22 Сентябр, 2025, 30 Рабиъул аввал, 1447
22 Сентябр, 2025, 30 Рабиъул аввал, 1447
Инсон табиатан унутишга ва ғафлатда қолишга мойилдир. Дунё эса ёлғон ва бекорчи ҳис-туйғулардан иборат. Aгар инсонда ғафлат, унутиш ва дунё матоҳларига бўлган муҳаббат жамланса, ўша қалб қотиб боради, нафс эса осийлик қила бошлайди. Шу сабабдан Aллоҳ таолога бўлган иймони заифлашиб, охират диёрига бўлган рағбати камайиб боради. Бутун ўй-хаёли дунё бўлиб қолади. Дунё учун елиб югуради, унга эришиш учунгина яшай бошлайди.
Энди шу ҳолат бутун инсоният орасида тарқалсачи?! Унда, буюк бир офатга йўлиққан бўлади. Чунки улар бир-бирини ейдиган, заифларига раҳм-шафқат қилмайдиган, узоқ-яқинларининг ҳақларига риоя қилмайдиган ваҳший ҳайвонга айланиб бораётган бўлади.
Шу сабабли Aллоҳ таоло бандаларига пайғамбарлар юборади, уларга Ўзининг тавҳидини билдириш, тўғри йўлга йўллаш учун шариатлар жорий қилади. Aллоҳ таолонинг раҳмати сабабли инсонлар бир-бирларига меҳр кўрсатади, ўзаро силайи раҳм қиладилар. Кучлилари заифларига шафқатли бўлади. Катталари кичикларини иззат қилади. Мана шу гўзал сифатлар билан иймон ва ислом аҳллари зийнатланиб борадилар. Қачонки мана шу мақталган сифатлар мусулмон кишида йўқола бошласа, улар ўрнини дунё зийнатларига бўлган муҳаббат эгаллайди.
Ҳар йили рамазон ойи кириши билан мусулмонлар қалбида унга бўлган соғинч ва иштиёқ кучаяди. Дангасаликлар кетиб, ибодатга бўлган ҳарислик ортади. Қаерга қараманг мусулмонларни инфоқ-эҳсон қилаётган, ифторликлар улашаётган ҳолда топасиз. Рамазон ойида дунё ҳаваслари билан эмас, охират захираси ила яшай бошлайдилар. Зеро, Aллоҳ таоло рамазон ойининг рўзасини ҳам айнан шунинг учун фарз қилган.
Салафи солиҳларимиздан бирларидан сўрашди: "Рамазон рўзаси нима учун жорий қилинган?". У киши жавоб берди: "Тўқлар очлик таъмини тотиб кўриб, қорни оч кишиларни унутуб қўймасликлари учун".
Рўза саховатга ва эҳсонга элтувчи йўлдир. Aллоҳ таоло буюрганидек рўза тутган киши рамазон ойи давомида фаҳш сўзлар-у ишлардан узоқ бўлади. Ҳаромга боқмайди. Ён-атрофидагиларнинг ҳолидан хабар олади. Aмалларини бажаришда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ўрнак олади. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам доим гўзал намуна бўлганлар. Aллоҳ таоло буюрган амалларни ўзлари амалда кўрсатиб берганлар. Саҳобалар ва улардан кейин яшаб ўтган тобеинлар ана шу манҳаж асосида ҳаёт кечиришган.
Ибн Умар розияллоҳу анҳу дастурхонида мискин бўлмаса таомланмас эдилар. Aҳллари билан овқатланиб ўтирсалар, бирор мискин овқат сўраб келса, идишдаги бор таомни унга бериб юборар, оилалари эса идишда қолиб кетган таом қолдиқлари билан кифояланишар эди.
Имом Шофеий роҳимаҳуллоҳ айтардилар: "Рамазон ойида Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга иқтидоан кўпроқ оч юрган кишини, фақат ўзини тутиб оладиган даражада таомга эҳтиёжи бўлишини, бу ойда кўпроқ рўза ва намозлар билан машғул бўлишини яхши кўраман".
Рамазонни саховат ойи дедик, чунки тўқ киши бу ойда рўза тутаркан, очликни ҳис қилади. Шу сабабли оч қолганларга таом улашади. Aгар рўза тутмаса, очларнинг аҳволини қаердан ҳам биларди?!
Бой одам ҳам шундай, у ҳам рўза тутаркан, фақирларнинг ҳолатларини кўз олдидан ўтказади ва молидан закот беради, сақада қилади.
Мўмин банда учун рамазон айни фурсатдир. Бундай кунларда ғофил қолган банда, рамазондан кейин хайр-баракага эриша олмайди.
Зеро, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ўзи тўқ бўлиб, қўшниси оч қолган ҳақиқий мўмин эмас", деб айтганлар.
“Ҳадис ва ислом тарихи фанлари” кафедраси мудири Ф.Хомидов
С.Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг биринчи ўқиган намозлари қайси?
Ж.Пешин намози.
С.Одам алайҳиссаломдан Нуҳ алайҳиссалом давригача бўлган оралиқ вақт қанча?
Ж.Ўн аср.
С.Ҳамма оятида Аллоҳнинг исми зикр қилинган сура қайси?
Ж.Мужодала сураси.
С.Қайси оятда араб ҳарфларининг барчаси ишлатилган?
Ж.Фатҳ сурасининг охирги оятида.
С.Инсонни Дажжол фитнасидан асрайдиган ўнта оят қайси?
Ж.Каҳф сурасининг аввалги ўнта ояти.
С.Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам аёлларга ўрганишни тавсия қилган сура қайси?
Ж.Нур сураси.
С.Мерос ҳукмлари келган сура қайси?
Ж.Нисо сураси.
С.“Кичик Нисо сураси” деб номланган сура қайси?
Ж.Талоқ сураси.
С.“Мунжия” (нажот берувчи) деб номланмиш сура қайси?
Ж.Мулк сураси.
С.Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг исломга киришларига сабаб бўлган сура қайси?
Ж.Тоҳо сураси.
С.Расуллулоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким қиёматни кўзи билан кўрмоқчи бўлса ўқисин", деб айтган суралари қайси?
Ж.Таквир, Инфитор, Иншиқоқ суралари.
С.Қайси саҳобийдан фаришталар ҳам ҳаё қилар эди?
Ж.Усмон ибн Аффон разияллоҳу анҳудан.
С.Қориларнинг саййиди деб ном олган саҳобий ким?
Ж.Убай ибн Каъб разияллоҳу анҳу.
С.Байтул маъмур қаерда жойлашган?
Ж.Осмонда.
С.Халойиқ ичида энг охири ўладиган ким?
Ж.Ўлим фариштаси.
С.Жаннатнинг энг олий даражаси қайси?
Ж.Фирдавс.
С.Таровиҳ намозига одамларни жамлаган ким?
Ж.Умар ибн Хаттоб разияллоҳу анҳу.
С.Расуллуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг нечта фарзандлари бўлган?
Ж.Еттита.
С.Жаннат хазинабонининг исми нима?
Ж.Ризвон.
С.Дўзах хазинабонининг исми нима?
Ж.Молик.
С.Жаннатнинг нечта эшиги бор?
Ж.Саккизта.
С.Дўзахнинг нечта эшиги бор?
Ж.Еттита.
С.Аъроф нима?
Ж.Аъроф – жаннат билан дўзах ўртасидаги аросат жой.
С.Аъроф эгалари қаерга тушади, жаннатгами ёки дўзахга?
Ж.Жаннатга тушадилар.
С.Ҳикмат берилган, пайғамбарлик берилмаган киши ким?
Ж.Луқмони ҳаким.
С.Бир куни рўза тутиб, бир куни оғзи очиқ юришни одат қилган пайғамбар ким?
Ж.Довуд алайҳиссалом.
С.Дарахтни ичига яширинганда арралаб ўлдирилган пайғамбарнинг исми нима?
Ж.Закариё алайҳиссалом.
С.Душманининг қўлида тарбияланиб катта бўлган пайғамбар қайси?
Ж.Мусо алайҳиссалом.
С.Бешикда гапирган ва ҳозиргача тирик бўлган пайғамбар қайси?
Ж.Исо алайҳиссалом.
С.“Мен икки қурбонлик қилинган зотларнинг ўғлиман” деган пайғамбар қайси?
Ж.Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васаллам.
С.Марям алаҳиссаломни ўз кафиллигига олган пайғамбар қайси?
Ж.Закариё алайҳиссалом.
С.Нуҳ алайҳиссаломнинг аҳлидан нажот топмаган икки киши ким?
Ж.Хотини ва ўғли.
С.Масиҳи Дажжолни ўлдирадиган пайғамбар ким?
Ж.Исо алайҳиссалом.
С.Муҳаммад алайҳиссаломнинг туяларининг исми нима эди?
Ж.Қасво.
С.Тўфондан сўнг Нуҳ алайҳиссаломнинг кемалари қаерда қўнди?
Ж.Жудий тоғига, Ашуро куни.
С.Ейиш мумкин бўлган, аммо сотиш мумкин бўлмаган таом қайси?
Ж.Қурбонлик гўштидан тайёрланган таом.
С.Башарият тарихида энг олисга қилинган сафар қайси?
Ж.Исро ва Меърож.
С.Сидратул мунтаҳо нима?
Ж.Еттинчи осмондаги буюк дарахт.
С.Муқаддас руҳ ким?
Ж.Жаброил алайҳиссалом.
С.Жаброил алайҳиссаломнинг қанотлари нечта?
Ж.Олти юзта.
С.Исо алайҳиссалом қаерда туғилганлар?
Ж.Фаластинда Байти Лаҳмда.
С.Қавмини ўттиз йил динга даъват этган, аммо бирорта ҳам киши имон келтирмаган пайғамбар қайси?
Ж.Лут алайҳиссалом.
С.Қайси пағамбарлар уйланмай бўйдоқ ўтишган?
Ж.Яҳё ва Исо алайҳиссаломлар.
С.Кўз ўнгида аёлини фаришталар куйдириб юборган пайғамбар қайси?
Ж.Лут алайҳиссалом.
С.Саждада турган ҳолида боши чопилган пайғамбар қайси?
Ж.Яҳё алайҳиссалом.
С.Қиёмат кунида хотинидан қочадиган пайғамбар қайси?
Ж.Лут алайҳссалом.
С.Жаннат аҳлининг ёши неча ёшда бўлади?
Ж.Ўттиз уч ёшда.
С.Қиёмат куни одамлар орасида биринчи ҳукм қилинадиган масала қайси?
Ж.Ноҳақ тўкилган қонлар.
С.Биринчи бўлиб фитна туфайли ўлимни орзу қилган зот ким?
Ж.Юсуф алайҳиссалом.
С.Жаннат аҳлининг саййидалари ким?
Ж.Хадича бинт Хувайлид, Фотима бинт Муҳаммад алайҳиссалом, Марям бинт Имрон ва Фиравннинг аёли Осиё розияллоҳу анҳунна.
С.Биринчи бўлиб соатни жорий қилган ким?
Ж.Нуҳ алайҳиссалом, кемада намоз вақтларини аниқлаш учун.
С.Каъбанинг ичида нозил бўлган оят қайси?
Ж.Нисо сурасининг 58-ояти
Ҳомиджон домла ИШМАТБЕКОВ
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа