Tariqatdagi kishining kundalik vazifalari aniq bo'ladi. Bunda u avvalo kundalik farz va vojib amallarga alohida e'tibor beradi. O'zining burchi bo'lgan bu amallarni ixlos bilan, bekamu ko'st ado etadi. Shu bilan birga, mandub bo'lgan nafl ibodat, amal va zikrlardan o'z holiga qarab bajarib turadi.
Har bir musulmon uchun bu kabi nafl ishlarning eng oz chegarasining o'lchovi bo'lishi kerak. Qolgani esa shaxsga qarab belgilanadi. Agar o'zida rag'bat va imkoniyat sezsa, mazkur amallarni ko'paytirib boradi. Ba'zi bir sabablarga ko'ra o'sha amallarni o'z vaqtida bajara olmay qolsa, keyin ado qilib boradi.
Bu kabi kundalik vazifalarni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning o'zlari ham qilib yurganlar va ummatlariga ham shunday qilishni o'rgatganlar. Bu borada rivoyatlar juda ko'p. Biz faqat birgina misol bilan kifoyalanamiz.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ ﷺ قَالَ: «مَنْ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ، وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيِي وَيُمِيتُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، فِي يَوْمٍ مِائَةَ مَرَّةٍ، كَانَ لَهُ عِدْلُ عَشْرِ رِقَابٍ، وَكُتِبَتْ لَهُ مِائَةُ حَسَنَةٍ، وَمُحِيَتْ عَنْهُ مِائَةُ سَيِّئَةٍ، وَكَانَ لَهُ حِرْزًا مِنَ الشَّيْطَانِ يَوْمَهُ ذَلِكَ حَتَّى يُمْسِيَ، وَلَمْ يَأْتِ أَحَدٌ بِأَفْضَلَ مِمَّا جَاءَ بِهِ إِلَا أَحَدٌ عَمِلَ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ. وَبِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «مَنْ قَالَ: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ، مِائَةَ مَرَّةٍ، حُطَّتْ خَطَايَاهُ وَإِنْ كَانَتْ أَكْثَرَ مِنْ زَبَدِ الْبَحْرِ».
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Rasululloh sollallohu alayhi vasallam:
«Kim bir kunda yuz marta «Laa ilaaha illallohu, vahdahu laa shariyka lahu, lahul mulku va lahul hamdu, yuhyi va yumiytu va huva alaa kulli shay'in qodiyr» desa, bu uning uchun o'nta qulni ozod qilishga barobar bo'ladi, unga yuzta hasana bitiladi va undan yuzta yomonlik o'chiriladi. Bu unga o'sha kuni shaytondan saqlanish bo'ladi. O'sha hol kech kirguncha davom etadi. Birov undan ko'ra afzal narsa qila olmaydi. Illo, kim o'shandan ko'proq qilgan bo'lsagina, ko'proq savob bo'lishi mumkin», dedilar.
Yana shu sanad bilan Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Kim bir kunda yuz marta «Subhanallohi va bihamdihi», desa, uning xatolari hatto dengiz ko'piklaricha bo'lsa ham, o'chiriladi», dedilar».
Buxoriy, Muslim va Termiziy rivoyat qilishgan.
Bu hadisi sharifda alohida so'zlar va jumlalarni ma'lum adadda zikr qilish haqida so'z bormoqda. Demak, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan naql qilingan iboralar ila sanab zikr qilish katta savobga, gunohlarning kechirilishiga va boshqa foydalarga erishtiradi. Bu ishlarni qilgan odam sunnatga muvofiq ishni qilgan bo'ladi.
Muridning boshqa vazifalari ham aynan sunnatga muvofiq bo'lishi lozim. Bu vazifalarni «virdlar» ham deyiladi. Ikkisining ham ma'nosi bir.
Odatda kundalik vazifalarning eng oz chegarasidagilarini tanlashda har bir tariqat mashoyixlari o'zlarining ilm va ehsos doiralaridan kelib chiqib, turlicha ijtihod qilganlar. Biz boshqa tariqatlar yoki ularning vird tanlashdagi farqlari haqida gapirib o'tirmay, Naqshbandiya tariqati mashoyixlari ixtiyor qilgan kundalik vazifalar haqida qisqacha ma'lumot berib o'tamiz.
Naqshbandiya tariqatidagi murid zikrni boshlashdan oldin tavba qiladi. Tahorat qilib, qazo namoz yoki shukri vuzu' namozini ado etadi. Yana tavba qilib, butun vujudi ila diqqatini jamlab, zikrga hozirlanadi.
Yuz marta «Astag'firullohal Aliyyal Aziym allaziy laa ilaaha illaa huva va atubu ilayhi»ni aytadi.
Yuz marta «Laa ilaaha illallohu»ni aytadi.
Yuz marta «Allohumma solli alaa»ni oxirigacha o'qiydi.
Yuz marta Ixlos surasini o'qiydi.
Murid imkoni boricha ko'proq lafzi jalolani – «Alloh» lafzini ixlos bilan takrorlab yuradi.
Odatda mazkur zikrlar bomdod namozidan keyin, quyosh chiqquncha qilinadi.
Shuningdek, bomdod namozidan keyin Yosin surasini qiroat qilish ham kundalik virdlar ichida bor.
Quyosh chiqqandan keyin ikki rak'at ishroq namozi o'qiladi.
Choshgoh vaqti kirganda esa zuho – choshgoh namozi o'qiladi.
Peshin namozidan keyin Mulk – «Taborak» surasi qiroat qilinadi.
Asr namozidan keyin «Amma» surasi qiroat qilinadi.
Shom namozidan keyin ikki rak'at avvobiyn namozi o'qiladi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hadisi shariflarida bu namoz aynan shunday nom ila zikr qilingan. O'ziga «tariqat shayxi» nisbatini beradigan ba'zi bir muhtaramlar bu namozni nima uchun «Tuhfai Rasul» deb nomlab olganlarining sababini bila olmadik.
Yotishdan oldin ham to'rt rak'at namoz o'qib yotiladi. Kechasi esa sunnatga muvofiq tahajjud namozi ado etiladi.
Shuningdek, Naqshbandiya tariqatida nafl ro'zalarga ham alohida e'tibor berilgan.
Rajab oyida eng ozi uch kun nafl ro'za tutiladi.
Sha'bon oyida o'n besh kun ro'za tutiladi.
Shavvol oyida olti kun ro'za tutiladi.
Zulhijja oyida to'qqiz kun ro'za tutiladi.
Muharram oyining to'qqizinchi va o'ninchi kunlari ro'za tutiladi.
Har haftaning dushanba va payshanba kunlari ham ro'za tutiladi.
Har oyning o'n uch, o'n to'rt va o'n beshinchi kunlari ro'za tutiladi.
Mazkur virdlar bir shayxdan boshqasida biroz farq qilishi mumkin.
Alohida ta'kidlab o'tish lozimki, Sunnati mutohharada kelgan va turli munosabatlar ila qilinadigan zikrlarni yaxshilab o'rganib, o'z o'rnida ado etib yurish lozim.
Misol uchun, farz namozlar ortidan ado etiladigan zikrlar bor. Bu zikrlarni ado etish bizda qadimdan yo'lga qo'yilgan. Hattoki ba'zi bir kishilar nazdida namozning bir qismidek ko'rinib qolgan. Aslida esa ular namozdan tashqaridagi zikrlardir.
Ammo ming afsuslar bo'lsinkim, bundan boshqa zikrlarni ado etish hatto tariqat shayxi bo'lgan kishilarda ham kam mulohaza qilinadi. Misol uchun, ertalab va kechqurun, bomdod va shom namozlaridan keyin o'qiladigan duolar bor. Bugungi kunimizda ularni muntazam o'qib yuradigan odamni topish qiyin. Shuningdek, markabga minganda o'qilishi kerak duo bor, uni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam deyarli har doim o'qir edilar. Ammo bizda bu narsa tark etilgan. Shunga o'xshash, har bir maqomda va munosabatda o'qiladigan duo va zikrlar bor. Ularni o'z o'rnida ado etishni yo'lga qo'ymog'imiz lozim.
HATMI HOJAGON
Naqshbandiya tariqatidagi soliklarning to'planib ado etadigan zikrlarining nomi «xatmi xojagon»dir.
Bu narsaning boshqa tariqatlardan farqi shuki, unda faqat naqshbandiylar ishtirok etib, begonalar ishtirok etmaydi.
Bu xatm ikkiga – «xatmi xojagoni kabir» va «xatmi xojagoni sag'ir»ga bo'linadi.
Zikr halqasidagi kishilarning soni o'n kishidan ortiq bo'lsa, xatmi xojagoni kabir qilinadi.
Agar ishtirokchilar o'n kishidan oz bo'lsa, xatmi xojagoni sag'ir qilinadi.
Hatmi sag'ir bilan xatmi kabir orasida ikkita farq bor.
Hatmi sag'irda «Alam nashroh laka» surasini etmish to'qqiz marta o'qish yo'q. Shuningdek, unda Ixlos surasini ming bir marta o'qish o'rniga besh yuz marta «Ya Boqiy! Antal Boqiy!» aytiladi.
Hatmi xojagonning ijrosi quyidagicha bo'ladi:
«Naqshbandiya tariqatiga mansub bir to'p kishilar qulay va bo'sh joyga halqa shaklida tiz cho'kib o'tiradilar. Bir kishi eshik va tuynuklarni yopib, tashqaridagi kishilar ko'rmaydigan darajaga keltiradi.
Tariqatda tajribali va kishilar orasida obro'si bor kishi xatmni boshqaradi. Iloji bo'lsa, xatm bo'layotgan joy qorong'ilashtiriladi. Zokirlar fikrlarini bir joyga jamlashlari uchun ko'zlarini yumib olishlari maslahat beriladi.
Yuzta kichik, o'nta kattaroq toshlar keltiriladi. Bir kishi katta toshlarni boshliq oldiga qo'yib, yuzta kichik toshlarni xatmning qolgan ishtirokchilariga bo'lib beradi. Agar xatmda ishtirok etayotganlar o'nta yoki undan ortiq bo'lsalar, kichik toshlarning yigirma bittasi boshliqqa, qolgan etmish to'qqiztasi boshqa odamlarga tarqatiladi.
Albatta, asosiy maqsad sanoqni to'g'ri qilish bo'lgani uchun, tosh o'rniga tasbeh yoki hisobga qulay boshqa narsalardan foydalanish ham mumkin.
Shundan so'ng xatm boshlanadi.
Avval halqaboshi: «Astag'firulloh! Astag'firulloh! Astag'firullohal Aziym al Kariym, Robbul arshil aziym va atubu ilayhi», deydi.
Keyin surai Fotiha o'qiladi.
Halqaboshi bilan birga uning o'ng tarafida o'tirgan olti kishi jami etti marta Fotihani o'qiydilar.
So'ngra salavoti sharif boshlanadi.
Jamoadagi kishilar qo'llaridagi toshlar adadicha salavot aytadilar. Ular toshlarni o'ng qo'llarida tutgan hollarida «Allohumma solli 'alaa sayyidina Muhammadin va 'alaa oli sayyidina Muhammad», deb har safar bir toshni o'ng qo'llaridan chap qo'llariga o'tkazadilar.
Salavoti sharifni tamomlaganlaridan keyin etmish to'qqiz marta «Alam nashroh laka» surasi o'qiladi. Har bir ishtirokchi faqat o'zi eshitadigan darajada past ovozda qiroat qiladi.
Bu o'qish tamom bo'lganidan keyin bir kishi yigirma bir dona toshni halqaboshiga, qolganlarini jamoa a'zolariga yana qaytadan tarqatadi.
Keyin halqaboshi o'n marta Ixlos surasini o'qiydi. Qolganlar yana toshlarni chap qo'llaridan o'ng qo'llariga o'tkazib, Ixlos surasi adadini ming bir martaga etkazadilar.
So'ngra yana etti marta Fotiha surasi o'qiladi. Bu safargi o'qishda halqaboshi bilan birga uning chap tarafida o'tirgan olti kishi ishtirok etadilar.
Yana yuz marta salavoti sharif aytiladi. Undan so'ng duo boshlanadi.
Duoxon Naqshbandiya tariqati shayxlari silsilasidagi zotlarning nomlarini birin-ketin, o'rtacha ovoz bilan atab chiqadi. Boshqalar har bir shayxning nomlari zikr qilinganda duo qilib, u zotning ruhoniyatidan istimdodga, ya'ni ma'naviy-ruhiy madad olishga harakat qiladi.
Yig'ilganlar o'n kishidan oz bo'lsa, xatmi xojagoni sag'ir qilinadi.
Unda istig'for, Fotiha va salavoti sharifdan so'ng halqaboshi besh marta «Ya Boqiy! Antal Boqiy!»ni takrorlaydi. Jamoat a'zolari o'ng qo'llaridagi toshlarini chap qo'llariga o'tkazgan holda uni besh yuz marta takrorlaydilar. Qolgani xatmi kabirdagi kabi davom etadi.
Hatmi xojagonni har kuni Asr namozidan keyin qilish odobdandir.
Imkoni bo'lmasa, hech bo'lmaganda, haftada ikki marta qilish kerak.
Buning uchun alohida izn olishning keragi yo'q. Muridlar ichida kim buni bilsa, qilaveradi.
Ba'zi bir guruhlar, xatm o'tkazish uchun ham izn kerak, deydilar.
ROBITA
To'g'risini aytadigan bo'lsak, robita haqidagi maqolani bu kitobga kiritish yoki kiritmaslik haqida uzoq bosh qotirdik. Tasavvufga oid ixtiloflar ichida bugungi kunda eng ko'p tortishilayotgan masalalardan biri bo'lgan robita masalasi bizning diyorlarimizda deyarli zikr qilinmas edi. Ba'zi bir soliklardan so'ralganda, ularning robita haqida aniq tasavvurga ega emasligi ham buning dalili edi.
Ammo bugungi kunda diyorimizga chetdan kelgan tasavvuf o'zi bilan bu masalani ham olib keldi. Chetdan kelgan shayxlarga qo'l bergan muridlar ayni shu masalani alohida ehtimom bilan so'zlayotganlari ko'pchilikni o'ylantirib qo'ydi. Shu bilan birga, chetdan kelgan tasavvuf kitoblari tarjimalari orqali ham robita masalasi kishilar orasida ozmi-ko'pmi, tarqaldi. Shu bois robita xususida ham imkon qadar ma'lumot berishga intildik.
«Robita» arabcha so'z bo'lib, «bog'lanish» ma'nosini anglatadi. Tasavvuf istilohidagi robita muridning zikr avvalida xayolan o'z shayxiga bog'lanib, uning siymosini ko'z o'ngiga keltirib, undan ma'naviy-ruhiy madad olishidir.
Amalda bu robitaning oldida ham bir robita, ortida ham bir robita bo'ladi. Zikr qilmoqchi bo'lgan solik oldin o'limni ko'z oldiga keltirib, o'lim robitasi – robitai mavt qiladi. Bu robita o'z me'yoriga etganda shayxining siymosini ko'z oldiga keltirib, robitai shayx qiladi. Bu ham bir me'yoriga etganda, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni ko'z oldiga keltiradi va shundan so'ng o'zini Alloh taolo ko'rib turgandek his qilib, robitai huzur qiladi.
Robitai mavt bilan robitai huzur haqida so'fiylar bilan hech kim tortishmaydi. Ammo robitai shayxda so'fiylar bilan boshqalarning hammasi tortishadi. Hatto ba'zi so'fiylar ham qarshi tarafda bo'lishadi.
Robitai shayxni tan olmaydiganlar ham har xil bo'ladilar. Ularning ichida: «Bu narsani aqlimga sig'dira olmayapman», deganlaridan tortib, «Robitai shayx shirkdan boshqa narsa emas», deganlarigacha bor.
Dastlabki so'fiylarda robitai shayxning zikrini uchratmadim. Ammo tariqat rivoj topgan paytdagi so'fiylarning hammasi robitani asosiy omillardan biri sanaydilar. Ular: «Fano fishshayx» bo'lmaguncha, «fano firrasul» va «fano fillah» bo'lmaydi, ya'ni shayxga foniy bo'lmaguncha, Rasulga va Allohga foniy bo'lmaydi», deydilar.
Robita haqida bahs yuritgan tasavvuf kitoblarining barchasida robitai shayx tasavvufdagi eng zarur ishlardan biri sifatida zikr qilinadi. Ba'zi kitoblarda nafaqat tirik shayxlarga, balki vafot etib ketgan shayxlarga ham robita qilish haqida so'z boradi.
Doktor Saljuq Eroydin o'zining «Tasavvuf va tariqatlar» degan kitobida «Robita haqidagi risola» kitobidan foydalanib, quyidagilarni aytadi:
«Mavlono Holid vafot etgan murshiddan ham robita orqali fayz olish mumkinligini aytadi. «Bu kabi hollarda murshidning qabriga yaqinlashib, salom beriladi va qabrning oyoq tarafida turib, bir marta Fotiha surasini, o'n bir marta Ixlos surasini va bir marta «Oyatul Kursiy»ni o'qib, savobini mayyitning ruhoniyatiga hadya etiladi. So'ngra uning ma'naviyatiga tavajjuh qilinib, robita qilinadi», deganlar».
Shu erda biz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning qabrlarini ziyorat qilganda ham bu kabi narsa yo'qligi, balki sahobai kiromdan boshlab bugungi mo'min-musulmonlargacha – hamma-hamma faqat salom berish bilan kifoyalanishini eslatib o'tmoqchimiz.
Robitai shayx shariat hukmlariga to'g'riligini isbot qilish so'ralganda, so'fiylar Moida surasidagi «Va Unga vasila izlang» oyatini dalil qiladilar va: «Robitai shayx qilish ayni Allohga etishish uchun vasila izlashdir», deydilar.
Albatta, bu iqtibos bir oyatning ichidan olingandir. Oyati karimaning to'liq shakli quyidagicha bo'ladi:
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَيۡهِ ٱلۡوَسِيلَةَ وَجَٰهِدُواْ فِي سَبِيلِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ٣٥
«Ey iymon keltirganlar! Allohga taqvo qilinglar va Unga vasila axtaringiz hamda Uning yo'lida jihod qilingiz. Shoyadki, yutuqqa erishsangiz» (Moida surasi, 35-oyat).
Agar tafsirlarni varaqlaydigan bo'lsak, ularning birortasida ham ushbu oyatdagi «vasila» so'zi robitai shayx ma'nosida tafsir qilinmaganini ko'ramiz.
Boshqa tafsirlarni qo'yib turib, so'fiylarning tafsirlarini olaylik. Eng katta so'fiylardan bo'lmish, tasavvuf haqida birinchilardan bo'lib kitob yozgan imom Abdulkarim Qushayriy rahmatullohi alayhi o'zlarining «Latoiful ishorot» nomli tafsirlarida mazkur oyatning tafsirida «vasila»ga etti xil ma'no berganlar. Ammo bu ma'nolar ichida robitai shayx ma'nosi yo'q.
Shuningdek, tasavvuf uslubidagi eng mashhur tafsirlardan biri bo'lmish «Ruhul ma'oniy»ning sohibi imom Olusiy rahmatullohi alayhi ham bu oyatni uzundan-uzoq tafsir qilganlar, ammo bu tafsirda «vasila»ning ma'nosi robitai shayx ekanligi mutlaqo zikr etilmagan.
Robitai shayx masalasida katta jonbozlik ko'rsatgan naqshbandiylar mazkur oyatning ma'nosidan robitai shayxni anglash mumkinligiga xoja Ubaydulloh Ahror rahmatullohi alayhining gaplarini misol keltiradilar. U kishi bu gapni so'fiylar robitai shayxning haq ekaniga dalil sifatida keltiradigan Tavba surasidagi «Va sodiqlar bilan birga bo'ling» oyatining ma'nosini tushuntirish borasida aytgan ekanlar.
Ammo «Rashahot»da bu borada xoja Ubaydulloh Ahror rahmatullohi alayhidan naql qilingan matnda sodiqlar bilan birga bo'lish ikkiga bo'linishi: birinchisi – ularning suhbatini lozim tutish bo'lsa, ikkinchisi – ular ila doimiy ravishda ma'naviy bog'lanish bardavom bo'lishi lozimligi aytilgan. Shayxning suratini ko'z oldiga keltirib, zikr qilish aytilmagan.
Hozirgi kunimizda tasavvufga da'vat qilib kelayotgan mashhur ulamolarimiz robitai shayx masalasini chetlab o'tadilar. Tasavvuf tarafdorlari bo'lgan ko'pgina kishilar o'zaro suhbatlarda bu masalani hech fikrlariga joylay olmayotganlarini aytadilar.
Bu borada o'rtacha echim topilishi mumkinmi, degan savol meni ko'p o'ylantirib kelardi. Savolga javobni Naqshbandiya tariqatining mashhur shayxlaridan bo'lgan Imomi Robboniy va Mavlono Holid rahmatullohi alayhimoning robita haqidagi bayonotlaridan topdim.
Imomi Robboniy rahmatullohi alayhi robitai shayx komil murshidga bo'lishini ta'kidlaydilar va bu ishga loyiq shayxni quyidagicha ta'riflaydilar:
«Komil murshidning bir nazari qalb xastaliklarining shifosidir. Uning bir tavajjuhi ma'naviy xastaliklarni daf etadi. Bu kamolotning sohibi bo'lgan zot vaqtning imomi va zamonning xalifasidir. Qutblar uning maqomi soyasidan panoh topadilar. Mamlakatlarning murshidi bo'lgan buyuklar uning ummonlar kabi muazzam kamolotidan tasalli olurlar».
Mavlono Holid rahmatullohi alayhi: «Robita muridning murshidi komilning suratini xayoliga olib, uning ruhoniyatidan foydalanishidan iboratdir», deydilar. O'sha murshidi komil «shuhud maqomi»ga etishgan bo'lishi shartligi ham ta'kidlangan haqiqatdir.
Bu haqda shayx Muhammad As'ad Irbiliy rahmatullohi alayhi:
«O'ziga robita qilinadigan shayxning holi va axloqi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hollari va axloqiga tobe bo'lmaguncha, robitadan kutilgan fayz yuzaga chiqmaydi. Robita qiladigan solik esa shayxining Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning axloqlari ila axloqlanganligini shariat va tariqat o'lchovi ila tahqiq etishi farzdir. Aks holda robita qiluvchi ham, qilinuvchi ham parishon bo'ladi», deydilar.
Agar bu ma'nolarni bugungi kunga tatbiq qilmoqchi bo'lsak, yuqoridagi satrlarda vasfi zikr qilingan, bir nazari qalb xastaliklarining shifosi bo'lgan, bir tavajjuhi ma'naviy xastaliklarni daf etadigan, vaqtning imomi va zamonning xalifasi bo'lgan, qutblar uning maqomi soyasidan panoh topadigan, mamlakatlarning murshidi bo'lgan buyuklar uning ummonlar kabi muazzam kamolotidan tasalli oladigan, holi va axloqi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hollari va axloqiga tobe bo'lgan va shuhud maqomiga erishgan murshidi komilni topishimiz lozim bo'ladi. Allohning fazli cheksiz, shunday zotni topib qolsak, ajab emas.
KYeYINGI MAVZU:
Valiylar va karomatlar
Valiy hech qachon nabiy martabasiga eta olmaydi
Avliyolarning karomatlari
Alloh taologa xos sifatlar hech kimga mo''jiza ham, karomat ham bo'lmaydi
Karomat tushunchasi va turlari
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 26 dekabr kuni Oliy Majlis va O‘zbekiston xalqiga Murojaatnomani taqdim etdi.
– So‘nggi to‘qqiz yilda biz sizlar bilan, el-yurtimiz bilan birgalikda katta taraqqiyot yo‘lini bosib o‘tdik. Iqtisodiyotimiz yangidan shakllandi, bozor munosabatlari, ijtimoiy himoyani kengaytirdik, qonun ustuvorligini mustahkamladik. Eng muhimi, islohotlarimiz samarasini har bir mahalla, har bir xonadon va har bir inson kundalik hayotida his qilmoqda, – dedi davlatimiz rahbari so‘zining avvalida.
Qanchalik og‘ir bo‘lmasin, boshlangan demokratik islohotlar qat’iy davom ettirilgani, xalqimizning qo‘llab-quvvatlashi va yoshlarimizning g‘ayrat-shijoati, hamjihatlik asosi bo‘lgan mahallaning hayotimizdagi o‘rni va ta’siri kuchaytirilgani, odamlarning ongi va dunyoqarashi o‘zgarib, el-yurtimiz yanada jipslashgani, tadbirkor, dehqon va fermerlarning tashabbuskorligi va mardona mehnati, o‘zaro manfaatli hamkorlikka asoslangan do‘stona tashqi siyosat hisobiga 2025 yilda barcha sohalarda ulkan yutuqlarga erishildi.
Bu yil tariximizda birinchi marta yalpi ichki mahsulotimiz 145 milliard dollardan oshdi. Joriy yil eksportimiz 23 foizga oshib, 33,4 milliard dollarga yetkazilishi ta’kidlandi. Eng muhimi, oltin-valyuta zaxiralarimiz ilk bor 60 milliard dollardan oshdi.
Iqtisodiyotimizga jalb qilingan xorijiy investitsiyalar hajmi 43,1 milliard dollarga yetdi. Jami investitsiyalarning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 31,9 foizni tashkil etmoqda. Yetakchi xalqaro reyting agentliklari mamlakatimizning suveren reytingini “BB-”dan “BB” pog‘onasiga ko‘tardi.
Energetika sohasida tub burilish yasalgani hisobiga elektr ishlab chiqarish hajmi 85 milliard kilovatt-soatga yetkazildi.
Bu yil 188 ta mahalladagi 715 ming aholi yashaydigan xonadonlarga birinchi marta toza ichimlik suvi kirib bordi, yana 2 million 300 mingga yaqin aholining suv ta’minoti yaxshilandi.
Joriy yilda 5 million aholi daromadli bo‘lib, ishsizlik darajasi 5,5 foizdan 4,9 foizga tushdi. Qariyb 1,5 million ehtiyojmand aholi kambag‘allikdan chiqdi, ilk bor 1 ming 435 ta mahalla “kambag‘allikdan xoli” hududga aylandi.
Kambag‘al oilalarga mansub 168 ming nafar bola davlat bog‘chalariga imtiyozli asosda qabul qilindi. Bu yildan boshlab 208 ta bog‘chada birinchi marta inklyuziv ta’lim tizimi joriy etildi.
Yurtimizda kambag‘allik darajasi yil boshidagi 8,9 foizdan 5,8 foizga tushdi.
– Bu ishlarni boshlaganimizda aholining uchdan bir qismi kambag‘allik chegarasida yashardi. Kredit, subsidiya, kompensatsiya kabi 100 dan ziyod xizmatlar orqali ijtimoiy himoyaning mutlaqo yangi tizimini yo‘lga qo‘yganimiz va bularni mahalladagi “yettilik”ning o‘ziga berganimiz natijasida 8,5 milliondan ziyod odam kambag‘allikdan chiqdi, ishsizlik 2 karra qisqardi.
Natijada uch yil oldin kambag‘allikni 2026 yil yakuni bilan 2 karra qisqartirish bo‘yicha olgan marramizni shu yilning o‘zida uddaladik, – dedi Prezidentimiz.
Iste’dodli o‘g‘il-qizlarimiz ta’lim, ilm-fan, madaniyat, san’at, sport va boshqa sohalarda erishayotgan katta yutuqlari bilan ham Yangi O‘zbekistonimiz ravnaqiga munosib hissa qo‘shayotgani ta’kidlandi.
Keyingi paytda yurtimiz global masalalar muhokama qilinadigan xalqaro muloqot maydoniga aylanib bormoqda.
Xususan, bu yil Parlamentlararo Ittifoqning 150-yubiley Assambleyasi, YUNЕSKO Bosh konferensiyasining sessiyasi, “Markaziy Osiyo – Yevropa Ittifoqi” sammiti va xalqaro Iqlim forumiga mezbonlik qilindi.
Shuningdek, O‘zbekiston, Tojikiston va Qirg‘iziston yetakchilarining mart oyida Xo‘jandda bo‘lib o‘tgan uchrashuvida birinchi marta uch mamlakat davlat chegaralarining tutash nuqtasi to‘g‘risida tarixiy shartnoma imzolandi hamda “Abadiy do‘stlik to‘g‘risidagi deklaratsiya” qabul qilindi.
Mintaqamiz davlat rahbarlarining yaqinda Toshkentdagi Maslahat uchrashuvi chog‘ida integratsiya jarayonlarini yangi sifat bosqichiga ko‘tarish uchun Markaziy Osiyo hamjamiyati strategik formatini tashkil qilish g‘oyasi ilgari surildi. Ozarbayjonni Markaziy Osiyo formatiga to‘la huquqli a’zo sifatida qabul qilish to‘g‘risidagi qaror tarixiy ahamiyatga ega bo‘ldi.
Prezidentimiz ta’kidlaganidek, ushbu qadam Markaziy Osiyo va Janubiy Kavkaz o‘rtasida strategik bog‘liqlik hamda barqarorlikni kuchaytirishi shubhasiz.
Oktyabr oyida Bryusselda O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida Kengaytirilgan sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim imzolandi. Noyabr oyida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyo va AQSH sammiti ko‘p tomonlama va uzoq muddatli sheriklikni sifat jihatidan mutlaqo yangi bosqichga olib chiqishga xizmat qildi. O‘tgan haftada Tokioda Markaziy Osiyo va Yaponiya yetakchilarining uchrashuvida ta’lim, tibbiyot, raqamli texnologiyalar, infratuzilma va sanoat sohalari bo‘yicha muhim kelishuvlarga erishildi.
Shu haftaning boshida esa Sankt-Peterburgda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi rahbarlari bilan bo‘lib o‘tgan uchrashuv ham hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini belgilab berdi.
– Bularning barchasi xalqaro aloqalarimizni mazmun jihatidan yangi bosqichga olib chiqmoqda. Biz dunyodagi uzoq-yaqin mamlakatlar bilan Sharq va G‘arb, Shimol va Janub bilan hamkorlik ko‘priklarini qurishda davom etamiz, – dedi Prezidentimiz.
Mahalla va yaxshi qo‘shnichilik o‘zaro uyg‘un qadriyatlardir. Ular jamiyatda ijtimoiy kapitalni yanada boyitishga beqiyos hissa qo‘shadi.
Mamlakatimizda o‘tkazilgan ijtimoiy so‘rovlarda ishtirok etganlarning 90 foizi o‘zini mahalla jamoasining bir qismi deb hisoblashi ham shundan dalolat beradi. Mahallaga shu asosda Vatan taqdiriga daxldorlik tuyg‘usining yuqoriligi ushbu institut, avvalo, ijtimoiy birdamlik manbai ekanini ko‘rsatadi.
– Tarix davomida qanday og‘ir sinovlarga duch kelmaylik, biz avvalo birdamlikdan kuch oldik. Mashaqqatli kunlarda odamlarimiz, mahalla ahli yelkadosh bo‘lib qiyinchiliklarni yenggan. Oila – oilaga, qo‘shni – qo‘shniga ko‘mak berib yashagan. Biz mana shunday o‘ta noyob qadriyatimizga doimo sodiq qolishimiz, yosh avlodimizni ayni shu ruhda tarbiyalashimiz kerak.
Bugungi kunda jamiyatimizda turli xil fikr va qarashlar bo‘lishi tabiiy. Bu – demokratiyaning birlamchi talabi.
Ammo millati, tili va dinidan qat’i nazar, 38 millionli el-yurtimizni birlashtiradigan ulug‘ bir g‘oya bor. U ham bo‘lsa, Vatan manfaati, xalqimiz manfaatidir.
Mana shunday buyuk maqsadga erishishda mahalla tizimining o‘rni va ta’siri beqiyos. Chunki mahalla tinch va ahil bo‘lsa, jamiyatimiz tinch va hamjihat bo‘ladi. Mahalla rivojlansa, butun mamlakatimiz yuksaladi, – dedi Prezidentimiz.
Shularning barchasini hisobga olib, Prezidentimiz 2026 yilni yurtimizda “Mahallani rivojlantirish va jamiyatni yuksaltirish yili”, deb e’lon qilishni taklif qildi.
Bu tashabbusni yig‘ilganlar qizg‘in qo‘llab-quvvatladi.
Yangi yil dasturida yurtimizdagi 9 mingdan ziyod mahallani, avvalo, mehr-oqibat, hamjihatlik, adolat va tarbiya maskaniga aylantirish kabi dolzarb masalalar o‘z ifodasini topadi.
– Biz Yangi O‘zbekistonni barpo etishda hal qiluvchi bosqichga qadam qo‘ymoqdamiz. Bu yo‘ldagi ishlarimiz har bir soha va tarmoqda chuqur transformatsiyani talab qiladi.
Maqsadimiz aniq: yaqin yillarda daromadi o‘rtadan yuqori mamlakatlar qatoriga kirish.
Farg‘ona vodiysidan Orolbo‘yigacha, Zarafshon vohasidan Qashqadaryo va Surxondaryogacha, Toshkentdan tortib, Jizzax va Sirdaryogacha – yurtimizning qaysi hududida yashamasin, har bir fuqaromiz bugundan boshlab islohotlar natijasini kundalik hayotida yanada ko‘proq his qilishi kerak.
Shuning uchun kirib kelayotgan 2026 yil davlat boshqaruvi, sud-huquq tizimi, iqtisodiyot tarmoqlari, ta’lim, ilm-fan, tibbiyot, madaniyat, sport, ekologiya tizimini – barcha-barcha sohalarni rivojlantirishda tub burilish yili bo‘ladi, – dedi Prezidentimiz.
Davlatimiz rahbari 2026 yilda amalga oshiriladigan eng muhim ustuvor yo‘nalishlarga alohida to‘xtalib o‘tdi.
Birinchi ustuvor yo‘nalish mahalla infratuzilmasini yanada yaxshilash, ularga Yangi O‘zbekiston qiyofasini olib kirishdan iborat.
Mahalla infratuzilmasini tubdan yaxshilash orqali mamlakatimizni har tomonlama rivojlantirish, uning qiyofasini yanada go‘zal va obod qilish ishlari davom ettiriladi.
Kelgusi yildan mahallani rivojlantirish bo‘yicha kompleks yondashuv joriy etiladi. Urbanizatsiya va shaharlarni barqaror rivojlantirish bo‘yicha yangi islohotlar boshlanadi.
Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat davom ettirilib, 2026 yilda asosiy soliq stavkalari o‘zgarishsiz qoldiriladi, tadbirkorlik infratuzilmasi loyihalariga 10 trillion so‘mdan ziyod mablag‘ ajratiladi. Kichik va o‘rta biznesni rivojlantirish uchun 140 trillion so‘m resurs beriladi. Shundan 43 trillion so‘mi xotin-qizlar va yoshlar tadbirkorligini qo‘llab-quvvatlashga yo‘naltiriladi.
Ikkinchi ustuvor yo‘nalish – iqtisodiyotni texnologik va innovatsion o‘sish modeliga o‘tkazish.
Bundan buyon har bir dollar investitsiya, eng avvalo, ilg‘or texnologiyalar transferi, tashqarida bozori aniq, yuqori qo‘shilgan qiymatli mahsulotlar ishlab chiqarishga, energiya, suv, yer va boshqa tabiiy resurslardan foydalanishda samaradorlikni oshirishga, mahalliy ishchilarni yangi texnologiyalar bilan ishlashga o‘qitish va mehnat unumdorligini oshirishga xizmat qilishi kerakligi ta’kidlandi.
Yangi texnologik bosqichga o‘tish va qo‘shilgan qiymat zanjirini kengaytirish bo‘yicha sanoatni rivojlantirish dasturi boshlanadi. 2026 yilda 52 milliard dollarlik 782 ta yangi sanoat va infratuzilma loyihasiga start beriladi. Kelgusi yilning o‘zida 14 milliard dollarlik 228 ta yangi yirik quvvatlar ishga tushiriladi.
Kelgusi yilda iqtisodiyotda 6,6 foiz o‘sishni ta’minlab, yalpi ichki mahsulotni 167 milliard dollarga yetkazish prognoz qilinmoqda.
Innovatsiya asosida yuqori texnologik mahsulot ishlab chiqarayotgan korxonalar rag‘batlantiriladi. Korxona mutaxassislarining ilmiy-tadqiqot va konstruktorlik ishlanmalaridan olgan daromadi soliqdan ozod qilinadi.
Kelgusi yilda Toshkent shahri, Buxoro, Farg‘ona va Toshkent viloyatida 4 ta data-markaz, 2 ta super kompyuter va 15 ta oliygohda sun’iy intellekt laboratoriyasi faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Bu tibbiyot, transport, qishloq xo‘jaligi, geologiya, bank-moliya, jamoat xavfsizligi kabi muhim sohalarda 100 dan ortiq sun’iy intellekt loyihalarini amalga oshirishga xizmat qiladi.
– Bugun sizlarga yana bir muhim yangilikni aytmoqchiman. Mustaqil O‘zbekiston tarixida ilk bor kosmik sohada sun’iy yo‘ldosh va mamlakatimiz fuqarosi bo‘lgan birinchi o‘zbek kosmonavtini fazoga uchirish bo‘yicha ishlarni boshladik, – dedi Prezidentimiz.
Davlatimiz rahbari uchinchi ustuvor yo‘nalish – ichki bozorda talabni rag‘batlantirish masalasiga to‘xtaldi.
To‘qqiz yilda qulay biznes muhiti yaratilib, tovar va xizmatlar hajmi va turi ko‘paytirilgani, kam daromadli oilalar uchun yiliga kamida 1 milliard dollar arzon kredit berilayotgani, inflyatsiya darajasi “bir xonali” raqamga tushirilgani natijasida aholining xarid qobiliyati 2 karra o‘sdi.
Aholi ehtiyojidan kelib chiqib, iqtisodiyotda eng katta talab yaratadigan uy-joy ipotekasiga 2026 yilda 23 trillion so‘m resurs ajratiladi. Uy-joy sotib olishda boshlang‘ich to‘lov va foiz to‘lovlarining bir qismini qoplash uchun 2 trillion 700 milliard so‘m subsidiya beriladi. Shuningdek, bitta kvartira uchun ajratiladigan imtiyozli ipoteka kreditining miqdori 15 foizga oshiriladi.
Xizmatlarga bo‘lgan talabni rag‘batlantirish uchun 2026 yilda sohaga 85 trillion so‘m kredit, 9 trillion so‘m subsidiya ajratiladi. Xususan, ta’lim xizmatlari uchun budjetdan 7 trillion so‘m beriladi.
Keyingi besh yilda xorijiy turistlar sonini 2 karra oshirish, turizm xizmatlari hajmini esa 20 milliard dollarga yetkazish bo‘yicha katta marra olinmoqda. Shu maqsadda turizm infratuzilmasini rivojlantirishga alohida e’tibor qaratiladi.
Turistlar oqimi tobora oshayotgani aviatsiya va temir yo‘lda yo‘lovchi tashish quvvatini 2 barobar ko‘paytirishni taqozo etmoqda. Shu bois, 2026 yilda aviaparkdagi havo kemalarining soni 120 taga yetkaziladi.
Ichki temir yo‘llarni rivojlantirish bo‘yicha besh yillik dastur qabul qilinadi. Shaharlarni tezyurar poyezdlar qatnovi bilan bog‘lash uchun 2026 yildan yana 500 kilometr temir yo‘l qurilishi boshlanadi. Avtomobil yo‘llarining sifatini yaxshilash, tranzit salohiyatini yanada oshirish maqsadida besh yillik dastur amalga oshiriladi.
Kasblarni rivojlantirish va yangi mehnat bozori arxitekturasini yaratish kelgusi yil uchun dasturning to‘rtinchi ustuvor yo‘nalishidir.
Hozirgi vaqtda yangi texnologiyalar, raqamlashtirish va sun’iy intellekt ta’sirida dunyoda ish o‘rinlarining soni, shakli va mazmuni keskin o‘zgarmoqda. Yaqin besh yilda mavjud kasblarning 30 foizi to‘liq avtomatlashtiriladi, 50 foizi bo‘yicha esa yangi malakalar talab qilinadi.
– Endilikda mamlakatimiz mehnat bozori mutlaqo yangi arxitektura asosida – kasb, malaka, texnologiya va ta’limni birlashtiradigan yagona mexanizm sifatida ishlashi zarur, – dedi Prezidentimiz.
2026 yildan boshlab har yili kamida 100 tadan texnikum to‘liq ta’mirlanib, texnologik va talab yuqori bo‘lgan kasblarga mos holda jihozlab boriladi. Germaniya, Shveysariya, Buyuk Britaniya, Xitoy, Koreya kabi davlatlarning ilg‘or ta’lim dasturlari joriy qilingan texnikumlar soni 100 taga yetkaziladi.
2026 yilda 7 ta viloyatda, 2027 yilda esa qolgan hududlarda Ilg‘or kasbiy mahorat texnikumi va “Kasblar shaharchasi” faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.
Tibbiyot tizimida ham kasbiy ta’limni rivojlantirish uchun Angliyaning “Pirson” kompaniyasi bilan har bir hududdagi bittadan texnikumda xalqaro standart asosida hamshiralar tayyorlash boshlandi. Endi ana shu texnikumlarga Germaniya, Shveysariya, AQSH, Yaponiya kabi davlatlarning ta’lim dasturlari ham joriy etiladi.
Shu asosda xalqaro talablarga javob beradigan, xorijiy tillarni biladigan hamshiralar tarkibi shakllantiriladi.
Beshinchi ustuvor yo‘nalish – ekologik muvozanatni ta’minlash, “yashil” energetika va suv resurslaridan oqilona foydalanish.
Yirik korxonalarga filtr, tozalash inshooti va havoga chiqariladigan zararli moddalar tashlanmalarini monitoring qilish stansiyasi o‘rnatish uchun 100 million dollarlik kredit liniyasi ochiladi.
Shaharlardagi tirbandliklar nafaqat odamlar hayotini qiyinlashtirmoqda, balki ekologiyaga ham jiddiy zarar yetkazayotgani qayd etildi. Shu bois, dunyo tajribasidan kelib chiqib, avtomobillar chiqarayotgan zararli moddalar darajasiga qarab ekologik stikerlar berish tizimi joriy etiladi.
Katta miqdorda zararli moddalar chiqaradigan avtomashinalarning poytaxt va viloyat markazlari hamda shaharlarga kirishi cheklanadi. Bunday transport vositalarini yangisiga almashtirish yoki ularga filtr o‘rnatish uchun davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash choralari ko‘riladi.
Eski mashinasini almashtiraman deganlarga avtokredit foizining bir qismi qoplab beriladi. Filtr o‘rnatib, zararni kamaytirishga tayyor bo‘lgan haydovchilar uchun xarajatlarining bir qismi bo‘yicha subsidiya ajratiladi.
Poytaxtimiz va yirik shaharlarda jamoat transportini rivojlantirish ustuvor vazifa bo‘ladi.
Ekologik avtomobillarni ko‘paytirish bo‘yicha besh yillik dastur amalga oshiriladi. Bunda mahalliy elektromobillarga 12 foizli, xorijiy elektromobillarga esa 16 foizli avtokreditlar ajratiladi.
Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarini tashkil qilish uchun tadbirkorlarga 10 foizli imtiyozli kreditlar beriladi, yerlarni auksiondan 2 karra arzon narxda sotib olish imkoniyati yaratiladi.
Elektromobillarni quvvatlash stansiyalarida avtomobillarni zaryadlashda 1 kilovatt-soat elektr energiyasi narxining 300 so‘mdan oshgan qismi davlat budjetidan qoplab beriladi. Elektromobilda taksi xizmati ko‘rsatadigan fuqarolarga ham bir qator imtiyozlar beriladi.
Chang-to‘zonlarning oldini olish uchun Surxondaryoda 10 ming gektarda “yashil makon” va Sirdaryoda 84 kilometrli “yashil devor” barpo etiladi. Qoraqalpog‘iston, Xorazm, Buxoro va Navoiyda jami 250 ming gektar, jumladan, Orolning qurigan tubida 115 ming gektar yerda daraxt va butalar ekiladi. Har bir hududda botanika va dendrologiya bog‘lari hamda 20 tadan soya-salqin sayr ko‘chalari barpo qilinadi.
Umuman, ekologiya sohasiga 2026 yilda 1 trillion 900 milliard so‘m yo‘naltiriladi.
Suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy qilish tadbirlariga 2026 yilda jami 3 trillion 300 milliard so‘m yo‘naltiriladi.
Shuningdek, 1 ming 300 kilometr yirik magistral kanallar beton bilan qoplanadi. Bu qo‘shimcha ravishda yiliga 500 million kub metr suvni iqtisod qilish imkonini beradi. Bundan tashqari, joylardagi ochiq drenaj va kollektorlarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha alohida dastur qabul qilinadi. Kanallarni yopiq tizimga o‘tkazish bo‘yicha ham katta loyihalar boshlanadi.
160 million dollarlik katta dastur doirasida Toshkent shahrida 150 kilometr yopiq drenaj tizimi barpo etiladi, 197 kilometr kanal va kollektorlar ta’mirlanadi, 63 kilometr yangi kanallar barpo qilinib, shaharda salqin mikroiqlim yaratiladi.
Oltinchi ustuvor yo‘nalish – zamonaviy davlat boshqaruvi va adolatli sud-huquq tizimi borasidagi islohotlar davom ettiriladi.
Avvalo, 2026 yildan boshlab Elektron hukumat platformasi tubdan yangilanadi.
Endi barcha davlat idoralarining 1 mingdan ziyod davlat xizmatlari, 5 mingdan ortiq funksiya va vazifalari, 240 ta ma’lumot bazasi va axborot tizimi, 100 mingdan ziyod davlat xizmatchisining mahalla, tuman, viloyat, respublika darajasidagi vakolatlari Yagona raqamli platformaga integratsiya qilinadi.
– Eng muhimi, davlat xizmatlarini ko‘rsatishda inson omilisiz, korrupsiya va ortiqcha byurokratiyadan xoli ekotizim yaratamiz. Davlat xizmatlarini proaktiv va jamlanma shaklda ko‘rsatish tizimini rivojlantiramiz, – dedi davlatimiz rahbari.
Bundan buyon davlat xaridlarida tovar, ish va xizmatlarni to‘g‘ridan to‘g‘ri sotib olish mumkin bo‘lgan holatlar faqat qonun bilan belgilanadi.
Konstitutsiyaviy islohotlar doirasida viloyat hokimlari va mahalliy kengashlar raislari lavozimlari bir-biridan ajratilgan edi. Endi bu tizim 2026 yildan 208 ta tuman va shaharda ham yo‘lga qo‘yiladi.
Davlatimiz rahbari islohotlar samaradorligini ta’minlashda fuqarolik jamiyati institutlarining roli muhim ekanini ta’kidladi. Shu bois, ularni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha siyosat kelgusida ham izchil davom ettiriladi. Xususan, fuqarolik jamiyatini rivojlantirish bo‘yicha besh yillik strategiya ishlab chiqiladi.
– Takror aytaman, yurtimizdagi keng ko‘lamli yangilanishlar davrida ochiqlik siyosatidan hech qachon ortga qaytmaymiz. So‘z va matbuot erkinligini ta’minlash ustuvor vazifamiz bo‘lib qoladi, – dedi Prezidentimiz.
Sud-huquq tizimini xalqqa yaqinlashtirishga qaratilgan ishlar izchil davom ettiriladi.
Odil sudlovni amalga oshirishda jamoatchilik ishtiroki va roli oshirib borilishi ta’kidlandi. Endi jinoyat protsessiga ingliz huquqidagi davlatlarda ijobiy natija bergan “Xalq vakillari hay’ati” instituti bosqichma-bosqich joriy etiladi.
Narkojinoyatlarga qarshi kurashish umummilliy harakatga aylantirilib, jamiyatda bu illatga murosasiz muhit yaratiladi.
Ayollar va bolalarga nisbatan zo‘ravonlikning oldini olishda barcha davlat idoralari va keng jamoatchilikni safarbar qilgan holda bunday salbiy holatlarga barham berish bo‘yicha samarali ishlaydigan tizim yaratish topshirildi.
– Korrupsiya – davlat taraqqiyotiga to‘siq bo‘ladigan, adolat va qonun ustuvorligini izdan chiqaradigan, jamiyatda ishonch muhitini zaiflashtiradigan eng jiddiy tahdid. Korrupsiyaga yo‘l qo‘yish esa islohotlarimizga xiyonatdir!
Bu illatga qarshi kurashish bo‘yicha 2026 yilda “favqulodda holat” e’lon qilamiz, – dedi davlatimiz rahbari.
Barcha idoralarda komplayens va korrupsiyaga qarshi ichki nazoratga mas’ul o‘rinbosar lavozimi joriy etiladi. Hisob palatasining vakili faoliyati yo‘lga qo‘yiladi. Davlatning har bir so‘m mablag‘i, resursi bo‘yicha shaxsiy javobgarlik kuchaytiriladi.
Jahonda murakkab geosiyosiy va iqtisodiy muammolar tobora avj olib bormoqda. Bunday murakkab vaziyatda barcha davlatlar bilan teng huquqli va konstruktiv munosabatlarni yanada mustahkamlash, mutanosib ochiq tashqi siyosat olib borishga qaratilgan faoliyat davom ettiriladi. Nufuzli xalqaro va mintaqaviy tashkilotlar, iqtisodiy institutlar bilan yaqin hamkorlik yangi bosqichga olib chiqiladi.
– Erishilgan ulkan natijalar, yangi ustuvor vazifalar “O‘zbekiston – 2030” strategiyasini qayta ko‘rib chiqishni taqozo etmoqda.
Yurtimizning kelgusi besh yillik taraqqiyotiga daxldor bo‘lgan ushbu hujjat keng jamoatchilik muhokamasidan o‘tkazilib, aholining fikr-mulohazalari asosida takomillashtiriladi, – dedi Prezidentimiz.
Kelgusi yilda ijtimoiy-madaniy hayotimizdagi muhim sanalar keng nishonlanishi ta’kidlandi. Jumladan, Vatanimiz mustaqilligining shonli 35 yilligi katta bayram sifatida o‘tkaziladi. Sohibqiron Amir Temur, Mir Alisher Navoiy bobolarimizning qutlug‘ tavallud ayyomlariga tayyorgarlikni hozirdan boshlash kerakligi qayd etildi.
– Bugun tarixning o‘zi, hayotning o‘zi zimmamizga buyuk bir mas’uliyatni yuklamoqda. Jonajon Vatanimiz bugun yangicha siyosiy-huquqiy, ijtimoiy, ma’naviy munosabatlar asosida yashab, mehnat qilayotgan, mustaqil fikrlaydigan, ozod va erkin insonlar diyoriga aylanmoqda.
Bir bo‘lsak, yagona xalq, yagona millat bo‘lib harakat qilsak, ko‘zlagan ulkan maqsadlarimizga albatta yetamiz! Men bu yo‘lda mard va olijanob xalqimizga ishonaman! O‘zbekistonning beqiyos kuchi va imkoniyatlariga, aziz yoshlarimizning azmu shijoatiga ishonaman! – dedi Prezidentimiz Murojaatnoma yakunida.
https://president.uz/uz/lists/view/8833