Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Oktabr, 2025   |   15 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:08
Quyosh
06:26
Peshin
12:16
Asr
16:11
Shom
17:59
Xufton
19:11
Bismillah
07 Oktabr, 2025, 15 Rabi`us soni, 1447

Hadis ilmi bilimdoni – Ziyovuddin Maqdisiy

15.11.2017   13160   2 min.
Hadis ilmi bilimdoni – Ziyovuddin Maqdisiy

Ziyovuddin Muhammad ibn Abdulvohid ibn Ahmad Maqdisiy Sa’diy Solihiy hijriy 579 yili  tug‘ilgan. U kishi Damashq, Bag‘dod, Isfahon, Naysaburiy, Haravayn kabi shaharlarga ilm talabida tashrif buyurgan va  hadislar eshitgan. Shu  bilan birga besh yuztadan ko‘proq olimdan hadis yozib olgan. Bir qancha kitoblar tasnif etgan, hadislarni sahihga, roviylarni adolatli va adolatsizga ajratgan. U kishining shogirdlari Umar ibn Hojib aytadi: “Ustozimiz Abu Abdulloh vaqtlarini ulamolar bilan o‘tkazar, shuningdek, ibodatga juda tirishqoq edilar”.

U zot ko‘p ilmlarni tasnif etgan. Hadis ilmiga qiziqqani sababli ko‘proq hadis ilmida kitoblar yozgan. U kishining mashhur kitoblaridan biri “Ahadiysu muxtora”dir. Yana bir ahamiyatli tomoni shundaki, Ziyovuddin Maqdisiy oldin tekshirilmagan hadislarni birinchilardan bo‘lib tekshirib, sahih yoki zaifligini aniqlagan. U kishining sahih hadislarini hamma tasdiqlagan. Zarkashiy aytadilarki: “Ziyovuddinning hadislari Ibn Hibbon hamda Imom Termiziylarning hadislariga yaqindir”. Bu kitobda asosan, shar’iy amallarning fazilatlari to‘g‘risida bahs yuritiladi. Asar o‘n bobdan iborat bo‘lib, birinchi bobda tahorat va namoz amallarining fazilati to‘g‘risida baxs yuritiladi. Ikkinchi bobda Ramozon ro‘zasining fazilati haqida, uchinchi bob zakot amalining fazilati haqida, to‘rtinchi bob Islom dinining beshinchi farzi bo‘lmish haj amalining fazilati to‘g‘risida, beshinchi bobda Islomdagi nikoh amalining fazilati haqida, oltinchi bobda Alloh yo‘lida infoq qilish amalining fazilati haqida, yettinchi bob Qur’oni karim fazilati haqida keyingi bobda janoza namozining fazilati to‘g‘risida, keyingi bobda ilm fazilati haqida baxs yuritiladi. Shu bilan birga boshqa amallarning ham fazilatlari to‘g‘risida baxs yuritiladi.

Bu kitob qayta – qayta chop etilib, undan ko‘p xalqlar foydalandi. Muallif targ‘ib-tarhib (rag‘batlantirish va qo‘rqitish), axloq va amallar fazilatida boshqa mualliflar yo‘lini tutib, ba’zi lozim joylarni kengaytirdi. Nafslarga ta’sir o‘tkazuvchi, qalblarni yumshatuvchi solih kishilarning hikoyalariga qattiq ahamiyat berdi va unga yangicha ilmiy foydalar kiritib, oxirgi asr mashoyixlari hamda hozirgi avlod solihlarining hikoyalari qo‘shildi. Umrini ilmga baxshida etgan olim hijriy 643-yilida vafot etgan.

Abdulloh  PARPIYEV

Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi

Hadisi sharif
Boshqa maqolalar

Rasululloh ﷺ bu haqiqatni qanday bilganlar?

06.10.2025   3166   3 min.
Rasululloh ﷺ bu haqiqatni qanday bilganlar?

Inson osmonga ko‘tarilsa nima bo‘ladi?
Qur’onda insonning osmonga ko‘tarilishi haqida nima deyilgan?

Alloh taolo Qur’on karimda bunday deydi: “Alloh kimni hidoyatga yo‘llashni iroda etsa, uning ko‘ksi (qalbi)ni Islom uchun (keng) ochib qo‘yadi. Kimni adashtirishni iroda etsa, ko‘ksini go‘yo osmonga ko‘tarilib ketayotgandek, tor va siqiq qilib qo‘yadi. Shunday qilib, Alloh imon keltirmaydiganlarga (loyiq) jazoni ravo ko‘rgay” (An’om surasi, 125-oyat).

Doktor Salohiddin al-Mag‘ribiy (AQSH kosmik tibbiyot assotsiatsiyasi a’zosi va London kosmik tibbiyot instituti professori) Islomobodda bo‘lib o‘tgan Qur’on va Sunnadagi ilmiy mo‘jizalarga bag‘ishlangan birinchi konferensiyada ma’ruza qilgan. U o‘z nutqida inson yuqori qatlam atmosferaga ko‘tarilganda uning holati qanday bo‘lishi haqida bunday degan edi: “Bizning tana hujayralarimiz havo bilan bog‘liq.

Kislorod o‘pka orqali kirganda, ular havo bilan to‘ladi. Biroq inson yuqoriroq qatlamga ko‘tarilganda havo siyraklashadi, undagi kislorod miqdori kamayadi. Natijada bosim tushadi va hujayralar siqiladi. Bu esa ko‘krakda siqilish hissini vujudga keltiradi.


Subhanalloh! Alloh taolo Qur’on karimda aytganidek: Go‘yo u osmonga ko‘tarilib ketayotgandek.

Bu esa nafas olishning qiyinlashishiga olib keladi. Oyatda aytilganidek: unga ko‘ksini tor va siqiq qilib qo‘yadi”.

Doktor so‘zida bunday davom etadi:

— Dengiz sathidan 10 000 futgacha (3 km) organizmda sezilarli o‘zgarish bo‘lmaydi.

— 10 000 futdan 16 000 futgacha (3–5 km) havo kamayganiga organizm moslasha boshlaydi.

— 16 000 futdan 25 000 futgacha (5–7,5 km) ko‘krak siqila boshlaydi, odam boshi aylanishi, hushdan ketishi yoki yiqilishi mumkin.

Bu balandlikda nafas olish juda qiyinlashadi. Samolyot uchuvchilarida kislorod ta’minoti tizimi ishdan chiqsa, aynan shunday hol yuzaga keladi. Chunki qanchalik yuqori ko‘tarilsa, shunchalik havoda kislorod kamayadi, nafas olish og‘irlashadi va hayotiy jarayonlar izdan chiqadi.

25.000 fut balandlikdan keyin insonning me’dasidagi gazlar kengayib, diafragmaga bosim qiladi. Diafragma esa o‘pkaga bosim o‘tkazadi. Shuning uchun ko‘krakda qattiq siqilish hissi paydo bo‘ladi. Bu holat aynan Qur’on karimda aytilgani kabidir:

“Alloh kimni hidoyatga yo‘llashni iroda etsa, uning ko‘ksi (qalbi)ni Islom uchun (keng) ochib qo‘yadi. Kimni adashtirishni iroda etsa, ko‘ksini go‘yo osmonga ko‘tarilib ketayotgandek, tor va siqiq qilib qo‘yadi. Shunday qilib, Alloh imon keltirmaydiganlarga (loyiq) jazoni ravo ko‘rgay” (An’om surasi, 125-oyat).

Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning muborak qo‘llarida bu haqiqatni bilish uchun uchuvchi apparatlar yoki havo kimyosi asboblari bor edi, deb ayta olamizmi?

Yo‘q. u zot sollallohu alayhi vasallam bundan ulkanroq narsaga Allohning vahiysiga ega edilar.

Bu masala ustida Jiddadagi Podshoh Abdulaziz universitetining to‘rt nafar olimi tadqiqot olib borishgan. Yushidi Kozanu — Yaponiyaning Tokio shahridagi observatoriya direktori bo‘lgan olimga ushbu oyatlar tarjima qilinganda, u juda hayratda qolgan. U Qur’on karimdan oyatlarni eshitib turdi, u oyatlar esa Kozanuning ilm sohasi — astronomiya va atmosfera haqida edi. So‘ng u bunday dedi: “Qur’on karim kim tomonidan kelgan bo‘lsa, U barcha narsani, har bir mayda-chuydasini ham biladi”.


Ilyosxon AHMЕDOV