06 Май, 2025, 8 Зулқаъда, 1446
06 Май, 2025, 8 Зулқаъда, 1446
Рабиъул аввал муборак ойлардан биридир.. Бу ойда пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.) таваллуд топганлар. Шунинг учун У зотга умматлик даъвосини қилган ҳар бир мўъмин-мусулмон Расулуллоҳ с.а.внинг сийратларини яна бир бор яхшилаб ўрганмоғи, оила аъзоларига ўргатмоғи ва муҳаббати чексиз эканлигини сўзда, амалда кўрсатмоғи лозим.
Росулуллоҳ с.а.в.да барча яхши сифат ва гўзал ахлоқлар жамланган эди. Шунинг учун у Зот с.а.в. инсонлар учун намуна бўлишга энг ҳақли эдилар. Аллоҳ таоло пайғамбаримиз с.а.в.ни барча мусулмонларга намуна қилиб юборган. Бу ҳақида Аллоҳ таоло ўзининг каломи Қуръони каримнинг “Аҳзоб” сураси 21-оятида бундай эълон қилган: “(Эй, иймон келтирганлар) сизлар учун Аллоҳ ва охират кунидан умидвор бўлган ҳамда Аллоҳни кўп ёд қилган кишилар учун Аллоҳнинг пайғамбарида гўзал намуна бордир”.
Ҳар бир мусулмон бажараётган ишида пайғамбари с.а.в.дан ибрат олиши лозим. Ибрат олиш эса у зотнинг хулқларига, сўзларига итоат қилишдир. Бу ҳақида Пайғамбар с.а.в: “Кимда ким пайғамбарга итоат этса, демак у Аллоҳга итоат этибди”. Итоат қилишда у зотни кўриш ёки ҳамсуҳбат бўлиш шарт эмас.
Мўмин банданинг Аллоҳга бўлган муҳаббатининг исботи унинг Пайғамбар с.а.в.га эргашиши билан ўлчанади. Пайғамбар с.а.в.га эргашиш мўмин бандага битмас туганмас бахту саодат олиб келади. Оятда: “…шунда Аллоҳ сизга муҳаббат қилади ва сизнинг гуноҳларингизни мағфират қилади”, мўмин банда учун Аллоҳнинг муҳаббатидан ҳам яхшироқ бахт-саодат борми? Бунинг устига унинг гуноҳларини ҳам мағфират қилиб турса!
Ҳазрати Анас р.а.дан ривоят қилган ҳадисда Пайғамбар с.а.в. шундай марҳамат қилдилар: “Сизлардан бирортангиз, ҳаттоки мен у киши учун ўз отасидан, боласидан ва барча инсонлардан кўра севимлироқ бўлмагунимча, ҳақиқий мўмин бўла олмайди”, дедилар.
Ҳадисда ота ва фарзанд хоссатан зикр этилиши нафсга азизроқ ва нафс истакларидан кўра Пайғамбар с.а.в.ни кўпроқ севишлик талабини таъкидловчи нарса бўлиб келди. Бунда кишида солиҳ амалларга, солиҳ зотларга нисбатан муҳаббат пайдо бўлса, билсинки, бу Аллоҳнинг у бандага берган неъмати. Чунки бу инсон ўзи касб қилиб етишиши қийин иш эдида.
Умуман олганда киши ўзга бир кимсага муҳаббат қўйиши учун маҳбубига нисбатан унга 4 нарса сабаб бўлади.
1. Насабининг олийлиги.
2. Ҳасаб яъни хулқи атвори.
3. Жамолининг гўзаллиги.
4. Камолотга етганлиги.
Биз эътибор берадиган нарса шуки, Аллоҳ таоло мазкур 4 сифатни барчасини Пайғамбар с.а.в.да жамлаб қўйган.
1. Насабларини олий қилиб, ўша замондаги Макканинг энг мансабдорларидан бўлган Бани Ҳошим қабиласидан чиқарган.
2. Хулқларини олий қилиб, ҳатто Ўзи Қуръони каримда: “(Эй, Муҳаммад с.а.в.) Сиз буюк хулқ узрадирсиз”, деб таъриф берган.
3. Жамолларини ҳам ҳуснларини ҳам чиройли қилган. Аслида ҳусн билан жамолнинг ўртасида фарқ бор. Ҳусн шундай нарсаки, инсон бир қарашда ақлини олиб ўзига ром қилишликдир. Кейинчалик кўп қарайвериш билан кўникиб охири билинмай қолади. Масалан Юсуф а.с.нинг ҳуснлари. Жамол эса, киши аввал кўришда ҳайратланади, кейин унга яқин юрган сари муҳаббати ошиб, охири қараб тўймайдиган холатга етиб бораверади. Пайғамбар с.а.в.да ҳусн ҳам жамол ҳам мужассам эди. Кунларинг бирида Пайғамбар с.а.в.нинг аёллари Юсуф а.с. ҳақларида гаплашиб: “Юсуф а.с. жуда ҳам чиройли бўлганларидан ҳатто маҳлиё бўлиб аёллар тўғраётган сабзилари қолиб қўлларини ҳам кесиб юборганларини сезмай қолган эканлара” деб айтиб ҳавасманд бўлишибди. Шунда Пайғамбар с.а.в. у мажлисдан ташқарига чиқиб Аллоҳга “Эй Роббим, юзимдаги пардани мендан кўтаргин!” деб сўраганларида Аллоҳ таоло Пайғамбар с.а.в. юзларидаги 40 пардадан бирини кўтарди. У зот с.а.в. қайтиб ичкарига киришлари билан Ҳадича р.а.нинг кўзлари тушибоқ ҳушларидан кетиб йиқилдилар, чунки Пайғамбар с.а.в.нинг чиройлари ақлини олиб қўйган эди. Кейин Аллоҳ яна пардани қайтариб юзларидаги чиройни тўсиб қўйди. Жамол ҳам берилган эди. Ҳар қандай одам аввал у зотга йўлиққанда ҳайбатларидан қўрқардилар, кейин бўлса Пайғамбар с.а.в.нинг юзларига қараб тўймайдиган бўлишган.
4. Камолотлари ҳар жиҳатдан берилган эди. Илм-маърифатда, тақвода, ибодатда етук эдилар. Пайғамбар с.а.в. пурмаъно ва гўзал ҳикматлар билан хосланган эдилар. Араб лаҳжаларини яхши билар ва ҳар бир қабила аҳолисига улар лаҳжасида хитоб қилар, уларнинг тилларида сўзлар эдилар.
Пайғамбар с.а.в. бу дунёга келишлари биз умматлари учун бир намуна, андоза сифатидадирлар. Ҳазрати Оиша р.а. айтадилар: “Росулуллоҳ с.а.в.нинг хулқлари Қуръон эди”. (Имом Муслим ривояти).
Гўёки Аллоҳ таоло: “Эй Муҳаммад с.а.в. уммати, сиз ҳам мана пайғамбарингиз каби бўлсангиз нажотга эришасизлар, Қуръонга мана бундай амал қилишингиз керак. Қуръондаги хулқларни яхшисига амал қилмоқчи бўлсангиз, мана Қуръондаги одобларни амалга оширган зотни сийрати сиз учун катта дастур, амалий бажарувчиси”, деган маънода Пайғамбар с.а.в.ни Қуръоний хулқ билан юборди.
Демак, Пайғамбаримиз Муҳаммад с.а.в га уммат бўлган кишиларнинг хулқлари, одоб-ахлоқлари, юриш-туришлари, сўзлари, қўйинки барча жиҳатда У зотга эргашган бўлиш керак. Тилда Расулуллоҳга иймон келтириб, амалда тескари бўлиб туриш комил мўъминлик сифатларидан эмас.
Ўткирхон МАҲМУДОВ,
“Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом билим юртининг
ўқув ишлари бўйича мудир ўринбосари.
ЎМИ Матбуот хизмати
Бугунги кунда Ўзбекистон зиёрат туризми соҳасида тобора кўзга ташланаётган йўналишга айланмоқда, бунда маънавий мерос, бой тарих ва меҳмондўстликнинг ноёб уйғунлигини тақдим этмоқда.
Буюк алломалар ва авлиёлар замини
Ўзбекистонга зиёратчиларни жалб этадиган энг муҳим омиллардан бири - бу машҳур ислом уламолари, шайхлар, сўфий устозлар ва солиҳ инсонлар билан боғлиқ кўплаб мақбаралар ва зиёратгоҳларнинг мавжудлигидир. Бу ерда буюк Имом ал-Бухорийнинг мақбараси жойлашган. У машҳур “Саҳиҳул Бухорий” ҳадислар тўпламининг муаллифи бўлиб, бу асар аҳамияти жиҳатидан фақат Қуръони каримдан кейинги ўринда туради. Самарқанд яқинида жойлашган унинг мақбараси бутун дунё мусулмонлари учун муҳим зиёратгоҳга айланган.
Бухорода ислом оламининг маънавий ҳаётида муҳим ўрин тутган нақшбандия тариқати асосчиси Баҳоуддин Нақшбанд мақбарасини зиёрат қилиш мумкин. Унинг таълимоти кундалик ҳаётда ботиний покланиш ва ибодат қилишнинг аҳамиятини таъкидлаган бўлиб, Ҳиндистондан то Яқин Шарққача бўлган мусулмонлар тафаккурига чуқур таъсир кўрсатган.
Бундан ташқари, Ўзбекистон Имом ат-Термизий, Имом ал-Мотуридий, Имом Марғузий каби буюк алломаларнинг ватанидир. Уларнинг асарлари диний фалсафа, шариат илми ва ҳадисшуносликнинг пойдеворини ташкил этган. Бу алломаларнинг мақбараларини зиёрат қилиш нафақат маънавий эҳтиром кўрсатиш, балки ислом илмининг илдизларига яқинлашиш имкониятидир.
Маънавий саёҳатлар учун замонавий инфратузилма
Сўнгги йилларда Ўзбекистон раҳбарияти зиёрат туризмини фаол ривожлантириб, ислом мамлакатларидан ташриф буюрадиган меҳмонлар учун инфратузилма ва шароитларни такомиллаштиришга алоҳида эътибор қаратмоқда. Масжид, мақбара, мадраса ва бошқа муқаддас жойлар асл кўринишини сақлаб қолган ҳолда таъмирланмоқда. Уларнинг атрофида қулай шароитлар яратилмоқда: меҳмонхоналар, дам олиш масканлари, қулай транспорт воситалари, араб, инглиз, форс ва бошқа тилларда хизмат кўрсатувчи таржимонлар ҳамда гидлар иштирокидаги саёҳат дастурлари ташкил этилмоқда.
Форс кўрфази мамлакатларидан келган зиёратчилар учун сафар давомидаги барча диний ва маданий жиҳатларни инобатга олган ҳолда махсус зиёрат дастурлари ташкил этилади. Ўзбекистон нафақат оддий саёҳат қилинадиган мамлакат, балки ҳар бир мўмин-мусулмон эҳтиром ва тарихий ворислик руҳини ҳис эта оладиган ҳақиқий маънавий тикланиш марказига айланмоқда.
Маданий ва диний бойликлар
Ўзбекистонга зиёрат қилишнинг ўзига хос жиҳатларидан бири ислом цивилизациясининг маданий мероси билан яқиндан танишиш имкониятидир. Самарқанддаги Регистон, Бухородаги Пои Калон мажмуаси, Хивадаги Ичан-қалъа каби меъморий ансамбллар ўзининг улуғворлиги ва маънавий теранлиги билан кишини ҳайратга солади. Бу ёдгорликлар араб хаттотлиги, геометрик нақшлар, гумбазли меъморчилик ва Шарқ фалсафаси уйғунлашган бой ислом санъатининг ёрқин намунасидир.
Бу ерга зиёрат қилиш нафақат диний саёҳат, балки Самарқанд ва Бухоро ўз аҳамияти жиҳатидан Бағдод, Қоҳира ва Қуртуба билан тенг бўлган Исломнинг Олтин даври тарихига маданий чўмиш ҳисобланади.
Ўзбекистон - Шарқ ва Ғарб ўртасидаги кўприк
Ўзбекистон тарихан цивилизациялар чорраҳасида жойлашган. Бу хусусият кўп миллатли ва кўп конфессияли маданиятнинг ривожланишига туртки бўлди, бу ерда ислом нафақат дин, балки цивилизация бирлигининг асосига айланди. Бугунги кунда республика Шарқ ва Ғарб ўртасида маданий ва маънавий кўприк вазифасини бажаришни давом эттирмоқда.
Бу, айниқса, ҳақиқий маънавий қадриятларга, ҳаёт маъноси ва ички мувозанатни излашга қизиқиш ортиб бораётган замонавий дунёда муҳим аҳамият касб этади. Ўзбекистон ўз меҳмонларига айнан шундай йўлни - меҳр ва ҳурмат билан сақланиб келинаётган буюк исломий мерос билан танишиш орқали илдизларга, ҳақиқатга, Аллоҳга эришиш йўлини таклиф этади.
Араб мамлакатларидан келган мусулмонлар учун Ўзбекистонга қилган сафар шунчаки саёҳат эмас, балки ҳақиқий маънавий кашфиётга айланиши мумкин. Бу ислом тарихининг кам маълум, бироқ улуғвор жойларини ўзлари учун кашф этиш, маҳаллий аҳоли билан мулоқот қилиш, қардошлик, бирдамлик ва исломий ҳамжиҳатлик муҳитига шўнғиш имкониятидир.
Ўзбекистон нафақат исломий меросни сақлаб қолмоқда, балки уни бутун дунё билан баҳам кўрмоқда, одамларни маънавиятни излашга, тарихни ҳурмат қилишга ва мусулмон халқлари ўртасидаги биродарлик алоқаларини мустаҳкамлашга илҳомлантириб келмоқда.
Зиёвуддин Нуриддинов, ЎзА
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 