24 Июн, 2025, 28 Зулҳижжа, 1446
24 Июн, 2025, 28 Зулҳижжа, 1446
Ўзбекистонликларнинг кўпчилиги бугунги кунда Россия Федерациясида меҳнат қилмоқда. Баъзида қулоғимизга “депорт бўлибди ёки бўлмаса Россияга киришга тақиқ олибди” қабилидаги гап-сўзлар чалиниб туради. Хўш бугунги кунда Россиядаги ватандошларимиз Россияда яшаш ва ишлаш давомида дуч келаётган асосий муаммолар қайсилар?
Саволларимизга жавоб топиш мақсадида Москвада меҳнат мигрантларига ҳуқуқий ёрдам бериб келаётган ва муҳожирлар ҳаёти ҳамда муаммоларидан кўпроқ хабардор ватандошимиз, миграция бўйича юрист Азиз Ҳайитов билан суҳбат уюштирдик.
- Ҳозирги вақтда Россияда меҳнат мигрантлари билан боғлиқ қандай муаммолар бор?
– Ҳозирги кунда меҳнат муҳожирларимизда биринчи муаммо бу – тилни билмаслик ва ҳуқуқий билим йўқлиги. Бунинг ортидан эса бошқа муаммолар келиб чиқмоқда. Биламизки Россияга киришда миграцион карта берилади. Ана шу картани тўлдиришда исми-шарифини ёки келишдан мақсадни кўрсатинг деган жойини хато тўлдирса, унинг учун муаммо бошланади. Бу хатолик регистрация ва патент олишга ҳам таъсир қилади. Агар меҳнат моҳожири миграцион картани тўғри тўлдирса демак, у рус тилини тушунади ва ёзишни билади. Демак асосий муаммо бу – тилни билмаслик.
- Депортация ва Россия ҳудудига киришга тақиқ қўйиш муаммосига ҳам тўхталиб ўтсангиз
– Депортация охирги 4-5 йилда жудаям оммалашиб кетди. Бу муаммо ҳам асосан тил билмаслик оқибатида келиб чиқади. Яъни рус полицияси меҳнат мигрантини тўхтатиб, ҳужжатларини сўраганида меҳнат муҳожирининг ҳужжатлари тўғри бўлса ҳам гапира олмайди. Гапира олмагани учун ҳам муаммо бўляпти. Биз кўп суд жараёнларида иштирок этамиз. Судларда ўзбекистонлик фуқарони ҳимоя қилиб, судьяга ватандошимизнинг ҳуқуқбузарлик содир этмаганини тушунтирамиз. Шунда судья “ватандошингни ҳимоя қилгунча, бориб рус тилини ўргат. Сен бу ерга келиб унинг ҳуқуқини ҳимоя қиляпсан, лекин ватандошларинга тилни ўргатмаяпсан. Яхшиямки депортация қилибди. Бошқа туҳмат билан қамаганда сен ҳам мен ҳам ёрдам бера олмасдик” – деб тўғридан-тўғри бизга айтишади. Бу гаплар ҳақиқатдан ҳам тўғри. Суд жараёнида мен судьяга вазиятни тушинтиряпман шунда судья тўхтатиб, мигрантнинг ўзидан сўради. Мигрант эса менинг гапимга қарама-қарши гапирди. “Ҳа” дейиши керак бўлган жойда “йўқ” деди. “Йўқ” дейиши керак жойда “ҳа” деди. Шундан сўнг менинг ишим тескари бўлиб кетди.
Россияга келишда миграцион картадан кейин асосий муаммо регистрация ҳисобланади. Ўзбекистон фуқаролари Россияга киргандан сўнг етти иш кунида регистрация қилдириб, уни базага туширишлари керак бўлади. Ҳозирда регистрация қилиш бир муаммо. Уни базага киритиш яна бир муаммо. Кўпчилик ҳолатда етти иш кунида фуқароларимиз регистрация қилишга улгуришмайди ҳам. Масалан фуқароларимиз ўз турадиган жойига регистрация қилдиришади. Лекин ички ишлар ходимининг касбига совуққонлиги сабаб базага киритилмай қолади. Ва натижада бу депортацияга олиб келади.
- Меҳнат муҳожири чегарадан ўтгандан сўнг етти иш кунининг еттинчи куни регистрация қилдиришга квартира топди дейлик. Регистрация яна бир ҳафтага чўзилади. Агар шу вақтда полиция ходими тўхтатса, меҳнат мигрантини депорт қиладими?
– Ўзбекистон фуқароси етти иш кунида регистрация қилишга улгурмади. Саккизинчи куни нима бўлади? Агар сиз еттинчи куни регистрация қилиш учун ҳужжатларни топширсангиз, сизга саккизинчи куни регистрациянгизни чиқариб бермайди. Сизга регистрацияни камида 10-15 кунда чиқариб беришади. Бундай ҳолатларнинг баъзиларида 5 минг рубль жарима олиб, қўйиб юборишади. Баъзи ҳолатда эса судга олиб бориб, депортация қилишади. Биринчи марта келганларни жарима қўллаб, қўйиб юбориши мумкин. Агар хориж фуқароси кўп марта кирди-чиқди қилган бўлса яъни анча вақтдан бери Россия ҳудудида юрган бўлса, протокол тузилиб, 5 минг рублдан 7 минг рублгача жарима ва суд қарори билан Россия ҳудудидан чиқариб юборилади.
Чегарада қонунни бузсангиз улар Россия ҳудудига киришга тақиқ қўйишади. Бошқа ҳолатларда Ички ишлар органлари томонидан тақиқ қўйилади.
Сўнгги вақтларда Россиядаги иқтисодиётининг пасайиши сабаб кўплаб фуқароларимиз 3 ой давомида ҳужжат қилмаяпти. Бунинг оқибатида улар кичик жиноятлар содир этмоқда. Яъни Россияда ҳужжатсиз юришади. Натижада фуқароларимиз озодликдан маҳрум қилиш колонияларига тушиб қолишади. Колониядан чиққанидан сўнг Ички ишлар органлари ёки Адлия вазирлиги томонидан Россия ҳудудига киришга тақиқ қўйишади.
Манба: https://kun.uz
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَذْكُرِ اسْمَ اللهِ، وَإِنْ نَسِيَ أَنْ يَذْكُرَ اسْمَ اللهِ فِي أَوَّلِهِ فَلْيَقُلْ بِسْمِ اللهِ أَوَّلَهُ وَآخِرَهُ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бирортангиз таом еса, Аллоҳнинг исмини зикр қилсин. Агар аввалида Аллоҳнинг исмини зикр қилишни унутиб қўйса, «Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» десин», дедилар» (Абу Довуд ва Термизий ривоят қилганлар).
Баъзан таом тановул қилиш пайтида инсон шошилиб, «Бисмиллаҳ»ни айтиш эсидан чиқиб қолади. Бир оз еганидан кейин «Бисмиллаҳ»ни айтмагани эсига тушиб қолади. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ушбу ҳадиси шарифларига биноан, ана шундай вақтда «Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» демоғи лозим.
Бу жумланинг маъноси «аввалида ҳам, охирида ҳам Бисмиллаҳ» дегани бўлиб, таомнинг баракасини қайтаради ва унга шайтон шерик бўлишини қирқади.
وَعَنْهَا قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَأْكُلُ فِي سِتَّةٍ مِنْ أَصْحَابِهِ فَجَاءَ أَعْرَابِيٌّ فَأَكَلَهُ بِلُقْمَتَيْنِ، فَقَالَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَمَا إِنَّهُ لَوْ سَمَّى كَفَاكُمْ. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَصَحَّحَهُ.
Яна ўша кишидан ривоят қилинади:
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг олтита саҳобалари билан таом емоқда эдилар. Бир аъробий келиб, икки луқмада (ҳаммасини) еб қўйди. Шунда у зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар у тасмия айтганида, ҳаммангизга етар эди», дедилар» (Термизий ривоят қилган ва саҳиҳ, деган).
Бу ҳадиси шарифда ҳар бир одам таомни «Бисмиллаҳ»ни айтиб еса, у баракали бўлишига далолат бор.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ва у кишининг олти саҳобалари албатта «Бисмиллаҳ»ни айтиб, сўнг таом ейишни бошлаганлар. Аммо ҳалиги аъробийнинг «Бисмиллаҳ»ни айтмай таом егани баракани қочирди.
وَكَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ جَالِسًا وَرَجُلٌ يَأْكُلُ فَلَمْ يُسَمِّ حَتَّى لَمْ يَبْقَ مِنْ طَعَامِهِ إِلَّا لُقْمَةٌ، فَلَمَّا رَفَعَهَا إِلَى فِيهِ قَالَ: بِسْمِ اللهِ أَوَّلَهُ وَآخِرَهُ، فَضَحِكَ النَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ثُمَّ قَالَ: مَا زَالَ الشَّيْطَانُ يَأْكُلُ مَعَهُ، فَلَمَّا ذَكَرَ اسْمَ اللهِ اسْتَقَاءَ مَا فِي بَطْنِهِ. رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ.
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтирган эдилар. Бир киши таом ер эди. У тасмия айтмади. Фақат бир луқма таом қолгандагина «Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» деди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кулдилар ва:
«Шайтон у билан таом еб турди. Аллоҳнинг исмини зикр қилганида қорнидаги нарсани қусиб юборди», дедилар» (Абу Довуд ва Насоий ривоят қилганлар).
Бу ҳам барчамиз учун дарс. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бор жойдаги ҳар бир ўтириш, ҳаракат ва сакинат ҳамманинг диққат эътиборида бўлиши маълум.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтирган жойда бир одам «Бисмиллаҳ»ни айтмай, таом тановул қила бошлади. Ҳамма дамини ичига ютиб, нима бўлар экан, деб кутиб турди.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам эса индамас эдилар. Ҳалиги киши эса таом ейишда давом этар эди. Энди нима бўлади? Атиги бир луқма таом қолганда бирдан эсига тушиб қолиб:
«Бисмиллаҳи аввалаҳу ва ахироҳу» деди».
Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам кулдилар ва: «Шайтон у билан таом еб турди. Аллоҳнинг исмини зикр қилганда қорнидаги нарсани қусиб юборди», дедилар».
Демак, таомни «Бисмиллаҳ»ни айтмай еган одам билан бирга шайтон ҳам унинг таомидан қўшилишиб еб турар экан.
Бу эса ҳам гуноҳ, ҳам таомнинг баракасини қочиришдир. Шунинг учун бу масалага жуда эҳтиёт бўлмоқ керак. Мабодо аввалида айтиш эсдан чиқиб қолган бўлса ҳам, эслаган заҳоти айтиш лозим.
Аллоҳнинг исмини зикр қилиб, сўнг таом ейишни бошлаш исломий овқатланиш маданиятининг бошида туради.
Албатта, таом Аллоҳ таоло томонидан бандага бериладиган улкан неъмат эканлиги ҳеч кимга сир эмас. Доимо Аллоҳни эслаб туриши лозим бўлган банда учун неъматга эришган пайтда неъмат берувчи Зотни эслаш зарурати яна ҳам ортади. Ана шундай пайтда Аллоҳни – неъмат берувчи Зотни эсидан чиқарган одам хато қилган бўлади. Агар ўзи эслаб, хатосини тўғриласа, яхши. Агар унинг эсига тушмаса, атрофдагилар унга эслатиб қўйишлари лозим. Чунки Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам доимо шундай қилганлар.
«Ҳадис ва ҳаёт» китоби 16-жузидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа