Севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолонинг энг азиз, энг улуғ, олий хулқ соҳиби бўлган бандасидирлар. У зоти бобаракотнинг исмлари кўп бўлиб, шуларнинг орасида Муҳаммад ва Аҳмад исмлари машҳурдир. Хўш, бу исмларнинг ўртасида қандай фарқ бор?

Муҳаммад – “бошқанинг тарафидан унга мақтов айтилган шахс” дегани.

Аҳмад –  “бошқага мақтов айтган шахс” дегани.

Муҳаммад “мукаррам”, “икром қилинган шахс” деган маънони ҳам билдиради.

Муҳаммад (محمد) исмининг ҳам, Аҳмад (احمد) исмининг ҳам ўзаги “ҳамд” (حَمْد) дир. Маҳмуд исмининг ўзаги ҳам “ҳамд”дир. “Ҳамд”нинг маъноси эса “мақтов”дир.

Муҳаммад исмининг “тўхтовсиз, кетма-кет, кўп мақталадиган” деган маъноси ҳам бор.

Лекин Маҳмуд исми “бир марта мақталган” деган маънони ифода этади.

Аҳмад исми “бошқани тўхтовсиз, кетма-кет, кўп мақтайдиган, кўп ҳамд айтадиган” деган маънони билдиради. Аҳмад исмида “кўп мақтовчи” деган маъно борлиги учун у Ҳомид, яъни “мақтовчи” деган исм билан боғлиқлик жойи бордир. Иккисида ҳам “мақтовчи” деган маъно бор.

Шу ўринда яна бир нозик нукта мавжуд.

Аҳмад деган исм Ҳомид деган исмнинг муболағали маънодаги кўринишидир. Муҳаммад деган исм эса Маҳмуд исмининг муболағали маънодаги кўринишидир.

Шундай қилиб Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларида икки ишни, икки сифатни жам қилганлар.

Биринчиси, у зот алайҳиссалом Аллоҳ таоло тарафидан кўп мақталганлар (Муҳаммад исмларига ишора).

Иккинчиси эса у зотнинг ўзлари Аллоҳ таолога кўп ҳамд айтганлар (Аҳмад исмларига ишора).

Аллоҳ таоло у зот алайҳиссаломни бандалари орасидан пайғамбарликка танлаб олгани эътиборидан у зот Муҳаммад ва Маҳмуддирлар.

Ҳа, азизлар, Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз алайҳиссаломга икром қилиб, у кишини Ўзига расул этиб танлаб олган ва кўп мақтаган.

У зот алайҳиссалом Аллоҳ таолога ибодат қилиш, ҳамд айтиш эътиборидан Ҳомид ва Аҳмаддирлар.

Ҳа, қадрдонлар, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолога кўп ибодат қилар, кўп ҳамд айтар ва умматларини ҳам шунга тарғиб этардилар.

Маълумот ўрнида шуни айтиб ўтамизки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг исмлари Қуръони Каримда 5 марта келган. Муҳаммад исмлари 4 марта, Аҳмад исмлари 1 марта келган.

Оли Имрон сурасининг 144-оятида, Аҳзоб сурасининг 40-оятида, Муҳаммад сурасининг 2-оятида ва Фатҳ сурасининг 29-оятида Муҳаммад исмлари келган. Саф сурасининг 6-оятида эса Аҳмад исмлари келган.

Аллоҳ таоло у зотга кўплаб саловоту саломлар юборсин! 

Шайх Муҳаммад Мутаваллий Шаъровий раҳимаҳуллоҳнинг мавъизаларидан Нозимжон Иминжонов таржимаси