшиб, бир кун олдинги ёки бир кун кейинги кунда ҳам рўза тутиш лозим.
Абдуллоҳ ибн Аббос (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) Ашуро куни рўзасини тутиб, одамларни ҳам бу куннинг рўзасини тутишга буюрганларида, саҳобалар: “Ё, Расулуллоҳ! Бу кун яҳудий ва насронийлар улуғлайдиган кун-ку!” дейишди. Шунда Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Аллоҳ хоҳласа келаси йил тўққизинчи куни ҳам тутамиз”, дедилар. Аммо, келаси йил келмасидан Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) вафот этдилар (Имом Муслим ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД