وَيَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡمَحِيضِۖ قُلۡ هُوَ أَذٗى فَٱعۡتَزِلُواْ ٱلنِّسَآءَ فِي ٱلۡمَحِيضِ وَلَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطۡهُرۡنَۖ فَإِذَا تَطَهَّرۡنَ فَأۡتُوهُنَّ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَكُمُ ٱللَّهُۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِينَ وَيُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِينَ٢٢٢
222. Ҳайз ҳақида сўрашса, "У нохуш нарсадир", денг. Ҳайз пайтида хотинларингдан четланинглар, покланмагунларича уларга яқинлашманглар. Покланишса, Аллоҳ буюрган тарафдан уларга келинглар. Аллоҳ ҳақиқатан тавба қилувчиларни севади, ўзини пок тутувчиларни севади.
Балоғатга етган қиз ёки аёлнинг ҳар ойда одат бўйича кўрадиган қони "ҳайз" дейилади. Ҳайзнинг оз муддати уч кеча-кундуз, кўпи эса ўн кеча-кундуз, бундан ортиқ муддатда ҳам қон келаверса, у ҳайз эмас, истиҳоза (касаллик) қони ҳисобланади. Ҳайз кўраётган аёлга намоз ўқиш, рўза тутиш, Байтуллоҳни тавоф қилиш, жинсий алоқа қилиш, масжидга кириш, Қуръон ўқиш, Қуръонни ёки оят ёзилган қоғозларни ушлаш қатъиян ман этилади, аммо Қуръон эшитиши мумкин. Ана шу ҳукмга кўра, ҳайз кўрган аёлга то у покланмагунича яқинлашилмайди, яъни жинсий алоқа қилинмайди. Бу гуноҳнинг нақадар жирканчлиги ҳақида Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан шундай ҳадис бор: "Ким аёлига ҳайз пайтида ёки унинг орқа йўлига яқинлик қилса ҳамда фолбинга борса, Муҳаммадга нозил қилинган нарсага (яъни, динга) кофир бўлибди" (Термизий ривояти). Ҳайздан покланганларидан кейин Аллоҳ буюрган тарафдан яқинлик қилинаверади. Ким билмаган ҳолида аёлига ҳайз ҳолида яқинлик қилиб қўйган бўлса, истиғфор айтиб, астойдил тавба қилиши лозим, чунки Аллоҳ тавба қилувчиларни ҳам, ўзини пок тутувчиларни ҳам яхши кўради. Аммо қасддан, нафсига қул бўлиб аёлига ҳайз ҳолида қўшилган бўлса, баъзи илм аҳллари сўзига кўра, унга каффорат (бадал) вожиб бўлади. Бу ҳолда икки тарафнинг ўзаро рози бўлишлари ҳам бу ҳаром ишни ҳалолга айлантира олмайди. Каффоратнинг миқдори бир динор, яъни 4,25 грамм тиллага тенгдир. Олдин бу ишни содир қилганлар Аллоҳга астойдил тавба қилишсин, чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Гуноҳларидан холис тавба қилган киши ҳеч бир гуноҳ қилмаган киши кабидир", дея марҳамат этганлар (Муслим ривояти). Ҳадисларда келишича: "Аллоҳ таоло покдир ва покликни яхши кўради" (Термизий ривояти); "Поклик-тозалик имоннинг ярмидир" (Муслим ривояти).
نِسَآؤُكُمۡ حَرۡثٞ لَّكُمۡ فَأۡتُواْ حَرۡثَكُمۡ أَنَّىٰ شِئۡتُمۡۖ وَقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُمۡۚ وَٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُم مُّلَٰقُوهُۗ وَبَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ٢٢٣
223. Хотинлар экинзорларингиздир, шундай экан, экинзорингизга хоҳлаган томонидан келаверинглар ва ўзларингиз учун (савобли) ишларни тақдим этинглар. Аллоҳдан қўрқинглар, билингларки, Унга албатта йўлиқасизлар. (Эй Муҳаммад), мўминларга бундан хушхабар беринг.
Хотинлар билан яқинлашиш чоғида фақат нафс роҳати эмас, балки яхши, солиҳ фарзандлар ҳам ният қилиниши лозим. Бу эса мўминларга вужуд лаззатланиши чўққисига чиққанида ҳам ахлоқий ва маънавий ҳолатларни эсдан чиқармасликни эслатмоқда. Хотинлар билан хоҳлаган пайтда, фақат ижозат берилган тарафдан яқинлашиш зарурлиги уқтирилмоқда. Мусулмон киши никоҳидаги аёлга ҳайз ва нифос (янги кўз ёригандаги қон келиши) ҳолатидан ташқари барча ҳолатларда яқинлик қилаверади. Фақат Аллоҳ тақиқлаган чегаралардан ўтмаслик шарти билан. Аллоҳ аёлларга орқа тарафдан яқинлик қилишни ман этган, чунки жинсий алоқадан мурод, шаҳватни қондириш ва насл қолдириш бўлиши керак. Бу тақиқларни бузмоқчи бўлганлар Аллоҳдан қўрқишсин, чунки ҳар бир инсон охират дунёсида Парвардигорига албатта йўлиқади ва қилмишлари учун тўла ҳисоб беради. Ибн Умар розияллоҳу анҳумо: "Хотинлар экинзорларингиздир, шундай экан, экинзорингизга хоҳлаган томонидан келаверинглар" деган оятга "Аёлларнинг фақат олдига яқинлик қилинглар" деб маъно берган. Жобир розияллоҳу анҳу бундай деган: "Яҳудийлар: "Агар аёлнинг орқа тарафидан олдига яқинлик қилинса, туғиладиган бола ғилай бўлади", дейишарди. Шунинг учун юқорида зикр этилган оят нозил бўлди" (Бухорий ривояти).
1. Автомобилни бошқариш бўйича етарли малакага эга бўлгандагина ҳайдаш керак.
Чунки машина ҳайдашни мукаммал ўрганмай туриб, йўлга чиқиш одамларнинг ҳаёти ва мулкига зарар етказишга олиб келади.
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллаҳу алайҳи васаллам: “Зарар бериш ҳам зарар кўриш ҳам йўқдур”, дедилар (Ибн Можа, Дориқутний ва бошқалар ривояти).
Ислом ҳар қандай кўринишдаги зулмни ҳаром қилган. Инсонларнинг туғилишидан то ўлимигача ва ҳатто вафотидан кейин ҳам зарар этказишдан қайтаради.
2. Мунтазам равишда машинага эътибор бериш, ҳайдашдан олдин текшириш лозим.
Аллоҳ таоло: “...ғофиллардан бўлма” (Аъроф сураси, 205-оят), “Сўнгра, ўша кунда, албатта, берилган неъматлардан сўраласиз” (Такаасур сураси, 8-оят) деб марҳамат қилган.
Инсон завқланадиган: озиқ-овқат, ичимлик, кийим-кечак, турар жой, машина, соғлик каби неъматларнинг ҳар бири учун Қиёмат кунида жавоб беради.
3. Хавфсизлик камарини тақиш талаб этилади.
Албатта, ҳар бир иш Аллоҳ таолонинг изни ва иродаси билан бўлади. Аллоҳ энг яхши сақлагувчи ва У раҳмлиларнинг энг раҳмлисидир. Бироқ, динимиз сабаб ўлароқ аввало хавфсизлик чораларини кўришни, кейин Аллоҳга таваккул қилишни буюради. Тажрибаларда хавфсизлик камари бахтсиз ҳодиса пайтида ҳалокатнинг даржасини енгиллаштириши ва ҳайдовчини даҳшатли тўқнашувдан ҳимоя қилиши кўп кузатилган.
4. Инсон қадр-қимматининг улуғлигини унутмаслик.
Бу эса ҳайдовчини ҳайдашда жуда эҳтиёт бўлишга чақиради, Аллоҳ таоло Ўз китобида таъкидлаганидек, “Ким бир жонни ноҳақдан ёки ер юзида фасод қилмаса ҳам ўлдирса, худди ҳамма одамларни ўлдирган бўлади” (Моида сураси, 32-оят).
5. Рухсат этилган даражадаги тезликка риоя қилиш.
Белгиланган тезлик меъёрига риоя қилмаслик бахтсиз ҳодисалар ва офатларга, кўп ҳолатларда ўлимга сабаб бўлади. Аллоҳ таоло бундан қайтаради: “Ўзингизни ўзингиз ўлдирманг. Албатта, Аллоҳ сизларга раҳимлидир” (Нисо сураси, 29-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шошмаслик Аллоҳдандир ва шошқалоқлик шайтондандир”, деганлар
6. Йўл ҳаракати қоидаларига риоя қилиш ва уларни бузмаслик.
Ҳатто йўл бўш бўлса ҳам сабрсизлик қилмаслик, шошилмаслик лозим. Озгина сабр қилмаслик ўлим ёки оғир жароҳатни келтириб чиқариши мумкин. Инсон ўз табиатига кўра сабрсиз ва ҳамма нарсани тезда амалга оширишни хоҳлайди. Зеро, Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Инсон шошқалоқ ўлароқ яратилгандир” (Анбиё сураси, 37-оят), “Инсон шошқалоқ бўлгандир” (Исро сураси, 11-оят).
7. Эътиборни чалғитадиган нарсалар билан машғул бўлмаслик. Масалан, мобил телефондан тез-тез фойдаланиш, баланд овозда мусиқа эшитиш ва ҳоказо.
Британиялик психолог ва профессор доктор Саймон Мурнинг ўтказган тадқиқотига кўра, тез ва баланд ритмли қўшиқлар ҳайдовчини қўшиқ ритмига мос келадиган тезликни оширишга сабаб бўлади.
8. Уйқусираб ёки узоқ вақт уйқусиз қолганда машина ҳайдамаслик.
9. Автомобилни қўйиш учун тўғри жой танлаш, чунки йўл ҳаммага тегишли. “Ва тажовузкор бўлманг. Албатта, Аллоҳ тажовузкор бўлганларни хуш кўрмас” (Бақара сураси, 190-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва ъалаа олиҳи васаллам: “Ким бир қарич ерни зулм қилиб олса, Аллоҳ унга қиёмат куни бўйнига етти қават ерни осиб қўяди”, деганлар (Имом Муслим. Имом Аҳмад. Абу Яъло. Абу Авона. Имом Ҳоким. Байҳақий).
Аллоҳ таоло йўлларимизни равон ва бехатар қилсин. Биздан бошқаларга ва ўзгалардан бизга озор етишидан Ўзи асрасин.
Даврон НУРМУҲАММАД