Тинчлик – барча эзгусевар халқларнинг, шунингдек ўзбек халқининг ҳам азалий орзуси бўлиб келган. Тинчлик инсонпарвар ва бағрикенг халқимизнинг тили ва дилидан мустаҳкам жой олиб, энг олий қадрият деб қаралган. Обод турмушни акс эттирувчи муқаддас динимиз,қадриятларимиз, миллий урф-одат ва расм-русумларимизбевосита хотиржамлик силсиласига узвий боғлиқдир.
Халқимиз тинчлик ва осойишталикни истаб кундалик ҳаётида қатор диний ва миллий фазилатларни амалга оширади. Жумладан:
Улар кўришганида салом беради. Бу бир-бирларига тинчлик, омонлик тилаш рамзидир.
Дуо қилса, Яратгандан хонадонларимизни тинч, юртимизни обод қилгин деб юзига фотиҳа тортади.
Ҳар бир яхшилик, эзгулик устида тинчлик бўлсин дея, келажак учун яхши ниятлар қилади.
Тўй-тантаналарда тўйлар бўлаверсин дейди, чунки тўй тинч ва фаровон кунлар боис ўтадиган маросимларнинг сараси саналади.
Оилада янги меҳмон туғилса, гўдакка узоқ умр, баланд мартаба, унинг бахт-саодати, икки дунё обрўсини сўраб илтижо қиладилар. Шу илтижолар замирида фақат тинчлик сўралади.
Инсониятга ислом неъматини етказишга восита бўлган ваҳий – Қуръони каримнинг ахлоқий қисми оқибат, раҳм-шафқат, меҳрибонлик, камтарлик, ҳавойи нафсдан воз кечиш, ҳурмат ва тинчликка асосланган. Ана шу илоҳий кўрсатмаларга амал қилувчи мусулмонлар ҳамиша раҳм-шафқатли, адолатпарвар, инсонпарвар, ахлоқ-одоби мукаммал ва софдил бўлиб келган.
Тинчлик-осойишталик қарор топган жойда инсоннинг оиласи тинч, турмуши обод, келажаги порлоқ бўлиши, ҳаёт тизими бир маромга тушиб, тараққий топиши аниқ ва мақсадли экани барчага маълум. Бундай неъмат ортида фақат шукроналик ва итоат ётади. Албатта бу каби ахлоққа эга бўлган соф мақсадли инсон, айта оламизки, барча аъзоси билан миннатдорлик ва манфаатдорлик хазинасига ҳаёти давомида эга бўлади.
Инсонга кундалик ҳаёти учун зарурий воситалардан бўлмиш мол-мулк, ҳовли-жой, уй-рўзғор буюмлариданда муҳим бўлган тана таянчларини доимий тинчлик-осойишталик, барқарорлик билангина мунтазамлигини таъминланади. Акс ҳолда йўқлик, парокандаликка учрайди. Шу боис бўлса керак барча мулкдор шахслар тинч мамлакатларни ўзига ихтиёр қилади. Демак, мол-мулк, ҳовли-жой, уй-рўзғор буюмлари бус-бутун бўлишлиги учун шукрона айтиш билан бирга уни тинч-омон сақлашлик ҳам инсон фарзанди имконият топади.
Айтиб ўтган барча фикрларимизни Аллоҳ таоло бандаларини ўзаро иттифоқликда, аҳилликда, тинчлик-омонликда яшашга даъват этиб: “Агар мўминлардан икки тоифа ўзаро урушиб қолсалар, дарҳол улар ўртасини ислоҳ этингиз!” (Ҳужурот, 9) деган инсонпарварлик амр-фармонини баён этади.
Абдулҳай ТУРСУНОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг
Наманган вилоят вакили
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
1. Арафа куни кечаси, яъни, ҳайит кунига ўтар кечасини бедор ўтказиш.
Ҳайит кунига ўтар кечани Қуръон тиловати, зикр, тасбиҳ ва нафл намозлар билан ўтказиш улкан савобларга сабаб бўлади. Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам: "Ким икки ийд кечаларини Аллоҳдан савоб умидида қоим қилса, қалблар ўладиган кунда унинг қалби ўлмас”, деганлар (Ибн Можа, Табароний ривояти).
2. Ғусл қилиш. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам фитр, азҳо ва арафа кунлари ғусл қилар эдилар” (Ибн Можа ривояти).
3. Энг яхши, янги ёки тоза кийимларни кийиш.
4. Хушбўйланиш.
5. Қурбон ҳайити намозига чиқишдан олдин ҳеч нарса емаслик. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазон ҳайитида таомланмасдан чиқмасдилар, қурбонлик кунида эса намоз ўқигунларича таомланмасдилар” (Имом Термизий ривояти).
Эслатма! Баъзилар қурбон ҳайитида ҳеч нарса емай намозга чиқишни нотўғри тушуниб, куннинг аввалги ярмига қадар рўзани ният қилиш керак, дейишади. Шу билан бирга, ўша куни саҳарликка туришади ва оғизларини ният билан беркитиб намозга чиқишади. Ҳайит намози ўқиб бўлингач эса, худди ифторликдаги каби оғизларини очишади. Бундай қилиш нотўғри. Ҳайит кунларида рўзани ният қилиш ҳаром амал саналади. Қолаверса, ярим кунга рўза ният қилинмайди.
6. Масжидга имкон бўлса пиёда ва эртароқ бориш. “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам икки ҳайит намозига пиёда юриб чиқардилар” (Ибн Можа ривояти).
7. Йўлда таҳлил (Лаа илаҳа иллаллоҳ), такбир (Аллоҳу акбар) ва таҳмид (Алҳамдулиллаҳ) айтиш. "Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар, Лаа илаҳа иллаллоҳу Аллоҳу акбар, Аллоҳу акбар ва лиллаҳил ҳамд".
8. Ҳайит намозидан олдин бошқа бирор нафл намоз ўқимаслик. Масжидга боргандан сўнг таҳийятул масжид ёки бошқа бирор нафл намоз ўқимасдан зикр қилиб ўтириш лозим.
9. Намозга бир кўчадан бориб, бошқасидан қайтиш. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай қилар эдилар.
10. Ҳайит билан муборакбод этиш. Саҳобалар: "Тақоббал Аллоҳ минна ва минкум (Аллоҳ биздан ҳам, сиздан ҳам қабул этсин)", деб бир-бирларини байрам билан табриклашарди.
11. Аҳли аёл ва ёш болаларни хурсанд қилиш. Оилада байрам кайфиятини пайдо қилиш, совға-ҳадялар улашиш керак.
12. Қавм-қариндош, ёш улуғларни зиёрат қилиш.
13. Таниш-билиш, ёру дўст, қўни-қўшниларни байрам билан табриклаш.
Қурбон ҳайитингиз муборак бўлсин!
Даврон НУРМУҲАММАД