Виртуал ўйинлар – манқуртлик воситаси
“Агар бир киши ёшлигида нафси бузилиб, тарбиясиз, ахлоқсиз бўлиб ўсдими, бундай кишилардан яхшилик кутмак ердан туриб юлдузларга қўл узатмак кабидир. Дин ва эътиқоди саломат бўлмаган кишилар ҳақни ботилдан фойдани зарардан, оқни қорадан, яхшини ёмондан айира олмас, бундай кишилардан на ўзига ва на бошқа кишиларга ва на миллатга тариқча фойда йўқдур”.
Абдулла Авлоний.
Виртуал ўйинларга муккасидан кетиш сўнгги йилларда дунё халқларининг жиддий муаммоларидан бирига айланмоқда.
Ҳозир ёшлар онгига таъсир қилиб, улар қалбига ўз бузғунчи ғояларини сингдиришни ёки уларни тўғри йўлдан оздиришни мақсад қилган кучлар жуда куп. Бу ҳолат оддий компьютер уўйинларидан тортиб, интернет сайтлари, ижтимоий тармоқлар, мобил алоқа дастурларида хам очиқ кўзга ташланади.
Виртуал олам инсонни фикрий қарам этиш орқали ўзига бўйсўндирмоқда. Ҳозир болалар ёки ўсмирларнинг интернет-кафени "иккинчи уйи" га айлантириб олаётгани сир эмас. Кузатишлар шуни кўрсатадики, онлайн ўйинларини уйновчилар хам, асосан, ўсмирлар.Ўсмирлик шахснинг физиологик ва ижтимоий ривожланишидаги ўзига хос давр ҳисобланади. Агар шу даврда ўғил ёки қиз агрессив руҳдаги онлайн уйинларига берилса, бу нохуш оқибатларга олиб келиши турган гап.
Компьютер экранидан турли тажовузкорона кўринишлар, зўравонлик ва фаҳш ишлар очикқдан-очиқ кўрсатилиши болаларнинг руҳиятига салбий тасир этиб, маьнавий бузуқликни келтириб чикаради.
Интернет клубларда ёшлар ўйнайдиган виртуал ўйинларнинг 49 фоизи сезиларли даражада зўравонлик ва ёвузлик кўринишига эга, 41 фоиз жангари (турли отишмалар ва портлашларга асосланган) ўйинларда эса ўйин қаҳрамони ўз мақсадига етишиш учун зуравонлик ва ёвузликлардан фойдаланади. Бундай уйинларни ёшлар онгига ташланган оловга қиёслаш мумкин, чунки бу ўйинлар ёшлар онгини заҳарлайди ва уларнинг маънавий тарбиясига салбий таъсир ўтказади.
Фарзанд истиқболи, ёрқин келажаги учун ҳар бир киши тарбия масаласига жиддий эътибор бермоғи зарур. Бола тарбияни турли компьютер ўйинлари, интернет ва ижтимоий тармоқлардан эмас, энг аввало, ота-оналаридан, бобо-момоларидан, эзгуликка, покликка ва дину диёнатта чақирувчи яхши китоблардан олсин. Бола инсон зое қилган вақти, яни умрини нимага сарфлагани хусусида оламлар Парвардигори олдида жавоб беришини билсин.
Пайғамбаримиз Муҳаммад (соллаллоху алайхи ва саллам): "Қиёмат куни бўлганда банданинг кадами умрини нима билан ўтказиб юборгани, илмига қанчалик амал қилгани, молини қаердан топиб, қаерга сарфлагани ва жисму жонини нима билан қаритгани турисида сўралмагунча жойидан кўзгалмайди", - деганлар.
Виртуал ўйинларининг салбий оқибатлари ҳақида оммавий ахборот воситаларида бот-бот бонг уришса ҳам барибир интернет-кафеларнинг доимо ёшлар билан гавжумлиги, у ерда ўсмирларнинг турли ўйинларга муккасидан кетаётгани ва қимматли вақтини беҳуда ўтказаётгани дилни хира қилади. Айниқса, болаларнинг диққатини монитордан узмаган ҳолда бир-бири билан сўкишиб, бир-бирини беҳаё сўзлар билан ҳақоратлаб гаплашиши интернетдан маълумот олиш учун келган қизлар, аёлларнинг жиддий эътирозига сабаб бўлмоқда.
Азиз ёшлар, сиз буюк юрт фарзандларисиз! Сиз бутун дунё тамаддунига тамал тоши куйган инсонларнинг авлодисиз. Узингизнинг ёш умрингиз ва қимматли вақтингизни уйин уйнаб ва интернетда бехуда утказманг.Ундан кура китоб ўқинг, спорт билан шуғулланинг, ота-онангизнинг уй юмушларига қарашинг. Энг асосийси,ёшлигингиздан бу ҳаётда ўз ўрнингизни топиш йўлини излаб,аждодларимизга хос ва мос авлодлардан бўлинг.
Одилжон Нарзуллаев
Янгийўл туман “Имом Султон” жоме масжиди имом хатиби
Муҳими қалбдаги нарса, чўнтакдаги эмас
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга келиб: «Мен қийналган кишиман», деди. Яъни, оч эканини билдирди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинларидан бирига овқат сўраб одам юбордилар. «У зотни ҳақ ила жўнатган зотга қасам ичиб айтаманки, уйимда сувдан бошқа ҳеч нарса йўқ!» деди у.
Худди шундай қилиб барча хотинларига овқат сўраб одам жўнатдилар. Уларнинг бари юқоридагидек жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу кеча бу одамни ким меҳмон қилади, Аллоҳ унга раҳм қилсин», дедилар. Шунда ансорлардан бир киши туриб: «Ё Аллоҳнинг Расули! Уни мен меҳмон қиламан», деди. Сўнгра уни уйига олиб кетди. Бориб хотинига бундай деди:
— Бу одам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг меҳмонлари. Унга таом ҳозирла!
Хотин деди:
— Болаларимизнинг овқатидан бошқа овқат йўқ.
Эр деди:
Болаларингни ухлатиб овқатни олиб кел. Меҳмон овқатга қўл узатганида чироқни ўчириб қўй. Биз қоронғида ўзимизни овқат еяётгандек кўрсатамиз. Аммо емаймиз. Меҳмон шунда озгина овқатга тўяди.
Улар шундай қилиб оч ухлашди. Меҳмон тўйди. Эрталаб улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига боришгач, у зот дедилар:
— Аллоҳ таоло сизнинг ишингиздан ажабланди. Сиз ҳақингизда Қуръон нозил қилди:
«Гарчи ўзларининг ҳожатлари бўлса ҳам (бошқаларни) ўзларидан устун кўрадилар. Ким ўз нафсининг бахиллигидан сақланса, ундай кишилар ҳа, ана ўшалар нажот топгувчилардир» (Ҳашр сураси, 9-оят).
Дунё чархпалакдир. Замон айланиб туради. Бугун пулинг бор. Эртага йўқ, ишинг орқага кетади. Бугун фақирсан, аммо эртага бойиб кетишинг мумкин. Фақирлик айб эмас, бойлик фазилат эмас.
Муҳими қалбдаги нарсадир, чўнтакдаги эмас. Муҳими инсоннинг бойлик ва фақирлик пайтидаги ахлоқидир.
Тасаввур қиляпсизми, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳеч бир аёллари уйидан овқат топилмаяпти! У киши Аллоҳнинг Расули бўлиш билан бирга давлат раҳбари ҳам эдилар. Уйларида сувдан бошқа ҳеч вақо йўғ-а?!
Фақирликни уқубат, бойликни эса мукофот деб ўйлашдан эҳтиёт бўлинг. Дунё бор-йўғи имтиҳон, холос. Имтиҳон саволлари қанчалар қийин бўлмасин, ўтириб қолманг.
Ақлли инсон бошқаларнинг ҳожатини чиқаришга ҳаракат қилади. Уларни қийин аҳволда қолдирмайди. Кишиларга эҳсон қилганингизда улар ўзини айбдор ва нуқсонли санашмасин!
Бемор кишининг фақирлигини билиб қолсангиз, у сўрашидан олдин аҳволидан хабар олишингиз оқилона ишдир. Баъзиларнинг иффати сўрашдан тўсади. Инъомнинг энг афзали инсонларнинг иффатни эҳтиром қилиб, обрўларини муҳофаза қилиб берилган инъомдир!
Эҳсон қилишнинг ҳам одоблари бор. Бир кишига ҳамманинг олдида садақа ёки эҳсон берсангиз, уни хижолатга қўясиз, иффатини жароҳатлайсиз, ожизлигини юзига солгандек бўласиз... Бунақа садақа-эҳсон қилгандан кўра, қилмаганинг афзалдир!
Юқорида келтирилган ансорийнинг одобига боқинг. Овқати озлиги учун хотинига чироқни ўчиришни буюрди. Мақсади меҳмонни хижолат қилмаслик эди. Чироқ ёниб турганида меҳмон овқатнинг камлигини кўриб, уялиб, овқат барчага етиши учун эҳтимол тўйиб ея олмасди.
Кишилардан ноқулайликни кетказиш ҳам уларни хотиржам қилишдир. Хотиржам қилиш эса, ибодатдир!
«Набавий тарбия» китоби асосида тайёрланди