Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
23 Июл, 2025   |   28 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:32
Қуёш
05:10
Пешин
12:35
Аср
17:37
Шом
19:53
Хуфтон
21:23
Bismillah
23 Июл, 2025, 28 Муҳаррам, 1447

Илм-фан рўза ҳақида: Ўрта аср мусулмон олимларининг сири

19.05.2020   6295   3 min.
Илм-фан рўза ҳақида: Ўрта аср мусулмон олимларининг сири

Олимлар Ўрта аср Шарқ мусулмон мамлакатларини, том маънода илм-фан ўчоғи ва дунё тамаддун бешиги сифатида эътироф этиши барчамизга маълум. Тадқиқотчилар мусулмон уламоларнинг серқирра ижодкор ва қомусий олим бўлиб етишиш сирлари ҳақида кўплаб изланишлар олиб борган.

Эми Милтон, Даунинг коллежи катта илмий тадқиқотчиси (Кембриж). Милтоннинг сўзларига кўра мусулмон олами илм-фан уйғониш даври олимларининг ўзаро чамбарчас боғлиқлик жиҳатлари бўлган. Деярли барчалари ўхшаш одатлар ва принциплар асосида фаолият юритган.

Жумладан, мусулмон олимларининг барчалари асосий илҳом ва мотивацияни Қуръони каримдан олишган. Улар учун Қуръон йўл кўрсатувчи вазифасини бажарган. Шунинг билан бирга Қуръон мусулмон олимлар учун илмий нуқтаи назардан, забт этилмаган чўққи, кашф этилмаган ихтиро, ўрганилмаган олам учун эшикларни очиб берувчи калит вазифасини ҳам бажарган.

Энг қизиқиғи, мусулмон олимларининг барчаларида, кунлик ҳаёт тарзи ҳам жуда ўхшаш бўлган. Деярли барчалари йил давомида узликсиз ёки қисқа танафусили рўза тутиб юришган. Шу сабаб уларнинг мия фаолияти асосий кучни организм эҳтиёжларига эмас балки ижодий, илмий ишларга сарфлаган.

Бугунги замонавий илм-фан ҳам танага ортиқча озуқа кириши ҳамда ошқозон, ичак ва бошқа ҳазмда иштирок этувчи аъзоларнинг (жигар, буйрак, ўт ва бошқалар) узлуксиз фаолияти бутун тана, бош мияни кун давомида фақатгина овқат ҳазм қилишга машғул этиб қўйишини исботлаган.

Бу ҳодисани мусулмон уламолар бунданг минг йиллар аввал англаб етишганлар. Улар йилда бир бор 30 кун рамазон рўзасини тутгач ундан келадиган фойдани бошқа ойларда ҳам олишга ҳаракат қилишган.

Инсон танаси шундай мураккаб механизмки, унга керакли меёрий минимал озуқа берилса у ўзини қайта тиклаш хусусиятини кучайтиради. Натижада бутун жисм бор кучини ҳазм органларига ишлатмасдан жисмоний дам олади. Бу вақтда эса руҳ сокинлашиб, мия ортиқча босим ва стрессларсиз фаолият юритади. Шу орқали олимлар миянинг кўплаб имкониятларидан фойдаланади.

Мусулмон олимлар рўза тутганда ҳам шунчаки оч юрмаган, бакли ўзларини 3 омилга асосан иҳоталаган. Булар:

  • Атроф муҳитга муносабатдаги чеклов,
  • Хулқ-атвордаги чеклов,
  • Овқатланишдаги чеклов.

Мазкур одатдан бугунги кун олимлари ҳам фойдаланиб келмоқда.

Мазкур хулосаларни бугунги кун фан олимлари узоқ тадқиқотлардан сўнг билдиришган.

Аммо, рўзанинг фойдаларини бизга бир ярим минг йил аввал нозил бўлган Қуръони каримда Аллоҳ таолошундай таъкидлаб ўтган:

“Эй иймон келтирганлар, олдинги ўтганлар каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шунда тақводор бўлурсизлар. У саноқли кунлардир, сизлардан ким бемор ёки сафарда бўлса,  бошқа кунлари саноқни тўлдирсин. Қодир бўлмаган кишилар зиммасида бир мискин таомича фидя бордир. Ким ихтиёри билан яхшилик қилса, ўзига фойдадир. Агар билсангизлар, рўза тутишингиз ўзларингиз учун  яхшидир. Рамазон ойида инсонларга ҳидоят бўлган ҳамда ҳидоят ва фурқоннинг очиқ башорати бўлиб Қуръон туширилган. Ким бу ойга етса. рўза тутсин. Ким бемор ёки сафарда бўлса, бошқа кунлари сонини тўлдирсин. Аллоҳ сизларга осонликни истайди, қийинчиликни хоҳламайди. Шунинг учун саноқни мукаммал қилинглар ва ҳидоят қилгани учун Аллоҳни улуғланглар, шоядки шукр қилсангизлар” (Бақара сураси 183-185-оятлар).

“Агар билсангизлар, рўза тутишингиз ўзларингиз учун  яхшидир”!

 

Саидаброр Умаров тайёрлади

Рамазон-2020
Бошқа мақолалар

Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари

14.07.2025   11947   2 min.
Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари

Исломнинг барча – бешала рукнини ҳам бажарган одам чинакам саодатлидир. Айниқса, ҳожилик – алоҳида масъулият талаб этадиган мақом. Бу йил юртимиздан 15 мингдан зиёдроқ фуқаро ана шундай шарафга эга бўлди.

Бу йил юртимиздан ҳажга борган юртдошларимиз Арафот водийсида муфтий, Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратлари бошчиликларида юртга қайтгач, «Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари бўламиз» деган эзгу ташаббусни илгари сурган эдилар.

Бугун, 14 июль куни пойтахтимиздаги «Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф» жоме масжиди мажлислар залида пойтахтимизда фаолият юритаётган имом-хатиблар, имом ноиблари иштирокида йиғилиш ўтказилди.

Тадбирда Ўзбекистон Республикаси Дин ишлари бўйича қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари Давронбек Махсудов, Тошкент шаҳар ҳокимининг жамоат ва диний ташкилотлар билан алоқалар бўйича ўринбосари Абдулвосид Хомитжонов, «Нуроний« жамғармаси Тошкент шаҳар бўлими раиси Рустам Калонов, Маҳаллалар уюшмаси Тошкент шаҳар ҳудудий бошқармаси бошлиғи Фурқатхўжа Маҳмудхўжаев, Тошкент шаҳар бош имом-хатиби Абдуқаҳҳор домла Юнусов иштирок этди.

– Ҳожиларга катта ишонч билдириб, улар маънавият тарғиботчиларидир, – дейди ДИҚ раиси биринчи ўринбосари Даврон Махсудов. – Ҳадиси шарифда: “Инсонларнинг Аллоҳ таолога энг севиклиси одамларга кўп манфаати етказадиганидир” (Имом Табароний ривояти), дейилган. Шундай экан, ҳар бир ҳожига ўз ҳудудидаги имом-хатиб кўмакчи бўлиб, маҳаллама-маҳалла юриб, аҳолига, айниқса, ёшларга панду насиҳатлар қилишлари зарур. Чунки ҳожиларнинг сўзлари таъсирчан бўлади. Фарзандларимизнинг турли ёт ғоялар таъсирига тушиб қолишининг олдини олишда уларнинг хизматидан фойдаланишимиз керак. Ҳожиларимизнинг саъй-ҳаракатлари билан халқимизнинг маънавияти, маърифати янада ошади.

Ана шундай маънавий-маърифий тадбирлар орқали ҳожиларимиз жамиятимиздаги меҳр-оқибат муҳитини янада мустаҳкамлаш, жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш, ёшлар тарбияси ва оилалар тотувлигида ибрат бўлмоқдалар.

Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари Янги Ўзбекистоннинг тинчлик ва маънавият тарғиботчилари