Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
01 Июл, 2025   |   6 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:09
Қуёш
04:54
Пешин
12:32
Аср
17:41
Шом
20:04
Хуфтон
21:41
Bismillah
01 Июл, 2025, 6 Муҳаррам, 1447

«Deutschlandfunk»: Ибн Синонинг "Тиб қонунлари" асари тиббий таълимнинг асоси

27.02.2021   1535   2 min.
«Deutschlandfunk»: Ибн Синонинг

Буюк олим Абу Али Ибн Сино илмий меросининг тарихий аҳамияти ҳамон дунё жамоатчилигининг катта эътиборини тортиб келмоқда. Жумладан, Германиянинг етакчи «Deutschlandfunk» («Германия радиоси») радиоси сайти Ибн Сино даҳосига мурожаат қилиб, унинг ҳаёти ва илмий қарашларига бағишланган навбатдаги мақолани эълон қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Материалда минтақамизда ислом динининг илм-фан ва маданий-маърифий ҳаёт ривожига қўшган ҳиссаси, ушбу даврда етишиб чиққан алломалар, хусусан, Ибн Синога оид маълумотлар баён қилинган.

«Ислом дини тарихи фалсафа, маданият ва илм-фаннинг гуллаб яшнаши билан ажралиб туради. Милодий 8 асрнинг ўрталарида замонавий Марказий Осиёда «олтин давр» бошланган. Кўпинча у “Ислом Ренессанси” деб ҳам аталади. Ушбу даврда етишиб чиққан олим, ёзувчи ва санъат арбоблари жаҳон илм-фани ва маданияти тараққиётига улкан ҳисса қўшган. Улардан бири дунёда Авиценна номи билан машҳур бўлган Абу Али Ҳусайн ибн Абдуллоҳ ибн ал-Ҳасан ибн Али ибн Синодир. У 980 йилда замонавий Ўзбекистон ҳудудидаги Бухоро шаҳрига яқин жойда туғилган. Ибн Сино илм ўрганиш учун ўша даврдаги йирик кутубхоналар имкониятларидан кенг фойдаланган. Ушбу кутубхоналарда у қадимги Рим шифокори Гален, математик Эвклид ва файласуф Арасту асарларини чуқур ўрганган», деб таъкидланади материалда.

Мюнхен Людвиг Максимилиан университетининг антик давр ва араб фалсафаси бўйича профессори Питер Адамсон Ибн Синога қуйидагича таъриф беради: «Ибн Сино Ислом Уйғониш даврида қадимги юнон файласуфи Арастунинг тимсолига айланган. У янги турдаги мутафаккирни ўзида мужассам этган».

Питер Адамсон учун Ибн Сино Ўрта асрларнинг энг нуфузли файласуфларидан биридир. Унинг сўзларига кўра, шунинг учун ҳам буюк алломанинг фикрлари ва сўз бойлиги бугунги кунгача ислом олами фалсафаси ва тасаввуфидан муносиб ўрин олиб келмоқда.

«Ибн Сино болалигиданоқ ғайриоддий қобилиятга эга бўлган. 10 ёшида Қуръонни ёд билган ва кўплаб илмий адабиётлар билан танишган. 16 ёшида тиббиётга қизиққан ва 18 ёшида эса етук табиб бўлиб етишган. Ибн Синонинг ўзи тиббиётни «қийин илм» деб ҳисобламаган, аксинча - у мазкур соҳа сирларини осонликча ўзлаштирган. У шу қадар истеъдодли эдики, тиб санъати унга умрининг охиригача турли ҳукмдорлар шахсий шифокори сифатида фаолият юритиб, мўмай даромад топиш имкониятини берган. Ибн Синонинг дунёга машҳур «Тиб қонунлари» асари 19 асргача тиббий таълимнинг асоси бўлиб хизмат қилган», - деб ёзади Deutschlandfunk.

Маълумот учун, «Deutschlandradio» радиокомпанияси таркибига кирадиган «Deutschlandfunk» миллий радиостанцияси эшиттиришлари 1962 йилдан бери эфирга узатила бошланган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Дунё янгиликлари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Худкушлик қаҳрамонлик эмас

01.07.2025   2490   2 min.
Худкушлик қаҳрамонлик эмас

Инсон зиммасида бир нечта омонатлар борки, буларни қадрлаш зарур ҳисобланади. Ўз жонига ўзи қасд қилиш эса ана шу омонатга хиёнат қилишдир. Бинобарин, Қурони карим Нисо сураси 29-оятида Ҳақ таоло  хитоб қилган: "Бир-бирларингизни ўлдирмангиз".

Жундаб ибн Абдуллоҳ розияллоҳу анҳу ривоят қиладилар: "Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Сизлардан илгари ўтганлардан бир киши жароҳатланди. Бесабрлик қилиб пичоқ олди-да, қўлни кесиб ташлади ва кўп ўтмай, қон йўқотиб вафот этди. Аллоҳ: "Бандам жонига қасд этди, унга жаннатни ҳаром қилдим", деди" (Муттафақун алайҳ).

Яна бир ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Кимки тоғдан ўзини ташлаб, жонига қасд қилса, у жаҳаннам оловида абадулабад ўзини пастга ташлайди. Кимки заҳар ичиб жонига қасд қилса, у қўлида заҳарини тутиб, жаҳаннам оловида абадулабад ўзини заҳарлайди. Кимки ўзини темир билан ўлдирса, у қўлида темирини тутиб, жаҳаннам оловида абадулабад у билан ўзини уради" (Имом Бухорий, Муслим ва бошқалар ривояти).

Мўътабар фатво китобларимиздан “Фатавои Сирожия”да: “Қачон кема ёна бошласа, ундагиларнинг агар ўзларини денгизга ташлашса, сузиш билан халос бўлиб кетишга гумонлари ғолиб бўлса, шундай қилишлари вожиб бўлади. Агар ўзларини денгизга ташласалар ҳам ғарқ бўлишлари ёки ташлашмаса, куйиб кетишлари эҳтимоли бўлса, у ҳолда кемада қолиш ва денгизга ўзларини отиш орасида ихтиёрлидирлар. Кимки ўзини ўлдирса, унинг гуноҳи бошқа бировни қатл қилгандан кўра қаттиқроқдир!”

Юқорида келтирилган манбалардан кўриниб турибдики динимиз инсон ўз жонига қасд қилишга эмас, балки бу омонатни асрашга қадрлашга чақиради. Лекин, жамиятда баъзи инсонлар борки, ўз жонига қасд қилишга, худкушликка рағбат қиладилар. Аслини олганда ўзини-ўзи ўлдириш Аллоҳ берган неъматни мутлақо менсимасликдир. Шу билан бирга бундай ҳолат ўша жамиятга ҳам мусибат ҳисобланади.

Ўзини-ўзи ўлдиришнинг гуноҳи бировни ўлдиришдан кўра оғирроқ ва каттароқ ҳисобланади. Энди, салгина ҳаёт ташвиши деб, озгина ғам ва алам деб ўзини ўлдираётганларнинг гуноҳи бировни ўлдиришдан кўра оғирроқ эканлигини билдик. Бироқ, бундан ҳам энг ачинарлиси, бировларнинг ёлғон-яшиқ гапларига учиб, “фатво”ларига алданиб, бегуноҳ мўмин-мусулмонларни ўлдиришга қасд қилиб ўзини ўлдиришнинг гуноҳи бундан неча баробар оғирроқ ҳисобланади. Бу шаҳидлик эмас, бу қаҳрамонлик ҳам эмас, балки худкушликдир.

Уйчи тумани "Девона бобо" жоме масжиди имом-хатиби

Абдуфаттоҳ Мусаханов

Манба: @Softalimotlar

МАҚОЛА