۞إِنَّ ٱلصَّفَا وَٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِۖ فَمَنۡ حَجَّ ٱلۡبَيۡتَ أَوِ ٱعۡتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَاۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ١٥٨
158. Сафо ва Марва ҳақиқатан Аллоҳнинг нишонларидандир. Ким Байтни ҳаж ёки умра қилса, иккиси орасида бориб-келиши гуноҳ эмас. Ва ким ихлос ила яхшилик қилса, Аллоҳ албатта тақдирловчи ва билувчидир.
Сафо ва Марва Маккадаги икки тоғ бўлиб, Иброҳим алайҳиссалом замонларидан бери ҳаж қилувчилар уларда ҳам саъй қилишар эди. Сўнгра араб мушриклари бу тоғларга икки бут қўйиб, уларга сиғина бошлашди. Ислом дини билан шарафланган саҳобалар ширкдан тавба қилишгани учун Сафо ва Марва тавофидан ҳам чекинишди. Шунда нозил бўлган Аллоҳнинг ҳукмига кўра, улар орасида бориб келиш (саъй қилиш)нинг гуноҳи йўқ, балки бу ҳаж амалларидандир. Сафо ва Марва орасида саъй қилиш ҳам мусулмонларга жуда муҳим рамзлардандир.
Иброҳим алайҳиссалом хотинлари Ҳожар онамиз ва эмизикли ўғиллари Исмоилни шу икки тоғ оралиғида қолдириб кетадилар. Ҳожар онамиз: "Бизни ташлаб қаёққа кетяпсиз?" деб сўрайди. Иброҳим алайҳиссалом бу саволга жавоб бермадилар, чунки қилаётган ишларининг ҳикматини билмас эдилар. Фақат Аллоҳ таолонинг амрини бажарар эдилар, холос. Қайта-қайта сўраб жавоб ололмаган Ҳожар онамиз: "Бунга сизни Аллоҳ буюрдими?" деб сўради. Тасдиқ жавобини олгач, "Ундай бўлса бизни Аллоҳ ўз ҳолимизга ташлаб қўймайди", деди ва Унга таваккул қилди. Ҳожар ҳам эрлари каби чин мўмина эди, лекин гўдаги чанқаганини кўриб, сув излашга тушди ҳамда Сафо ва Марва орасида етти марта уёқ-буёққа бориб-келдилар. Ниҳоят Аллоҳ она-болага Замзам булоғини оқизиб берди. Шунга кўра ҳожилар ҳам ҳаж пайтида Аллоҳга бўлган итоат ва муҳаббат рамзи сифатида Сафо ва Марва орасида етти мартадан саъй (юриш) қилишади.
Ҳишом ибн Урванинг оталари бундай деган: "Мен ёш бола бўлатуриб, Набий алайҳиссаломнинг завжалари Оиша розияллоҳу анҳога: "Аллоҳ таолонинг: "Сафо ва Марва ҳақиқатан Аллоҳнинг нишонларидандир. Ким Байтни ҳаж ёки умра қилса, иккиси орасида бориб-келиши гуноҳ эмас. Ва ким ихлос ила яхшилик қилса, Аллоҳ албатта тақдирловчи ва билувчидир" деган ояти ҳақида нима дейсиз? Мен Сафо ва Марвани саъй (бориб-келиш) қилмаган одам гуноҳкор бўлмайди, деб ҳисоблайман", дедим. Оиша онамиз: "Асло ундай эмас, агар бу оятнинг тафсири сен айтгандай бўлса, унда Сафо ва Марвани саъй қилмаса ҳам гуноҳкор бўлмас экан-да?! Аммо бу оят ансорлар хусусида нозил бўлган, улар (мусулмон бўлмасларидан олдин) Манот деган бутни улуғлашар эди. Шу боисдан улар Сафо ва Марвани саъй қилишга ботинишмас эди. Ислом жорий этилиб, мусулмон бўлганларидан сўнг жаноб Расулуллоҳга шу ҳақда савол беришди. шунда Аллоҳ таоло юқоридаги ояти каримани нозил қилди", дедилар" (Бухорий ривояти). Осим ибн Сулаймон ривоят қилади: "Мен Анас ибн Моликдан Сафо ва Марва ҳақида сўрадим. Шунда у: "Бу иккисини саъй қилишни жоҳилият давридан қолган одат, деб ҳисоблаб юрардик. Ислом жорий бўлгач, уларни саъй қилмай қўйдик. Шунда Аллоҳ таоло Бақара сурасининг ушбу оятини нозил қилди", деди" (Бухорий ривояти).
Ўзбекистон тараққиётининг янги даврида диний-маърифий соҳа ривожига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Айниқса, ҳаж ва умра тадбирларини ташкил этиш ва ўтказиш янги босқичга кўтарилди. 2016 йилда 5 минг 200 нафар ватандошимиз ҳаж амалларини бажарган бўлса, 2024 йилда 15 мингдан ортиқ мўмин-мусулмонлар ҳожилик шарафига муяссар бўлди.
Бу йил ҳам 15 мингдан зиёд юртдошларимиз ҳаж ибодатини адо этишади. Мамлакатимизнинг 9 та ҳудудий аэропортидан зиёратчилар ҳар куни тўғридан-тўғри Мадина шаҳрига ҳаж сафарига юборилади. Парвозлар “Uzbekistan Airways” авиакомпанияси билан биргаликда Саудия Арабистонининг “FlyNas” ва “FlyAdeal” авиакомпаниялари томонидан амалга оширилади.
Юртдошларимизга Мадинаи мунавварада ҳамда Маккаи мукаррамада барча шарт-шароитни яратиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмитаси ҳамда Ўзбекистон мусулмонлари идораси ходимларидан иборат дастлабки ишчи гуруҳ фаол иш олиб борди.
Мадина шаҳрида муҳташам беш юлдузли “Zam-zam Pullman” меҳмонхонаси, Маккаи мукаррамада “Marmara hotel”, “Romance hotel”, “Al-Ayyam elite”, “Concrete hotel”, “Abroj Dania”, “Paradise”, “Open hotel”, “Ayyed saha” каби саккизта меҳмонхона ҳожиларни юқори савияда кутиб олишга шай қилинган. Меҳмонхоналарда зиёратчилар учун намозхоналар, ошхоналар, тиббиёт пунктлари ҳамда бошқа зарур воситалар ҳозирланди.
13 май куни тонгда муборак ҳаж сафарини ният қилган зиёратчиларнинг дастлабки гуруҳи дилда қувонч, тилда шукроналик билан муқаддас замин сари йўлга чиқди.
Бўлғуси ҳожиларни кузатиш учун Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқ Тошбоев, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар, шунингдек, мутасадди ташкилотлар масъуллари ва оммавий ахборот воситалари вакиллари Тошкент халқаро аэропортида жам бўлди.
Орзулари рўёбидан ҳис-ҳаяжонга тўлган “Ҳаж — 2025” мавсумининг илк зиёратчилари аэропортдан Саудия Арабистонига жўнаб кетди.
Шу куни Мадина шаҳрига эсон-омон етиб келган зиёратчилар “Ҳаж — 2025” ишчи гуруҳи ва мутасаддилар томонидан тантанали кутиб олинди.
Юртдошларимизга муҳташам “Zam-zam Pullman” меҳмонхонасига киришлари биланоқ зам-зам сувлари, хурмо, ширинликлар ва ҳадялар улашилиб, иззат-икром кўрсатилди. Ватандошларимиз шодлик ва шукроналик туйғулари билан зиёрат ва ибодатларни адо этишга киришди.
Айниқса, меҳмонхонанинг Масжиди Набавийга жуда яқин масофада жойлашгани ҳожиларимизни беҳад мамнун қилмоқда. Улар кунлик барча ибодатни ушбу муборак масжидда адо этмоқда. Улар ўз дуоларида Яратгандан юртимизга тинчлик-осойишталик, халқимизга бундан-да фаровонлик сўрашмоқда.
Эслатиб ўтамиз, зиёратчиларимиз 2025 йил 13 майдан 28 майга қадар ҳаж сафарига кузатилади.
«Халқ сўзи».