03 Июл, 2025, 8 Муҳаррам, 1447
03 Июл, 2025, 8 Муҳаррам, 1447
Нидерландияда бир университетнинг йигит ва қиз талабалари устида янги тадқиқот ўтказилди. Ўтказилган янги тадқиқотнинг таъкидлашича, ўзига оро бериб, зийнатланган аёлларга қараш ва улар билан гаплашиш эркакларнинг ички организмларида бузилиш, тарбисизликнинг юзага келишига сабаб бўлар, шунингдек, хотиранинг пасайиши ва бир ишни ақл билан бажариш қобилиятининг сусайишига олиб келар экан.
Тадқиқотчи олимларнинг айтишича, аёлнинг зийнати ва жозибаси ортгани сайин эркакларга салбий таъсири шунчалик кучайиб боради.
Олимлар бу ҳолни шундай изоҳлашди: “Аёл кишининг юриши, эркакнинг унга қараши, у билан суҳбат қилиши эркак миясидаги маълумотларни таҳлил қилиш ва қарор қабул қилишга масъул бўлган ҳужайраларга салбий таъсир кўрсатади”.
Тадқиқотда аёлнинг ўзига оро бериши, зийнатланиши, жозибадорлиги ва очиқ-сочиқ юришининг таъсирини ўрганишга кўпроқ эътибор қаратилди. Танаси очиқ аёлга қараш – эркакнинг идрокини бузади, уни тўғри қарор қабул қилолмайдиган аҳволга солади.
Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:
قُل لِّلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ
“Сен мўминларга айт, кўзларини тийсинлар ва фаржларини сақласинлар. Ана шу улар учун покдир. Албатта, Аллоҳ нима ҳунар қилаётганларидан хабардордир” (Нур сураси, 30-оят).
Ушбу оятда Аллоҳ таоло биз мўминларни аввало кўзимизни тийишга, кейин эса фаржимизни сақлашга амр этмоқда. Зеро, зино деб аталган фарж билан боғлиқ гуноҳ айнан кўзни тиймаслик ортидан келиб чиқади. Шунинг учун Роббимиз бизни зинонинг биринчи босқичидан тийилишга буюрмоқда.
Танасининг кўп қисми очиқ бўлган, юриши, кўз қараши билан ҳаммани ўзига қаратадиган аёлга назар солиш инсоннинг фикрлаш қобилиятини ишдан чиқариб, ақлига салбий таъсир қилади. Агар инсон дарҳол қарашдан тийилса, унинг мияси дуруст ишлашда давом этиб, тўғри қарор қабул қилиш қобилиятини йўқотмайди.
Оятнинг сўнггида “Албатта, Аллоҳ нима ҳунар қилаётганларидан хабардордир” деган жойига эътибор берайлик! Бу гап бизга Аллоҳ таолонинг доимий кузатиб туришини баён қилмоқда. Бу аёлларга назар солишдан тийилиш учун энг афзал йўлдир. Психологлар ҳам айтишадики, агар инсон ташқи кузатув ва назоратни ҳис қилиб турса, гуноҳга қўл уришдан тийилади.
Номаҳрам аёлга қараш зино сари босилган илк қадамдир. Агар инсон шу назарни тийиб, номаҳрам аёлларга қарамаса, ажойиб ҳаловатни ҳис қилади. Имом Табарий Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси қудсийда: «Албатта, (номаҳрамга) назар қилиш иблиснинг заҳарланган ўқларидан биридир. Ким Мендан қўрқиб, у (назар)ни тарк қилса, бадалига бир иймон бераманки, унинг ҳаловатини ўз қалбида топади», дейилган.
Аёлларга шаҳват билан кўп қараш инсонни турли касалликларга мубтало қилади. Масалан, назар оқибатида юз берадиган доимий ҳаяжон ва қўзғалиш натиждасида артерия склерози (томирларнинг қаттиқлашиши), қон босимининг ошиши, асабларнинг бузилиши, руҳиятдаги ўзгаришлар, импотенция (жинсий заифлик) ва ҳоказо касалликлар келиб чиқади. Бу касалликларнинг белгилари, оғир кўринишлари кексайганда яққол сезила бошлайди.
Аллоҳ таоло бизга кўзимизни тийишни амр қилиш билан пок ва соғлом бўлишимизни ирода қилган. “Ана шу улар учун покдир” деган сўзи шуни англатади. Кўзини тийган одам турли фаҳш ишлардан пок бўлади ва саломатлиги ҳам яхши ҳолатда юради.
Танасини беркитиб юрган аёлларга шаҳват билан қараш деярли учрамайди. Аммо танаси очиқ аёлларга шундай назар солиш ҳар қадамда учрайди. Эркакларга айнан шундай кўринишдаги аёллар салбий таъсир ўтказадилар. Мана энди Ислом дини нега аёлларга очиқ-сочиқ юришни ҳаром қилганини, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам нега очиқ кийимда юрувчи аёлар жаннатнинг ҳидини ҳам ҳидламасликларини айтганларини тушуниб етдик. Агар ўша аёллар тавба қилиб, ўзларини тузатсаларгина жаннатга киришлари мумкин.
Ҳозирги кунда қаерга қарамайлик, Динимиз таълимотларига ва миллий қадриятларимизга зид равишда очиқ-сочиқ юрган аёллар кўзга ташланади. Телевизорда ҳам, интернетда ҳам, кўчада ҳам, ишхонада ҳам шундай аёллар бисёр. Барчамиз Аллоҳ таолонинг юқоридаги оятдаги кўрсатмасига амал қилиб, кўзимизни тийиб, фаржимизни асраб, пок ва соғлом ҳолда юришимиз лозимдир. Ана шунда Аллоҳнинг амрига бўйинсунган бўламиз, ана шунда савобга эга бўламиз ва қалбимизда ажиб бир ҳаловатни ҳис этамиз. Дунёда ҳам, охиратда ҳам саодатга эришамиз.
Абдуддоим Каҳелнинг мақоласидан
Нозимжон Иминжонов таржимаси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Саҳобаи киромлар иймону Ислом, шариату тариқат, ахлоқу одоб ва шунга ўхшаш барча керакли нарсаларда ҳар бирлари биз учун муқтадо бўлган ажойиб инсонлар жамоасидир.
Ушбу мавзуга киришдан аввал «саҳоба» ва «фазл» сўзларининг маъноларини яхшилаб ўрганиб олишимиз лозим.
«Саҳоба» сўзи «саҳиба» ўзагидан олинган бўлиб, луғатда «суҳбатдош бўлмоқ» ва «соҳиб бўлмоқ» деган маъноларни англатади.
Истилоҳда эса Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни мусулмонлик ҳолларида кўрган одамга саҳоба дейилади.
Мусулмон одам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламни кўрса бўлди, суҳбатлашиб ўтирмаса ҳам саҳоба бўлаверади.
Уламолар бу масалада кўплаб батафсил баёнотлар, турли фикр-мулоҳазаларни келтирганлар. Лекин мазкур тортишувларнинг барчасининг натижаси юқоридаги таърифга бориб тақалади.
«Фазл» сўзи луғатда «зиёда», «ортиқлик», «устунлик» деган маъноларни англатади.
Шундан «Саҳобаларнинг фазли» иборасининг маъносини тушуниб олиш мумкин.
Пайғамбар алайҳиссалом ҳазрати Жобир розияллоҳу анҳуга ва «Байъатир-Ризвон»да иштирок этган бошқа саҳобийларга қарата: «Сизлар ер юзидаги энг яхши одамсизлар», деганлар.
Шунга биноан, ҳар бир мусулмон мазкур бахтиёр шахсларни севиши, ҳурматлаши ва эъзозлаши лозимдир.
Аллоҳ таоло уларга «яқин фатҳ»ни мукофот қилиб берди. Ҳудайбиядан сўнг тезда бутун дунёни фатҳ қилиш бошланди. Икки ойдан кўп вақт ўтмай, биринчи, энг муҳим фатҳлардан бири – Хайбар фатҳи бўлди. Ундан кейин эса навбатдаги фатҳлар кетма-кет содир бўлаверди.
Мусулмонлар Ислом жамиятининг асл мағзини, жавҳарини ташкил этар эдилар. Улар уч қисмдан иборат бўлиб, биринчи қисм пешқадам муҳожирлар эди.
«Биринчи пешқадам муҳожирлар».
Улар Маккаи Мукаррамада ҳеч ким иймонга келмаган пайтда иймонга келган, кофирларнинг озорларига чидаган, уларнинг зулмларига бардош берган улкан саҳобийлардир.
Уламолар: «Ушбу оятда «олий мақом эгалари» деб сифатланаётган муҳожирлар Бадр урушига қадар Маккаи Мукаррамадан Мадинаи Мунавварага ҳижрат қилган саҳобалардир», дейдилар. Чунки улар энг қийин вақтда иймонга келиб, энг қийин вақтда ҳижрат қилган шахслардир. Бадр урушида мусулмонлар ғолиб келиб, Ислом жамияти юзага чиқиб, ўз таянчига эга бўлганидан кейин ҳижрат қилиш ҳам осон бўлиб қолган.
Иккинчи қисм – «ансорийлар», яъни Мадина аҳлларидан биринчи бўлиб Исломга келган, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга «Ақаба»да байъат қилган, дин қардошларини ўз юртлари – Мадинага таклиф этган, маккаликлар ҳижрат қилиб борганларида ўзлари емай, уларга едирган, ўзлари киймай, уларга кийдирган, уйларини, молу мулкларини бўлиб берган, дину диёнатлари учун молу жонларидан кечишга тайёр турган мадиналик пешқадам мусулмонлардир.
Учинчи қисм – «уларга яхшилик билан эргашганлар», яъни пешқадам муҳожир ва ансорийларга яхшилик билан эргашганлардир. Улар васф қилинмиш пешқадам муҳожир ва ансорийлардан кейин, мазкур машҳур воқеалардан кейин мусулмон бўлиб, худди пешқадам мусулмонлар каби ихлосли, ибодатли ва тақводор кишилар бўлганлар. Уларга фақат пешқадамлик, яъни энг қийин дамда сафда бўлмаганликлари етишмайди, холос. Аллоҳ ана шу уч тоифадаги мусулмонларнинг барчасидан «рози бўлди, улар ҳам Аллоҳдан рози бўлдилар».
Банда эришиши мумкин бўлган энг юқори мартаба Аллоҳнинг розилигидир. Зотан, ҳар бир банданинг олий мақсади ҳам мана шу. Банданинг Аллоҳдан розилиги Унинг қадарига ишониши, қазосидан яхшилик кутиши, неъматларига шукр қилиши, бало-офатларига сабр қилишидир.
Аллоҳ улардан рози эканлиги учун: «Уларга остидан анҳорлар оқиб турган жаннатларни… тайёрлаб қўйди».
Улар мазкур жаннатга вақтинчаликка кирмаслар, балки «улар у (ер)ларда абадий мангу қолувчи бўлган ҳолларида».
Аллоҳ таоло улардан рози бўлмаганида, уларни бундай икромга сазовор қилмас эди.
«Ана ўша улкан ютуқдир».
Бундан ортиқ ютуқ бўлиши мумкинми?
Аллоҳ «Ҳашр» сурасида саҳобаи киромларни шундай мадҳ этади:
«Диёрларидан ва мол-мулкларидан жудо қилинган, Аллоҳдан фазл ва розилик умид қиладиган ҳамда Аллоҳга ва Унинг Расулига ёрдам берадиган фақир муҳожирларгадир. Ана ўшалар содиқлардир» (8-оят).
Муҳожирлар аслида маккалик кишилар бўлиб, дину иймон йўлида она юртларини, мол-мулкларини, қариндош-уруғларини ташлаб, Мадинаи Мунавварага ҳижрат қилганлар (кўчиб ўтганлар). Шу сабабли уларнинг кўпчилиги мискин, фақирга айланганлар.
Улар фақатгина Аллоҳ берадиган фазлни деб, Унинг розилигини топамиз, деб бу машаққатларга бўйин эгдилар. Қийин аҳволга қарамасдан, Аллоҳнинг ва Расулининг ишига қўлларидан келган барча ёрдамларини аямадилар. Шунинг учун ҳам Аллоҳ уларни «Иймонларида содиқ кишилар» деб мақтамоқда.
«Ҳадис ва ҳаёт» китобининг 21-жузидан олинди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа