Сизга бир киши: «Фалон шаҳарга бордим, жуда чиройли экан. Унинг таърифига сўз ожиз. Шаҳарда ўтмиш, бугун ва келажак мужассамлашгандек, гўё» деса, у ерга боргингиз келмайдими? Албатта, келади. Бор-будингизни аямай, ўша жойга отланасиз. Ошиб борса, нафсингиз ором олади, роҳатланасиз ўша ерда.
Энди бир тасаввур қилинг: «Бир маъво бор. Шундай маъвоки, у ердан бир зум бўлса-да, мусулмонларнинг қадами узилмайди. Ҳар йили миллионлаб мўмин-мусулмонлар муқаддас жойга бориб, худди онадан туғилган чақалоқдек гуноҳларидан фориғ бўлиб келади.
Бир маскан бор. Шундай масканки, у ерда оламларнинг Султони, башарият гултожи, кўз қувончи, қалб сурури, сизу бизни тўғри йўлга чорлаган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мангу қўним топган. У зотга ёндон икки нафар буюк саҳобанинг ҳам муборак қабрлари бор» дейилса, ўша табаррук масканларга ошиқмайсизми..?
Боз устига, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Одобу арконига риоя қилиб адо этилган ҳажнинг мукофоти фақат жаннат бўлади» (Имом Аҳмад ривояти), деб марҳамат қилганлар.
Ҳар йили курраи заминимиздаги миллионлаб мусулмонлар Аллоҳнинг уйи – Каъбатуллоҳга оқиб келиши, Расулллоҳнинг табаррук равзаларини зиёрат қилиши бежиз эмас. Бу муқаддас заминга бир бор борган киши яна ва яна боргиси келаверади.
Муборак сафардан қайтганимизга ҳали бир ой бўлмаган эса-да, яна боргим, яна зиёрат ва тавоф қилгим келиб қолди. Ожизона дуога қўл очиб, юракдаги, қалбдаги ният ва орзуларни шундоққина Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг муборак равзалари олдида, Арафотда, Минода, Сафо ва Марвада, Каъбатуллоҳ ёнида сўрашга нима етсин! Илк ваҳийга гувоҳ бўлган, инсониятнинг муаллими – Пайғамбаримизни бағрига олган Ҳиро ғорини кўрган киши борки, қалбида ўзгача шавқ, ўзгача шукуҳ туяди.
Руҳим ўша ерларда қолгандек, гўё.
Бу йил 7200 нафардан зиёд юртдошларимиз сафида мен ҳам оламлар Сарварига салом бериб, у Зотнинг қабрларини зиёрат қилиш, Каъбатуллоҳни тавоф қилиш шарафига муяссар бўлганим учун Аллоҳ таолога чексиз ҳамду санолар айтаман.
Ҳаж шукуҳи, фазилатини, умр сафари давомида кўрган-кечирганларимни таърифлашнинг завқи ўзгача. Завқки, уни ифодалашда, аввало, гуноҳларга тавба қилиб, кўзлардан оққан истиғфор ёшлари билан қоришиб кетган умид ашклари кишига ҳузур, ҳаловат ва хотиржамлик бағишлайди.
Қушдай енгил бўласиз. Вужудингиз она Ватанга қайтган бўлса-да, руҳингиз ҳар куни яна ва яна мусулмонлар қибласи сари парвозга шайланаверади...
Аллоҳ таоло Қуръони каримда:
الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي الْحَجِّ وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللَّهُ وَتَزَوَّدُوا فَإِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوَى وَاتَّقُونِ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ
“Ҳаж (мавсуми учун) маълум ойлар (белгиланган). Бас, ким шу ойларда ҳажни ўзига фарз қилса (ҳажни ният қилса), ҳаж давомида хотинига яқинлашиш, гуноҳ-маъсият ва жанжал (каби ишларга рухсат) йўқ. Ҳар қандай яхши (савобли) иш қилсангиз, албатта, уни Аллоҳ билур. (Ҳаж сафарига) озуқа олиб чиқинг. Энг яхши озуқа тақводир. Тақвони Менга қилингиз (Мендан қўрқингиз), эй, оқиллар!” (Бақара сураси, 197-оят), дея марҳамат қилади.
Ҳажга бораётган юртдошларимиз учун барча қулайликлар яратилган. Аэропортда ҳожиларимизни кузатиш ва кутиб олиш ишлари гўзал тарзда амалга оширилди. Ҳожиларимизни Мадина ва Макка шаҳридаги меҳмонхона ходимлари, ишчи гуруҳ томонидан кўтаринки кайфият билан салавотлар остида кутиб олиниши, меҳмонхоналардаги қулайликлар инсонни баҳридилини очади. Шифокорлар ҳар бир ҳожини тиббий кўрикдан ўтказди. Масжиди Ҳаромга боришда ҳожиларимиз учун автобуслар доимо хизматда бўлди.
Ҳожиларимиз ҳаж амалларининг гўзал тарзда адо этилганини ҳис қилишлари учун юртга қайтиб келганидан сўнг ҳожиларимиз ҳусни хулқда бўлишлари даркор. Эл-юртнинг, маҳалладошларнинг, оила аъзолари ҳақига янада кўпроқ дуода бўлишлари мақсадга мувофиқдир. Атрофдагилар ҳожиларга ҳавас билан қарашади.
Ҳожилик унвон ёки мансаб эмас, балки Аллоҳнинг фарзини адо этиш йўлида қалбан покланиб, ўзининг ва атрофдагиларнинг ҳаётини янада гўзал қилишга бўлган масъулиятдир.
Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳожи билан учрашсанг унга салом бергин ҳамда у билан қўл бериб кўришгин ва уйига киришидан илгари сен учун истиғфор айтишини сўрагин. Чунки, у (ҳожи) гуноҳлари кечирилинган кишидир” дедилар” (Имом Аҳмад ривояти).
Аллоҳ таоло Исломнинг бешинчи арконини бажарган барча юртдошларимизнинг ҳажларини мабрур, гуноҳларини мағфур, саъйларини машкур айласин.
Мунира АБУБАКИРОВА,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси мутахассиси.
“Мазҳаб” сўзи арабча сўз бўлиб, “йўл”, “йўналиш” маъноларини билдиради. Шаръий истилоҳда эса, “бирор диний масала, муаммо бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўлидир”. Саҳоба ва тобеъинлар даврида мазҳаблар кўп бўлган. Аммо вақт ўтиши билан улар орасида тўрт йирик: ҳанафий, моликий, шофеий, ҳанбалий мазҳаблари ривож топган. Мазкур тўрт мазҳаб вужудга келишининг асосий омили – булар қолган мазҳабларнинг таълимотини ҳам тадқиқ қилиб, қамраб олганидир.
Бу ҳақда аллома Ибн Ражаб ўзининг “Тўрт мазҳабдан бошқага эргашганга раддия” асарида қуйидаги сўзни айтганлар: “Кўплаб мазҳаблар орасидан айнан тўрт мазҳаб сақланиб қолиши худди Қуръони каримнинг етти қироатидан фақат биттаси қолганига ўхшайди. Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васалламга Қуръони карим етти хил лаҳжада нозил бўлган. Кейинчалик ислом дини атрофга кенг ёйилиб, мусулмонларнинг сони ортиб борди ва қироат борасида улар ўртасида баъзи ихтилофлар келиб чиққач, Усмон ибн Аффон разияллоҳу анҳу мусҳафни етти қироатдан фақат биттасининг лаҳжасида ёздиришга қарор қилди. Оқибатда бугун ер юзи мусулмонлари Қуръонни фақат битта мусҳафдан яъни, Усмон мусҳафида ёзилган хатидан ўқийдиган бўлди. Демак, кўплаб мазҳаблар орасидан фақат тўрттасининг сақланиб қолгани асрлар давомида инсонларни турли зиддиятлар ва ихтилофлардан ҳимоя этишда асос бўлган”.
Мазкур тўрт мазҳабнинг тўғрилиги ва ҳақ эканлиги ҳақида барча мусулмон уммати ижмо, иттифоқ қилганлар.
Аллома Ибн Ражаб раҳматуллоҳи алайҳ яна шундай дейди: “Аллоҳ таоло шариатни сақлаш ва динни муҳофаза қилиш учун ўз ҳикмати билан одамлар ичидан тўрт забардаст имомларни чиқариб берди. Уларнинг илму маърифатда бир мартабага эришганларини ва чиқарган фатво ва ҳукмларини ҳақиқатга ўта яқинлигини барча уламолар бир овоздан эътироф қилганлар. Барча ҳукмлар ўшалар орқали чиқариладиган бўлди. Бу нарса мўмин бандалар учун Аллоҳ таолонинг лутфу карами ва марҳамати бўлди”.
Уламоларимиз фиқҳий мазҳаблар имомларини ва уларнинг ишларини қуйидаги мисол билан тушунтирадилар: “Аллоҳнинг розилигига эришиб, жаннатий бўлиш худди тоғнинг чўққисига чиқишдек бўлса, мазҳаб имомлари – Қуръон, ҳадис ва шуларга асосланган манбалардан фойдаланиб, чўққига чиқишнинг энг осон ва бехатар йўлини топиб, белги қўйиб, осонлаштириб қўйган кишилардир. Чўққига чиқувчилар мазкур буюк тўрт имом кўрсатган йўлдан бирини тутсалар осонгина, қийналмасдан мақсадига эришади”.
Имом Бадруддин Заркаший “Баҳрул муҳит” китобида шундай ёзади: “Мусулмонларнинг эътироф қилинган тўрт мазҳаби ҳақдир ва ундан бошқасига амал қилиш жоиз эмас”.
Имом Али ибн Абдуллоҳ Самҳудий ўзларининг “Иқдул фарид фи аҳкомит-тақлид” номли асарларида шундай деганлар: “Билингки, ушбу тўрт мазҳабдан бирини ушлашда катта фойда бор. Ундан юз ўгиришда эса, катта муаммо ва ихтилофлар бор. Бир мазҳабда юришдаги фойдалардан бири – саҳоба ва тобеъинларнинг шариат илмини ўрганишдаги одатларига эргашишдир. Чунки, тобеъинлар шариат ишида бир-бирларига ёки саҳобаларга эргашар эди, саҳобалар эса, бир-бирларига ёки Расулуллоҳга эргашганлар”.
У зот яна шундай деганлар: “Бир мазҳабда юришдаги фойдалардан яна бири – Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам марҳамат қилган қуйидаги ҳадисга амал қилиш бор: яъни: “Агар ихтилофни кўрсангиз, ўзингизга кўпчилик томонини лозим тутинг” (Имом Ибн Можа ривояти).
Тўғри мазҳаблардан фақат мана шу тўрттаси қолган экан, уларга эргашиш катта жамоага эргашиш ҳисобланади.
Шамсуддин Хапизов,
Наманган тумани "Ҳалил ҳожи" жоме масжиди имом-хатиби
Манба: @Softalimotlar