12 Июл, 2025, 17 Муҳаррам, 1447
12 Июл, 2025, 17 Муҳаррам, 1447
Сафарни ихтиёр қилиб йўлга ҳозирлик кўрган кишини йўлдан қайтармоқ кейинчалик ўша одамнинг маломатларига дуч бўлмоқ демакдир. Зотан, динимизда ҳам ўз маконида иши юришмаган кишиларнинг сафарга чиқиши тавсия этилган. Бизнинг ватандошларимиз мусофирчиликка асосан ризқ-насиба талабида чиқаётир. Уларнинг баъзилари мусофирчилик заҳматини тортгани бесамар кетмай уч-тўрт сўм орттириб келяпти, баъзилари эса қуруқ қўл билан қайтиб келаётир.
“Бисмиллаҳ” деб юртидан чиққан одамнинг Худодан бошқа ёри йўқ. Шундай экан, ундай одам Аллоҳ таолонинг ҳимоясида бўлишни истаса, аввало хулқини гўзал тутмоғи даркор. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо айтади:
“Мусофирнинг зоди роҳиласи ҳалол, покиза бўлиши, сафар мобайнида (ён-атрофдагиларга) ширинсуханлиги, сафардошларига хушмуомалалиги, еб-ичиш ва харажатларда қўлидан келганича уларга ёрдам бериши улуғ инсон эканининг аломатидир”.
Ана шу фазилатлари мусофирчиликда уни бошқаларнинг кўзига яхши кўрсатади. Албатта, танимаган-билмаган жойларига бориш кишини бир оз ҳаяжонлантиради, уйида қолаётган фарзандларидан хавотир олишига ҳам сабаб бўлади.
عن عثمان بن عفان، قال : قال رسول الله صلى الله عليه وسلم : "مَنْ خَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ يُرِيدُ سَفَرًا فَقَالَ حِيْنَ يَخْرُجُ: بِسْمِ اللهِ وَ اعْتَصَمْتُ بِاللهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللهِ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إَلا بِاللهِ رُزِقَ خَيرَ ذَلِكَ المَخرَجِ وَصُرِفَ عَنهُ شَرَّ ذَلِكَ المَخرَجِ".
Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ соллоллоҳу алайҳи васаллам:
“Кимки сафарни ирода қилиб уйидан чиқса ва чиқаётган пайтида: “Бисмиллаҳи ваътасомту биллаҳи таваккалту алаллоҳи ла ҳавла вала қуввата илла биллаҳ” (Аллоҳнинг номи билан сафар қилишни бошлайман. Аллоҳнинг ёрдамига боғландим, Аллоҳга таваккул қилдим ва тоатга қувват ҳам, гуноҳдан сақланишга бўлган қувват ҳам ёлғиз Аллоҳдандир) деса, ўша чиқишлигида яхшилик билан ризқланиб, ўша чиқишлигининг ёмонлиги ундан дафъ қилинади”, дедилар”.
Мусофирчиликнинг тўрли кўринишлари ва шартлари ҳақида муфассир олимларимиз кўп ва хўб ёзган. Уларнинг асарлари билан ҳам вақти билан таништириб борамиз. Ҳозирги мақоламизда эса муҳожирликнинг, замонавий ифодада айтганда, мигрантлик ёки гастарбайтерликнинг инсоннинг руҳиятига қанчалик таъсир кўрсатишига биргина мисол келтирмоқчимиз.
Қўлида дипломи бор, кўп йиллар шифохонада ишлаган врач аёл озгина пул топайлик, уйимизнинг кам-кўстини бутлайлик, болаларни ўқитайлик, тўйлар қилайлик деган ниятда Уммон Орти давлатига ишлагани кетибди. У ерда бир инсофли оилага учраб қолибди. Кекса кампирга қарай бошлабди. Хонадон эгалари унга чиройли муомала қилар, яхшигина ойлик маош ҳам тўлар экан. Кўп йил ишлабди. Бу ердан ният қилиб чиққанларининг деярли ҳаммасини ҳал қилишга ўша ёқда ишлаган дастмояси асқатибди.
Ниҳоят энг кенжа қизини чиқарадиган бўлишибди. Уйнинг эгаларидан рухсат олиб йўлга шайланибди. Кейин яна бунча жойга бориб-келишга озгина пул керакми, яхшиси, яна бир йил сабр қилсам, биратўла кета қоламан, деб ўйлабди. Йўлларига кўз тикиб ўтирган фарзандларига қўнғироқ қилиб шу қарорини айтибди. Ҳамманинг ҳафсаласи пир бўлибди. Лекин тўйни тўхтатиб бўлмайди-ку!
Ҳосили калом, яна бир йил ишлаб энди қайтмоқчиман деб қўнғирогқ қилса, эри ҳам, болалари ҳам ишингиз яхши бўлса, ишлайверганингиз маъқулми, яна бундай яхши хонадон топиладими, йўқми, деятган эмиш...
Бу гапларни эшитиб унинг бошидан совуқ сув қўйгандек бўлибди. Мусофирчиликда ўтган йиллари кўз ўнгида бирма-бир ўтаверибди. Деярли ҳар куни боғланиб “Сизни соғиндик, ойижон”, “Қачон қайтасиз, ойижон” дея мўлтираган фарзандлари наҳотки усиз яшашга ўрганиб қолган бўлса! Унинг ўзичи? Ўзи эрисиз, фарзандларисиз яшашга кўникмадими?.. Қайтиб борганда уларга эл бўлиб кетармикан!..
Дамин ЖУМАҚУЛ
ЎМИ Матбуот хизмати
Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси, Мусулмонлар идораси, Имом Бухорий, Имом Мотурудий, Имом Термизий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ҳамда Ўзбекистон халқаро исломшунослик академияси масъул ходимларидан иборат илмий гуруҳнинг Индонезияга ташрифи ушбу мамлакатнинг етакчи босма ва электрон нашрлари томонидан кенг ёритилди, деб хабар қилмоқда "Дунё" АА мухбири.
Жумладан, Индонезиянинг "CNN Indonesia" ахборот агентлиги "Ўзбекистон делегацияси Индонезияга ташриф буюрди" сарлавҳали мақолани эълон қилди. Унда Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университетида "Мовароуннаҳрдан Жануби-Шарқий Осиёга: ҳадис илмлари ва интеллектуал алоқалар" мавзусида илмий-амалий конференция бўлиб ўтгани ва мазкур анжуманда Ўзбекистондан етакчи олимлар иштирок этгани маълум қилинган.
"Тадбир илмий мулоқот шаклида ташкил этилган бўлиб, унинг доирасида Имом Бухорий меросини ўрганиш, Мавароуннаҳр уламоларининг Индонезия оролларида ислом динини тарқатишда тутган ўрни, ҳадисшунослик йўналишида ҳамкорликни ривожлантириш каби масалалар муҳокама қилинди", – деб ёзган ахборот агентлиги.
Ўзбекистон делегациясининг ташрифи доирасида бўлиб ўтган қатор тадбирлар икки мамлакат ўртасида исломий маърифат, таълим, диний бағрикенглик ва тарихий меросни асраб-авайлаш соҳаларида алоқаларни янада мустаҳкамлаши таъкидланган.
Мақолада хабар қилинишича Ўзбекистон илмий-маърифий доиралари вакиллари Индонезия халқ манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш вазири Мухаймин Искандар, экология вазири ўринбосари Диас Хендраприоно, Уламолар Кенгаши ва "Наҳдатул уламо" ташкилоти раҳбарияти билан учрашувлар ўтказди.
"Businessreview" веб-сайти "Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлиги диний мўътадиллик ва ислом таълими тизимини мустаҳкамлайди" сарлавҳали мақолани эълон қилди.
Нашрда Имом Бухорий халқаро илмий тадқиқот маркази ва Шариф Ҳидоятулла номидаги Жакарта давлат ислом университети ҳамкорлигида Индонезия пойтахтида илмий-амалий конференция ташкил этилгани қайд этилган.
Материалда ёзилишича, анжуманда Мавороуннаҳр тарихи, Имом Бухорий мероси, Марказий Осиё уламоларининг Индонезияда ислом таълимотини тарқатишда тутган ўрни каби мавзулар муҳокама қилинди.
Ушбу мамлакатдаги "Aspirasi Nusantara" электрон нашри Имом Мотуридий халқаро илмий тадқиқот маркази директори ўринбосари "Наҳдлатул уламо" ташкилоти фаолияти билан танишгани ҳақида ёзди. Маълум қилинишича, шу йил 2 июль куни Ўзбекистон Дин ишлари қўмитаси раисининг биринчи ўринбосари Даврон Махсудов ҳамда Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори ўринбосари Шаҳзод Исломов Индонезиядаги энг йирик ташкилот "Наҳдлатул уламо" раҳбарияти билан учрашди.
"Наҳдлатул уламо" ташкилоти қошидаги Илмий марказ раҳбари Абшор Абдулло Имом Мотуридий таълимоти сунний калом илмида мўътадил, ақл ва мантиққа таянадиган йўналиш эканини қайд этди" – деб ёзган электрон нашр.
Томонлар таълим соҳасида алоқаларни кенгайтириш, талабалар алмашувини амалга ошириш ва зиёрат туризми йўналишида дастурлар ишлаб чиқиш каби мавзуларда фикр алмашдилар.
Индонезиянинг "Jakarta Merdeka" онлайн портали эса "Богор Ботаника боғида дўстлик дарахти экилди" сарлавҳали мақолани эълон қилинди. Унда Ўзбекистон делегацияси аъзолари Богор шаҳридаги Индонезия Миллий Ботаника боғида дарахт экиш маросимида иштирок этгани ва Индонезия экология вазири ўринбосари билан учрашув ўтказгани маълум қилинган.
"Вазир ўринбосари Диас Хендраприоно Имом Бухорий тўплаган ҳадислар орасида табиатни асрашга оид насиҳат ва тавсиялар кўп эканини таъкидлади. Бу эса ислом таълимотида экологик билим ва онг асосий ўрин тутишининг яққол далилидир", – деб ёзилган "Jakarta Merdeka" мақоласида.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа