27 Ноябр, 2025, 6 Жумадул сони, 1447
27 Ноябр, 2025, 6 Жумадул сони, 1447
Закоти бериладиган молга қўйиладиган шартлардан бири бандалар тарафидан талаб қилинадиган қарздан ортиқ бўлишидир.
“Бандалар тарафидан талаб қилинадиган қарз бўлмаслик” деганда – қарзлар икки қисмга бўлинади: Аллоҳ таоло томонидан талаб қилинган қарзлар; бандалар томонидан талаб қилинадиган қарзлар;
Бир кишининг зиммасида назр, каффорат, садақаи фитр, таматтуъ ҳажининг қурбонликлари, қурбон ҳайитининг қурбонлиги каби қарзи бор бўлса ва закот нисобига етадиган маблағи ҳам бўлса, аввал закотини адо қилади, чунки бу қарзлар банданинг ҳаққи эмас, Аллоҳдан талаб қилинадиган қарзлардир. Закот фарз бўлиши учун мол эгасининг нисобини камайтириб юборадиган даражада қарзи бўлмаслиги керак. Бир одамнинг қўлида нисобга етадиган моли бор. Шу билан бирга, бошқа одамлардан қарзи ҳам бор. Агар қарзни берганидан кейин ҳам қолган моли нисоб миқдорида бўлса, закот беради. Аммо қарзни берганда ўзига мол қолмайдиган ёки моли нисоб миқдоридан камайиб қоладиган бўлса, закот бериш фарз бўлмайди. Чунки одамлардан қарзи бор одам бой ҳисобланмайди.
Қарз борасида мазҳаб уламолари турлича баён қилишган:
Ҳанафийлар: “Қарз уч қисмга бўлинади: Биринчи қисми – бандаларга хос қарз. Иккинчи қисми – Аллоҳ таолога хос қарз. Учинчи қисми – Бандалар томонидан талаб қилинмаган қарз.
Қарзни бандалар томонидан талаб қилувчиси (йиғиб олувчи) бўлади. Ҳудди ўтган йилда берилмаган закот қарзи каби. Зоҳирий (кўриниб турувчи) молларни, яъни чорва моллари ва ердан чиққан нарсаларни ўша пайтда талаб қилувчи бошлиқ бўлган. Ёки олтин ва кумушга ўхшаш тижорат моллари каби ботиний молларни талаб қилувчи бошлиқ ёрдамчиси бўлган. Бошлиқ ёрдамчилари закотни идора қилувчилардир. Чунки бошлиқ Усмон розияллоҳу анҳу замонларигача закотни йиғиб олар эди. Бас, у зот розияллоҳу анҳу ботиний молларда закот беришни ўз эгаларига топширганлар. Учинчи қисми – уни бандалар томонидан талаб қилувчиси бўлмаган назр, каффорат, фитр садақаси ва ҳажнинг нафақаси каби Аллоҳ таолога хос бўлган қарзлардир. Закотни фарз бўлишини ман қиладиган қарзлар аввалги икки қисм қарзларидир. Агар бир киши закот нисобига эга бўлиб, сўнг ўша нисоб бир йил айланса, ўша йили ундан закот чиқармай, бошқа йилга ўтиб кетса, иккинчи йили унга закот фарз бўлмайди. Чунки ўша қарз ана шу йилнинг нисобидан камайтирадиган, ўтган йилги закотнинг қарзи эди. Шунингдек, молга эга бўлса ва унинг зиммасида бошқа шахсга қарзи бўлиб, қарз – олди-сотди пул ё нақд пул ёки ўлчов моллари бўладими ёхуд ҳайвонларми ёки булардан бошқа қарзлар бўладими, уларнинг орасида ҳеч қандай фарқ йўқ. Мазкур қарзларнинг барча навлари закот фарз бўлишлигини ман қилади. Илло, зироат ва меваларнинг закоти – ушр ва хирож бундан мустасно. Аммо учинчи қисми закот фарз бўлишлигини ман қилади”, деганлар.
Моликийлар: “Бир кишини нисобини камайтириб юборадиган даражада қарзи бўлса, яшаш жойига ўхшаш заруриятда унга эҳтиёжи тушмайдиган нарсалардан бошқа закот молларидан ўзида қолган нисоб тўлиқ бўлмай қолса, ўзидаги молда закот фарз бўлмайди. Бу шарт олтин ва кумуш закотларига тегишлидир. Маъдан олтин ёки кумуш рудасидан бўлмагани учундир. Аммо чорва ва экинларда закот фарз бўлади”, деганлар.
Шофеъийлар: “Молнинг қарздан фориғ бўлишлиги шарт қилинмайди. Бас, кимнинг зиммасида қарзи бўлса, унга закот фарз бўлаверади. Агар ана шу қарз нисобни камайтириб юбормаса”, деганлар.
Ҳанбалийлар: “Зиммасидаги қарзни берганда ўзига мол қолмайдиган ёки нисоб миқдоридан камайиб қоладиган кишига закот фарз бўлмайди. Гарчи қарз закоти бериладиган молнинг жинсидан бошқа бўлса ҳам. Агар қарз хирож ёки ўриб йиғилган ё ер ижараси ёхуд ҳайдалган ер бўлса ҳам (закот фарз бўлмайди). Қарз нақд пуллар, тижорат молларининг қиймати ёки маъдан каби ботиний молларда, мевалар, донлар ва чорва моллари каби зоҳирий молларда закот фарз бўлишлигини ман қилади. Бир одамнинг нисобга етган моли бор. Шу билан бирга, қарзи ҳам бор. Аввал қарзига етадиган миқдори ундан чиқарилади. Агар қарзни берганидан кейин ҳам қолган моли нисоб миқдорида бўлса, закот беради”, деганлар.
“Ал-Фиқҳу алал-Мазоҳибил-арбаъа” китоби асосида
Янгийўл тумани “Имоми Аъзам” жоме масжиди
имом ноиби Нуриддин Акромов тайёрлади
Россия мусулмонлари Марказий диний идорасининг таклифига асосан Уфа шаҳрида ўтказилган «Ислом идеаллари ва қадриятлари: Бир Уммат – умумий тақдир» номли XVI Халқаро илмий-амалий конференцияда Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили Иброҳимжон домла Иномов иштирок этди.
Россия мусулмонлари Марказий диний идораси, Москва шаҳридаги Ислом маданияти, фан ва таълимни қўллаб-қувватлаш жамғармаси ва Бошқирдистон Республикаси Раҳбари ҳузуридаги давлат-дин муносабатлари кенгаши томонларидан ташкил этилган анжуманда 600 дан зиёд меҳмонлар қатнашдилар.
Баҳрайн, Миср, Иордания, Тунис, Туркия, Ироқ, Эрон, Ҳиндистон, Германия, Америка Қўшма Штатлари, Канада, Саудия Арабистони Қироллиги, Марокаш, Фаластин, Мўғулистон, Қирғизистон, Қозоғистон, Тожикистон, Озарбайжон, Беларусь, Ўзбекистон Республикаси ва бир қатор халқаро ташкилотлар вакиллари ташриф буюрдилар.
Шунингдек давлат ҳокимияти органлари вакиллари, илмий ва эксперт жамоатчилиги, таълим муассасалари, олийгоҳ ўқитувчилари ва талабалари, Россия Федерацияси субъектларидан диний ва жамоат арбоблари, анъанавий конфессиялар диний пешволари ҳамда Ислом олами университетлари федерацияси ва Ислом таълим, фан ва маданият ташкилоти (ICESCO) вакиллари иштирок этдилар.
Бошқирдистон Республикаси Давлат Ассамблеяси – Қурултой да ўтказилган Конференциядан кўзланган мақсад – маънавий-ахлоқий қадриятларни мустаҳкамлаш, динлараро ва миллатлараро тинчлик ва тотувликни ривожлантириш, Россия ва Евроосиё маконидаги мусулмон уммати бунёдкорлик салоҳиятини оширишга қаратилган таклиф ва ташаббусларни ишлаб чиқишдан иборат.
Халқаро конференция доирасида Россия мусулмонлари Марказий диний идораси раиси, Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратлари Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили Иброҳимжон домла Иномов билан учрашув ўтказди.
Муфтий ҳазрат суҳбатни ўзи бошлаб, ташриф учун миннатдорлик изҳор этиб, ўзининг энг катта ва илиқ самимий саломларини, энг яхши тилак ва хайрли дуоларини Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларига албатта етказишни бир неча бор таъкидлаб ўтди.
Россия мусулмонлари Марказий диний идораси раиси, Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратларининг Ўзбекистонга, Бухорога, Ўзбекистон халқига меҳри ўзгача баланд эканлиги намоён бўлиб туради.
Учрашув давомида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг ҳам саломлари Диний идорамиз вакили томонидан ҳурмат билан етказилди.
XVI Халқаро илмий-амалий конференция сўнгида “Россия мусулмонлари Марказий диний идораси раиси, Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратларининг дин ва Ватан йўлидаги 45 йиллик маънавий хизматига бағишланган тантанали тадбирлар”да Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили Иброҳимжон домла Иномов сўзга чиқиб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг Табрикномаларини ҳурмат билан етказди.
Ҳамда Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратларига Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг номларидан миллий қадриятларимиз бўйича миллий зар чопон тақдим этилди.
Ўзбекистон делегацияси томонидан кўрсатилган бундай юқори эҳтиром ва ҳурматдан жуда қаттиқ мамнунлигини Муфтий Талгат Сафа Таджуддин ҳазратлари кўз ёшлари ила дилдан меҳр билан изҳор этди.
Хизмат сафари давомида Халқаро конференцияга ташриф буюрган бир қатор меҳмонлар билан бўлган суҳбатларда делегациямиз вакили томонидан бугунги кундаги мамлакатимиздаги қилинаётган ишлар тўғрисида тўхталиб, давлатимиз ва ҳукуматимиз томонларидан юрт тинчлиги, халқ фаровонлиги ва саломатлиги, динимиз ободлиги учун беҳисоб даражада ишлар олиб борилаётганлигини ёритиб, бугунги кундаги мамлакатимиздаги ҳамма соҳаларда, айниқса диний соҳада жуда ҳам катта ислоҳотлар, мисли кўрилмаган янгиликлар тўғрисида хабар бериб ўтилди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа