Маьлумки,мўмин-мусулмонлар беш маҳал фарз намозлари билан бирга Суннат намозларини ҳам ўқишади. Суннат намозлар муаккада ва ғайри муаккадага бўлинади, яьни таькидланган ва таькидланмаган суннатлар. Муаккада суннатлар ҳукм жиҳатдан Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам бардавом бажарганлари учун вожибга яқин мақомда туради. Уларга бепарволик қилиш мумкин эмас.
Ҳанафий мазҳабимиз фиқҳий матнларида ёзилишига кўра, фарз намозлари билан ўқиладиган таькидланган суннатлар қуйидагилардир:
-бомдод фарзидан олдин икки ракат;
-пешиннинг фарзидан олдин олдин тўрт ва фарзидан кейин икки ракат;
-шомнинг фарзидан кейинги икки ракат;
-хуфтоннинг фарзидан кейинги икки ракат;
-жума намозидан аввал тўрт ва кейин тўрт ракат;
Энг кучли суннат намозларидан бири-бомдоднинг 2 ракат суннатдир. ("Фатовои Оламгирия"ва"Ат-Табйин"китоблари).
Ҳанафий мазҳабимизга кўра, Жума намозидан аввал ўқиладиган тўрт ракат Суннат намози ҳақида бир қанча ҳадиси шарифлар мавжуд. Жумладан: Яъни, Ибн Масьуд разийаллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда у киши айтади: "Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам ҳар Жума намозидан аввал тўрт ракат ва ундан кейин тўрт ракат намоз ўқир эдилар".(Имом Термизий ривояти).
Қуйидаги машҳур ҳадисга Ҳанафий мазҳаб имомлари шарҳ ёзганларида хулосаларига Жума намозидан аввалги тўрт ракат суннати ҳам қўшганлар.
Яъни, Умму Ҳабиба розийаллоҳу анҳодан ривоят қилинади, у айтади: Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан эшитдим:"Ким бир кеча-кундузда ўн икки ракат намоз ўқиса, жаннатда Ушбу намозлари учун бир уй бино қилинади". Имом Термизий бу ҳадисга зиёда қилиб:"Пешиндан аввал тўрт ракат, ундан кейин икки ракат, шомдан кейин икки ракат, хуфтондан кейин икки ракат ва бомдоддан аввалги икки ракат(суннат)намозларидир",деб айтганлар. (Имом Муслим ва Имом Термизий ривоят қилишган).
Ушбу ҳадисга суяниб Имом Ибн Нужайм раҳимаҳуллоҳ ҳам бир кеча кундузда ўн икки ракат намоз таькидланган суннат бор: "Улар бомдоднинг икки ракат, пешиндан олдинги тўрт ракат ва пешиндан кейинги икки ракат, шомдан кейинги икки ракат ҳамда хуфтондан кейинги икки ракат. Шунингдек, Жумадан олдин тўрт ва кейин тўрт ракат, Рамазонда хуфтондан кейин ўн салом билан ўқиладиган йигирма ракатли таровеҳ намозлари", деб санаб ўтганлар ("Ал-ашбаҳ ван-назоир" китоби).
Демак, юқорида келтирилган Ҳанафий мазҳабимизнинг машҳур фиқҳий китоблари ва келтирилган баьзи саҳиҳ ҳадислардан хулоса қилиб, мазҳаб олимларимиз наздида Жума намозидан аввалги тўрт ракатли Суннат муаккада Суннат намозлар қаторига киради. Гоҳида масжидларимизда мана шу суннатни қасддан тарк қилаётган кишиларни кўрамиз.
Ваҳоланки, улар нотўғри тушунча сабабли суннати муаккадани тарк қилмоқдалар. Бу даражадаги суннатларни узрсиз тарк қилинмайди. Акс ҳолда, дунё ва охиратда маломатга қолинади.
Жаҳонгирхон Аброров манбалар асосида
Абдурраззоқ Санъоний айтади: Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум намоз учун таҳорат қилаётган эди. Шу пайт сув қуйиб турган жория қўлидан обдаста тушиб кетиб, унинг юзига озгина шикаст етказди. Али ибн Ҳусайн бошини кўтариб, жорияга қаради. Жория вазиятни юмшатиш мақсадида Қуръони карим оятларидан ўқиди: “... Ғазабларини ютадиган...” (Оли Имрон сураси, 134-оят). Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум жимгина жавоб берди: “Ғазабимни босдим”.
Жория оятнинг давомини ўқиди: “...одамлар-ни (хато ва камчиликларини) афв этадиганлардир...”.
У киши деди: “Мен сени афв этдим”.
Жория оятнинг охирини ўқиди: “Аллоҳ эзгулик қилувчиларни севар”.
Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум деди: “Бор, сен Аллох йўлида озодсан”.
Абдуллоҳ ибн Ато айтади: “Али ибн Ҳусайннинг бир ғуломи (қули) хатога йўл қўйди ва жазога лойиқ бўлди. Али ибн Ҳусайн қамчини олди. Сўнг у зот бундай оятни ўқиди: “(Эй Муҳаммад!) Имон келтирган кишиларга айтинг, улар Аллоҳ кунлари (қиёмат)дан умид қилмайдиган кимсаларни кечириб юбораверсинлар! Шунда (у сабрли) кишиларни қилган ишлари (кечиришлари) сабабли мукофотлагай!” (Жосия сураси, 14-оят).
Қул эса деди: “Мен бундай эмасман, мен Аллоҳнинг раҳматидан умидворман ва унинг азобидан қўрқаман”.
Али ибн Ҳусайн розияллоҳу анҳум қамчини ташлаб юборди ва деди: “Сен Аллоҳ йўлида озодсан”.
Мусо ибн Довуд айтади: Али ибн Ҳусайн хизматкорини икки марта чакирди, у жавоб бермади. Учинчи марта чақиргач жавоб қилди. Али ибн Ҳусайн унга деди: “Эй ўғлим, овозимни эшитмадингми?”.
Хизматкор: “Эшитдим”, деди.
Али ибн Ҳусайн сўради: “Нега жавоб бермадинг?”.
Хизматкор: “Сизнинг шафқатингизга ишондим”, деди.
Абдулғофир ибн Қосим айтади: Али ибн Ҳусайн масжиддан чиқиб кетаётган эди. Бир одам келиб уни ҳақорат қилди. Шунда Алининг хизматкор ва қуллари унга ташланишди.
Али ибн Ҳусайн уларни тўхтатди ва бундай деди: “Бас қилинглар, унинг ҳолатига қаранглар”.
Сўнгра ўша одамга деди: “Бизда сиз билмаган яна кўп нарсалар бор. Агар сизга ёрдам керак бўлса, айтинг, ёрдам берайлик”. Ўша одам хатосини англаб, уялди ва ортига қайтди.
Али ибн Ҳусайн уни ёнига чақириб, ўзи кийиб турган чакмонини елкасига ташлади ва минг дирҳам пул бердирди.
Абу Яъқуб Музаний дейди: Ҳасан ибн Ҳасан билан Али ибн Ҳусайн ўртасида бир оз нохушлик бўлиб қолди. Ҳасан бир куни масжидда Али ибн Ҳусайннинг ёнига келди, уни турли сўзлар билан ҳақорат қилди. Али ибн Ҳусайн эса унга бир оғиз ҳам жавоб қайтармади.
Сўнгра Ҳасан чиқиб кетди. Кечаси у алининг уйига борди ва эшигини қоқди. Али ибн Ҳусайн эшикни очиб чиқди. Ҳасан унга:
- Эй ака, агар сиз ҳақиқатан ҳам мен айтганларимдек бўлсангиз, Аллоҳ мени мағфират қилсин. Агар мен ёлғончи бўлсам, Аллох сизни мағфират қилсин, деди ва кетди.
Али ибн Ҳусайн ортидан бориб, етиб олди ва уни оғушига олди. Иккови йиғлаб юборишди. Шунда Ҳасан:
- Қасамки, энди сиз хафа бўладиган бирон иш қилмайман, - деди.
Али эса унга: - Сен ҳам менга айтган сўзла ринг учун ҳалолликдасан,- деди.
Ибн Аби Дунё ривоят қилади: Али ибн Ҳусайннинг хизматкори шошган ҳолда ошхонадан темир печни олиб келаётган эди. Кутилмаганда темир печ тушиб кетди кетди ва нариги томондан пастга тушиб келаётган Али ибн Ҳусайн ўғлининг бошига тегиб, жароҳат етказди. Оқибатда у ҳалок бўлди. Меҳмонлар билан суҳбатлашиб ўтирган Али ибн Ҳусайн ўрнидан сакраб туриб, хизматкорга деди: “Сен озодсан. Бу ишни қасддан қилмаганингни биламан”. Сўнгра Али ибн Ҳусайн маййитни дафн этиш тадоригини кўрди.
Шайх Маҳмуд МИСРИЙнинг “Солиҳ ва солиҳалар ҳаётларидан қиссалар”
номли асаридан Илёсхон АҲМЕДОВ таржимаси.