Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Oktabr, 2025   |   15 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:08
Quyosh
06:26
Peshin
12:16
Asr
16:11
Shom
17:59
Xufton
19:11
Bismillah
07 Oktabr, 2025, 15 Rabi`us soni, 1447

Bir hadis sharhi: Mo‘minning niyati amalidan yaxshi

21.12.2017   12696   2 min.
Bir hadis sharhi: Mo‘minning niyati amalidan yaxshi

Abu Kabsha Anmoriy (roziyallohu anhu) aytadi:

«Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) marhamat qiladilar: «Dunyoga munosabatda kishilar to‘rt toifaga bo‘linadi:

– Alloh taolo mol va ilm bergan bandalar. Ular mollarini Allohdan qo‘rqib ishlatishsa, undan qarindoshlariga hadya berishsa va mollarida Alloh taoloning haqi borligini bilishsa, eng fazilatli maqomda bo‘lishadi.

– Alloh taolo ilm berib, mol bermagan bandalar. Niyatlarini to‘g‘ri qilib, molim bo‘lganida falonchiga o‘xshab (ezgu ishlarga) sarflardim, deyishsa, niyatlariga yarasha savobga ega bo‘lishadi. Bu ikki toifaning ajri tengdir.

– Alloh taolo mol berib ilm, bermagan bandalar. Agar ular mollarini o‘rinsiz sarflashsa, Alloh taolodan qo‘rqmay tasarruf qilishsa, undan qarindoshlariga hadya berishmasa, mollarida Alloh taoloning haqi borligini bilishmasa, eng past darajada bo‘lishadi.

– Alloh taolo ilm ham, mol ham bermagan bandalar.  «Agar molim bo‘lsaydi, falonchidek (yomon – tarj.) yerlarga sarflardim, deyishsa, niyatlariga yarasha «taqdirlanishadi».  Bu ikki toifaning gunohi tengdir» (Imom Termiziy).

Sharh: Hadisda kishi bilimsiz va faqir bo‘lsa ham, niyatiga qarab olim va badavlat kishilar bilan barobar savob yoki gunohga ega bo‘lishi mumkinligi aytilgan. Kambag‘al, ilmsiz mo‘minga boy va olim kabi ajr-savobga erishish yo‘li ko‘rsatilgan. Chunki «Mo‘minning niyati amalidan yaxshidir» (sahih hadis). Mo‘min aql bilan ish tutib, farzlarni to‘la-to‘kis ado etgach, himmat bilan xayrli ishlarga niyat qildimi, uni amalga oshirolmasa ham, havas qilgan kishilarining savobichalik savob oladi, inshaalloh. Hadis yaxshi ishlarda ilg‘or shaxslarga havas qilishni targ‘ib etyapti.

O‘zi kambag‘al va bilimsiz bo‘lib, «Pulim ko‘p bo‘lganida, falonchiga o‘xshab yashardim», deya faqat dunyo ketidan quvgan, din-diyonat, halol-harom bilan ishi bo‘lmagan kishilarga havas qiladiganlar ham bor. Bu holda, u bechora yo‘qchilik zahmatini tortishi bilan birga, o‘sha yomon kimsa bilan barobar gunoh orttiradi. Bunday orzudan qaytarilyapmiz.

Xulosa qilib aytganda, mo‘min birgina chiroyli niyat bilan olim va boy kishilarga teng savobga erishishi uchun, qurbi yetgan ezgu ishlarga parvosiz bo‘lmasligi kerak. Chunki faqat yaxshi niyatlar qilib, «ko‘nglim pok», deb yuraversa, imkoni bo‘laturib ezgu ishlar qilmasa, niyatning ham, ko‘ngilning ham xolis emasligini ko‘rsatadi. Kuchi yetadigan yaxshi amallarni qilmagan, qaytarilgan ishlardan saqlanmagan kishi niyatning o‘zi bilan savoblarga erishuvi qiyin.

 

Sodiq NOSIROV

tayyorladi.

 

Hadisi sharif
Boshqa maqolalar

Rasululloh ﷺ bu haqiqatni qanday bilganlar?

06.10.2025   3166   3 min.
Rasululloh ﷺ bu haqiqatni qanday bilganlar?

Inson osmonga ko‘tarilsa nima bo‘ladi?
Qur’onda insonning osmonga ko‘tarilishi haqida nima deyilgan?

Alloh taolo Qur’on karimda bunday deydi: “Alloh kimni hidoyatga yo‘llashni iroda etsa, uning ko‘ksi (qalbi)ni Islom uchun (keng) ochib qo‘yadi. Kimni adashtirishni iroda etsa, ko‘ksini go‘yo osmonga ko‘tarilib ketayotgandek, tor va siqiq qilib qo‘yadi. Shunday qilib, Alloh imon keltirmaydiganlarga (loyiq) jazoni ravo ko‘rgay” (An’om surasi, 125-oyat).

Doktor Salohiddin al-Mag‘ribiy (AQSH kosmik tibbiyot assotsiatsiyasi a’zosi va London kosmik tibbiyot instituti professori) Islomobodda bo‘lib o‘tgan Qur’on va Sunnadagi ilmiy mo‘jizalarga bag‘ishlangan birinchi konferensiyada ma’ruza qilgan. U o‘z nutqida inson yuqori qatlam atmosferaga ko‘tarilganda uning holati qanday bo‘lishi haqida bunday degan edi: “Bizning tana hujayralarimiz havo bilan bog‘liq.

Kislorod o‘pka orqali kirganda, ular havo bilan to‘ladi. Biroq inson yuqoriroq qatlamga ko‘tarilganda havo siyraklashadi, undagi kislorod miqdori kamayadi. Natijada bosim tushadi va hujayralar siqiladi. Bu esa ko‘krakda siqilish hissini vujudga keltiradi.


Subhanalloh! Alloh taolo Qur’on karimda aytganidek: Go‘yo u osmonga ko‘tarilib ketayotgandek.

Bu esa nafas olishning qiyinlashishiga olib keladi. Oyatda aytilganidek: unga ko‘ksini tor va siqiq qilib qo‘yadi”.

Doktor so‘zida bunday davom etadi:

— Dengiz sathidan 10 000 futgacha (3 km) organizmda sezilarli o‘zgarish bo‘lmaydi.

— 10 000 futdan 16 000 futgacha (3–5 km) havo kamayganiga organizm moslasha boshlaydi.

— 16 000 futdan 25 000 futgacha (5–7,5 km) ko‘krak siqila boshlaydi, odam boshi aylanishi, hushdan ketishi yoki yiqilishi mumkin.

Bu balandlikda nafas olish juda qiyinlashadi. Samolyot uchuvchilarida kislorod ta’minoti tizimi ishdan chiqsa, aynan shunday hol yuzaga keladi. Chunki qanchalik yuqori ko‘tarilsa, shunchalik havoda kislorod kamayadi, nafas olish og‘irlashadi va hayotiy jarayonlar izdan chiqadi.

25.000 fut balandlikdan keyin insonning me’dasidagi gazlar kengayib, diafragmaga bosim qiladi. Diafragma esa o‘pkaga bosim o‘tkazadi. Shuning uchun ko‘krakda qattiq siqilish hissi paydo bo‘ladi. Bu holat aynan Qur’on karimda aytilgani kabidir:

“Alloh kimni hidoyatga yo‘llashni iroda etsa, uning ko‘ksi (qalbi)ni Islom uchun (keng) ochib qo‘yadi. Kimni adashtirishni iroda etsa, ko‘ksini go‘yo osmonga ko‘tarilib ketayotgandek, tor va siqiq qilib qo‘yadi. Shunday qilib, Alloh imon keltirmaydiganlarga (loyiq) jazoni ravo ko‘rgay” (An’om surasi, 125-oyat).

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning muborak qo‘llarida bu haqiqatni bilish uchun uchuvchi apparatlar yoki havo kimyosi asboblari bor edi, deb ayta olamizmi?

Yo‘q. u zot sollallohu alayhi vasallam bundan ulkanroq narsaga Allohning vahiysiga ega edilar.

Bu masala ustida Jiddadagi Podshoh Abdulaziz universitetining to‘rt nafar olimi tadqiqot olib borishgan. Yushidi Kozanu — Yaponiyaning Tokio shahridagi observatoriya direktori bo‘lgan olimga ushbu oyatlar tarjima qilinganda, u juda hayratda qolgan. U Qur’on karimdan oyatlarni eshitib turdi, u oyatlar esa Kozanuning ilm sohasi — astronomiya va atmosfera haqida edi. So‘ng u bunday dedi: “Qur’on karim kim tomonidan kelgan bo‘lsa, U barcha narsani, har bir mayda-chuydasini ham biladi”.


Ilyosxon AHMЕDOV