Сўнгги кунларда интернет сайтлари ва ижтимоий тармоқ саҳифалари орқали "Саудия Aрабистони Рамазон ойида COVID-19 га қарши эмланган зиёратчиларга ҳаж сафари учун рухсат беради" каби мазмундаги хабарлар тарқалмоқда.
Аввал хабар берилганидек, ҳозирда Саудия Арабистонида коронавирус пандемияси сабабли қатъий карантин чекловлари жорий этилган.
Шу ўринда, Ҳаж ва Умра тадбирлари борасидаги янгиликлар ҳамда ташкилий ишлар масаласида Дин ишлари бўйича қўмита Саудия Арабистони расмийлари ҳамда Ҳаж ва Умра ишлари бўйича Атташе билан мунтазам алоқа ўрнатган.
Шундан келиб чиқиб, қуйидагиларни маълум қиламиз:
Аслида, 2021 йил РАМАЗОН ойида Умра қилиш, намоз ўқиш ва зиёратга келиш учун рухсатнома олиш тартиби ва соғлиққа қўйиладиган талаблар эълон қилинган, унга кўра, вакцинация қилинган ва тўлиқ иммунитетга эга бўлган фуқаролар мазкур амалларни бажариш учун Байтуллоҳга киришлари мумкин;
Мазкур чекловлар Рамазон мавсумига тааллуқлидир.
Эслатиб ўтамиз, Ҳаж ва Умра тадбирларини ташкил этиш бўйича Саудия Арабистони ҳукумати томонидан ҳозирга қадар ҳеч қандай расмий қарор эълон қилинмаган.
Ҳурматли юртдошлар!
Ҳаж ва умра зиёратлари билан боғлиқ асосли маълумотлар Дин ишлари бўйича қўмитанинг расмий веб-сайти ва ижтимоий тармоқ саҳифалари орқали эълон қилинади.
Дин ишлари бўйича қўмита
Ахборот хизмати
Савол: Баъзи емакхонлар таом етказиб беришни кечиктиргани учун буюртмадан ташқари қўшимча таом тақдим этар экан. Шу иш жоизми? Агар рекламада қўшимча бепул таом бериш эмас, балки етказиб берилган таомнинг пулини олмаслик айтилган бўлса, ҳукм қандай бўлади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
1. Таомга буюртма бериш битими шариатдаги истисноъ, яъни буюртма асосида маълум маҳсулотни тайёрлаб бериш шартномасига тўғри келади. Агар саволдаги шарт фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида алоҳида бундай шарт қўйилмаса, сотувчи тарафидан берилган бу ваъда жоиз ҳисобланади ва унга вафо қилиши керак бўлади.
Агар буюртма беришда етказиб бериш кечикиши сабабли қўшимча таом бериш шарти қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Битимдаги бундай шарт молиявий жарима саналади. Маҳсулот тайёрлаб бериш (истисноъ) битимида сотувчига нисбатан молиявий жарима қўллашга рухсат этилади.
Демак, қўшимча бепул таом бериш ваъда кўринишида бўлса ҳам, шартномада акс этган бўлса ҳам жоиз экан.
2. Етказиб бериш кечикса, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик фақат рекламада акс этиб, буюртма жараёнида бундай шарт қўйилмаса, бу ҳам сотувчи тарафидан берилган ваъда бўлади ва жоиз ҳисобланади. Аммо буюртма бериш жараёнида юқоридаги шарт қўйилса, бу шартноманинг бир қисмига айланади. Шартномада эса буюртма суммасидан воз кечиш шартини қўйиш дуруст эмас.
Демак, буюртма қилинган таомнинг пулини олмаслик ваъда кўринишида бўлса жоиз, битимда шарт қилинса, жоиз эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази