Бизларга кўз неъматини берган Аллоҳ таолога беадад ҳамду санолар бўлсин. Кўзни ҳаромдан сақлашни таълим берган зот Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам)га салавот ва саломлар бўлсин.
Баъзилар кўзнинг ҳам рўзаси бўладими, деб ажабланадилар. Ҳа азизлар, кўзнинг ҳам ўзига хос ва мос рўзаси бор. Кўзни ҳаромдан тийиш, фаҳшдан юмиш, қайтарилган нарсалардан сақлаш, унинг рўзасидир. Аллоҳ таоло шундай марҳамат қилади:
“(Эй, Муҳаммад!) Мўминларга айтинг, кўзларини (номаҳрам аёллардан) қуйи тутсинлар ва авратларини (зинодан) сақласинлар! Мана шу улар учун энг тоза (йўл)дир. Албатта, Аллоҳ улар қилаётган (сир) синоатларидан хабардордир” (Нур, 30).
Муфассирлар ушбу оятни: “Эй Муҳаммад мўминларга айтингки, авратларини зинодан сақлаб, қараш ҳалол бўлмаган жойлардан кўз юмсинлар, унга назар солишни ёмон кўрсинлар. Мана шу комил имон далилидир”, деб тафсир қилганлар.
Эркак маҳрамларининг боши, бўйин ва бўйин атрофи, болдири ва тўпиқларига қараш билан гуноҳкор бўлмайди. Бегона аёлнинг эса, юзи, кафти ва оёқларига кўзнинг ногоҳ тушишининг зарари йўқ.
Эркак кишининг бошқа эркак кишига нисбатан аврати киндик остидан тиззасининг тагигача бўлган қисмидир. Бу аврат қисмини эркакка ҳам аёлга ҳам кўрсатиши ҳалол эмас. Бу ҳақида Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам): “Эркак бошқа эркакнинг авратига, аёл бошқа аёлнинг авратига қарамайди. Шунингдек, икки эркак яланғоч ҳолда, икки аёл яланғоч ҳолда бир тўшакка ўраниши мумкин эмас”, дедилар (Имом Муслим ривояти).
Қуръони каримда марҳамат қилинади:
“Мўминаларга ҳам айтинг, кўзларини (номаҳрам эркаклардан) қуйи тутсинлар ва авратларини (зинодан) сақласинлар!..” (Нур, 31).
Ушбу оят тафсирида: “Эркак бегона аёлга қараши мумкин бўлмаганидек, аёллар ҳам номаҳрам одамга қараши ҳалол эмас”, дейилган. Аёл киши маҳрамларининг ҳам, бегона эркакларнинг ҳам киндиги остидан тиззасининг тагигача бўлган аъзоларига қараши ҳаромдир. Аёл эркак кишини кўриб шаҳватланса, ундан кўзини юмиши фарздир. Аёл киши аъзоларининг маҳрамига кўрсатиши мумкин бўлган, яъни боши, бўйин ва бўйин атрофи ҳамда тиззасидан пастки қисмига бошқа аёлнинг кўзи тушишининг зарари йўқ. Шундан бошқа аъзоларини бошқа аёл кишига кўрсатиши мумкин эмас. Чунки бу ишдан Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) қайтарганлар.
Кўз қалб буйруғини бажарувчи ижрочи ва руҳнинг эшигидир. Кўздан қалбга хайриятлар ва яхшиликлар кириши мумкин. Шунингдек, уни азобланишига сабаб бўлувчи нарсалар ҳам кириши мумкин. Инсон кўзини ҳаромдан тиймаса, ибодати кетади, таот-ҳаловати йўқолади, имон ва ишонч таъмини билмайди, қаттиқ гуноҳкор бўлади, кўзининг нури кетади ва зеҳни ўлади. Ким кўзини фаҳш ва ёмон нарсалардан юмса, Аллоҳ таоло унга имон ҳаловатини беради, инсон уни кўксида ҳис этади.
Кўзини ҳаромдан юмган мўмин қудрати буюк зот Аллоҳ таолога тоат, У зотнинг бандага берган бир неъматига эришиш, дунё ва охиратда азизлик, қалб саломатлиги, роҳати, хотиржамлиги ва фараҳи каби фойдаларига эришади. Шу билан бир қаторда банда фитна, бало ва хатолардан омонда бўлади. Аллоҳ таоло илм-маърифат ва тавфиқ бериб, тўғри йўлни кўрсатиши инсонга берилган буюк неъматдир.
Рўзада инсон оч бўлади. Очлик кўзни бўйсундиришнинг асосий омили бўлиб, уни хатодан сақлайди ва назар шаҳватини заифлаштиради. Шу билан бир қаторда кўз нурини зиёда қилади. Баъзилар таом ва ичимликдан тийилиш билан рўза тутади-ю, кўзи билан рўза тутмайди, яъни ҳаром жойлардан кўзни юммайдилар. Бу рўзанинг ҳақиқатини ва асл моҳиятини билмайдиган одамнинг рўзасидир.
Таом ва ичимликдан тийилганимиздек, ҳаром жойлардан кўзларимизни юмиш билан ҳам рўза тутайлик. Шоят қалбларимиз саломат бўлиб, руҳларимиз роҳатланиб “Аллоҳ буюкдир” деб нидо қилса. Аллоҳ таолонинг раҳмати, баракаси ва розилигини умид қилиб, кўз рўзасини тутишлик барчамизга насиб қилсин.
Баҳриддин ПАРПИЕВ
Ибн Жавзий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Бир ажойиб ҳолат ҳақида фикр юритдим: баъзида мўминнинг бошига бир иш тушса, у астойдил дуо қилади, аммо дуоларининг ижобати кўринмайди. Умидсизликка тушай деганда, унинг қалбига қаралади. Агарда у Аллоҳнинг фазлидан умидини узмагани ҳолда тақдирига рози бўлса, дуонинг ижобати тезлашади. Бу маънолар Аллоҳ таоло нозил қилган ояти каримада ўз ифодасини топган: «...Ҳатто Пайғамбар ва иймонли кишилар: “Аллоҳнинг ёрдами қачон (келар экан)?» деган эдилар. Огоҳ бўлингки, Аллоҳнинг ёрдами (ҳамиша) яқиндир”»[1].
Шундай ҳолат Яъқуб алайҳиссалом билан ҳам бўлган. У зотнинг ўғиллари Юсуф алайҳиссалом дом-дараксиз йўқолиб қолганида, кушойиш келишидан ноумид бўлмаганлар. Кейинги ўғиллари ҳам тортиб олинганида, у зот Аллоҳнинг фазлидан умидларини узмаганлари ҳолда: «...Шоядки, Аллоҳ уларнинг (Юсуф, Бинямин ва Мисрда қолган ўғлимнинг) барчаларини (бағримга) қайтарса...»[2], деганлар.
“Дуойимнинг ижобат бўлиш муддати узайиб кетди”, деб қайғурманг. Аллоҳ таоло сизнинг тазарруингиз, ялиниб-ёлворишларингизни кўришни ирода қилмоқда. Сизни қилган сабрингизга ажр ила мукофотламоқчи. Сиз шайтон билан жанг қилишингиз учун ҳам дуойингизнинг ижобатини кечиктириш ила сизни синаяпти.
Гоҳида Аллоҳ таоло сизнинг азиймат, қатъиятингиз нақадар қувватли экани ва балога қанчалик сабрли эканингизни кўриш учун ҳам дард бериб имтиҳон қилади. Агар сабр қила олсангиз, демак, сиз итоаткор бандалар сафидасиз. Борди-ю, иродасизлик қилсангиз, зиёнкорлардан бўласиз. Сабрдан кейин фақат ва фақат ечим, ёруғ кунлар бор.
Алий ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу: “Сабр қилсанг, ажрга эга бўласан, барибир ёзилгани бўлади. Сабрсизлик қилсанг, гуноҳкор бўлиб қоласан, барибир ёзилгани бўлади”, деганлар.
Шоир айтади:
Балою имтиҳон келса, аларга ҳар он ризо кўрсат,
Синов берган сиҳатни ҳам Ўзи бергай аниқ, албат.
Бандасига не ҳукм этса, ҳикмати бор, итоат қил,
Битганидан қутулмоқлик чорасиздир, бил, эй ғофил!
Ноумидлик ханжарини кўкрагингга урма аммо,
Ки Аллоҳнинг қудратила ечилгайдир ҳар муаммо.
Аллоҳдан умидингизни узманг. Синовларга сабр қилинг, шундагина улкан ажрларни қўлга киритасиз. Фазл ибн Саҳл айтади: “Касалликларда неъматлар бор”. Бу борада қуйидагиларга эътиборли бўлинг:
– гуноҳлардан тозалаш;
– савобни қўлга киритиш;
– ғафлатдан уйғониш;
– соғлик неъматини эслаб қўйиш;
– тавбага шошилиш.
Ҳассон Шамсий Пошонинг
“Жаннат бўстонидаги оилавий оқшомлар” номли китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Илҳом Оҳунд, Абдулбосит Абдулвоҳид таржимаси.
[1] Бақара сураси, 214-оят.
[2] Юсуф сураси, 83-оят.