وَمِنۡهُمۡ أُمِّيُّونَ لَا يَعۡلَمُونَ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّآ أَمَانِيَّ وَإِنۡ هُمۡ إِلَّا يَظُنُّونَ٧٨
Бани Исроил қавми ичида ўқиш ва ёзишни билмайдиган ғирт омилар ҳам бор эди. Улар ҳаёлий орзулар ва шубҳа-гумонларга ғарқ ҳолда ҳаёт кечиришарди. Инсонлар жамиятида жоҳилликдан ҳам хатарлироқ иллат бўлиши мумкинми? Жоҳил кимса бошқалар нима деса, ҳақиқат ўрнида қабул қилаверади, ҳар кимга ҳам эргашиб кетаверади, ўйлаб топилган сохта таълимотларни чин эътиқод сифатида қабул қилаверади. Бундай жоҳил кимсалар яҳудийлар орасида ҳам, насронийлар ичида ҳам, мусулмонлар орасида ҳам бўлган ва ҳозирда ҳам омилиги, диндан бехабарлиги, жоҳиллиги туфайли дин душманларининг қўғирчоқларига, ноғорасига ўйновчиларига айланган кимсаларнинг борлиги ҳам ҳеч кимга сир эмас.
فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ يَكۡتُبُونَ ٱلۡكِتَٰبَ بِأَيۡدِيهِمۡ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ لِيَشۡتَرُواْ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلٗاۖ فَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتۡ أَيۡدِيهِمۡ وَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا يَكۡسِبُونَ٧٩
Ушбу оят ҳам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сифат ва хусусиятларини ўзгартирганлар ҳақида тушган. Калбий айтади: "Яҳудийлар ўз китобларидаги Пайғамбар алайҳиссаломнинг сифатларини ўзгартириб юборишди: у зотни қорароқ, узун бўйли, сочлари силлиқ, дея таърифлашди. Аслида эса, Пайғамбар алайҳиссалом буғдойранг, ўрта бўйли бўлганлар. Улар ўз эргашувчиларига: "Охирзамонда чиқадиган пайғамбарнинг сифатини кўринглар, булар манави кишининг (яъни, Муҳаммад алайҳиссалом) сифатларига ўхшамайди-ку!" дейишарди. Яҳудийларнинг олим ва роҳиблари қавмдошлари ҳисобига тирикчилик қилишарди (яъни, ҳар хил маросим ва урф-одатлар баҳонасида садақа, эҳсон ва бошқа моддий ва маънавий нарсалар олишарди). Агар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сифатларини аниқ баён қилишса, ҳамманинг у зотга эргашиб кетишидан ва ўзлари оладиган садақа-эҳсонларидан қуруқ қолишларидан қўрқишарди".
Савол: Намоздан кейин имом «Оятал курсий»ни бошидан ўқиганда жамоат қолганини ичида давом эттирадими ёки бошидан бошлайдими? Зикрларни айтишдачи?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Намоздан кейин оятал курсий ва тасбеҳларни айтиш мустаҳаб амал саналиб, уларни имом ҳам, жамоат ҳам ўқишлари мандуб, яъни гўзал ва савобли иш ҳисобланади. Шунинг учун имом бошлаб берганидан кейин жамоатдагилар ҳам оятал курсийни бошидан ўқийдилар.
Шунингдек, тасбеҳларни 33 тадан айтадилар. Имом уларни овоз чиқариб бошлаб беришининг сабаби жамоатга айтиладиган зикрни эслатиш учундир.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом фарз намозлардан кейин «Оятал курсий»ни ўқишнинг фазилати ҳақида бундай дейдилар: “Ким ҳар бир фарз намозидан кейин Оятал курсийни ўқиса, кейинги намозгача Аллоҳ таолонинг зиммасида бўлади” (Имом Табароний ривоятлари).
Бошқа бир ҳадиси шарифда бундай дейилади:
“Ким ҳар бир фарз намознинг ортидан Оятал курсийни ўқиса, уни жаннатга киришдан фақатгина ўлим тўсиб туради” (Имом Насоий ривояти).
Намоздан кейин тасбеҳларни айтиш борасида Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ҳар намоздан кейин ўттиз уч марта Аллоҳга тасбеҳ айтса, ўттиз уч марта Аллоҳга ҳамд айтса, ўттиз уч марта Аллоҳу акбар”, деса ҳаммаси тўқсон тўққиз бўлади. Юзинчисида “Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ала кулли шайьин қодийр”ни айтса, унинг гуноҳлари денгиз кўпикларича бўлса ҳам мағфират қилинади”, дейилган (Имом Муслим ривояти).
Шунга кўра имом домла “Субҳаналлоҳ”, “Алҳамдулиллаҳ”, “Аллоҳу акбар” дейиши ўзи учун ҳисобга ўтади. Жамоатдаги намозхонлар 33 тадан ўзлари айтишлари керак бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.