Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам таом тановул қилишдан олдин “Бисмиллаҳ” билан бошлаб, таомдан фориғ бўлгач “Алҳамдулиллаҳ” дейишга ўргатганлар.
Умар ибн Салама розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бисмиллаҳни айт, ўнг қўлинг билан тановул қил ва таомни ўзинга яқин жойдан егин” дедилар” (Муттафақун алайҳи).
Таомни айбламасликни ўргатганлар
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Муҳаммад алайҳиссалом ҳеч қачон таомни айбламас эдилар, агар хоҳласалар, ундан тановул қилар эдилар, агар егилари келмаса, емас эдилар. Мана шу ривоятда муҳим бўлган одоб бор, чунки таомни айблаб, айбини ҳаммага ошкор қилиб, жеркишлик таом пиширувчининг кўнглига оғир ботади.
Ҳўл мева ейишга тарғиб этганлар
Расулуллоҳ хурмо ва шу каби меваларни кўп истеъмол қилар эдилар. Мазкур хурмо меваси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам истеъмол қиладиган озуқалар ичида энг машҳуридир. Бу борада кўплаб ҳадислар ривоят қилинган. Шулардан бири: “Ибн Умар розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Мен Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам хурмо дарахтини танасидан чиқадиган суюқлик, яъни ёғини еётганларида бирга эдим. У зот: “Дарахтларнинг шундайлари борки, баракаси худди мусулмон кишининг баракасига ўхшайди” дедилар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг Наҳл сурасида шундай марҳамат қилади:
Шифобахш озиқ ҳақида насиҳатлари
“Асаларидан турли рангли суюқлик чиқади, унда кишилар учун шифо бор. Албатта бунда тафаккур қилувчилар учун оят-аломатлар бордир” (Наҳл сураси, 69-оят). Шунингдек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам: “Икки нарса – Қурўн ва асал билан даволанишни лозим тутинг”, деганлар.
Кўп ейишнинг зараридан огоҳлантирганлар
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кўп таом тановул қилмас эдилар. Сабаби, таомни кўп ейиш кишининг исрофгарлигига, дунёга берилганлигига далолат қилади. Ҳолбуки, Набий алайҳиссаломда бундай нуқсонлар бўлмаган. Аллоҳ таоло марҳамат қилади:
“Енглар, ичинглар, аммо исроф қилманглар. Албатта У исроф қилувчиларни яхши кўрмайди” (Аъроф сураси, 31-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Инсоннинг ошқозони уч қисмдир: Бири таом, бири ичимлик ва яна бири (хотиржам) нафас олиши учун”, дедилар. Яъни, Расулуллоҳ умматларини ошқозоннинг ҳамма қисмини таомга тўлдириб қўйишдан қайтармоқдалар.
Тик турган ҳолда сув ичиш ва таом ейиш зарарли эканини ўргатганлар
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам сув ичганларида уч маротаба тўхтаб ичардилар ва: “Шундай қилиш чанқоқни кўпроқ босади, ичимлик фойдали бўлади ва саломатликни сақлашнинг энг афзал йўлидир”, дердилар. Шунингдек, бошқа бир ривоятда: “Расулуллоҳ ичимликни туриб ичишдан қайтардилар. Шунда ул зот соллаллоҳу алайҳи васалламдан: “Таомни тик туриб еса бўладими”, деб сўрашди. У зот: “Йўқ! Таомни тик туриб ейиш сувни тик туриб ичишдан ҳам зарарлидир”, дедилар.
Хулоса ўрнида айтшимиз мумкинки, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам таом борасида берган таълимотларини бари соғлиқ учун фойдалидир, илм-фан ривожланган асримизга келиб эса ушбу ҳадислар тасдиқланиб, уларни етук профессорлар эътироф этмоқда. Аллоҳ ҳаммамизга шундай буюк зотга муносиб уммат бўлишимизни насиб этсин! Омин!
Шукруллоҳ Аслиддинов,
“Кўкалдош” ўрта махсус Ислом билим юрти талабаси
1. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким таомини еб бўлгач:
الحمدُ للهِ الذي أطعَمَني هذا الطَّعامَ ورَزَقَنيه من غيرِ حولٍ مِنِّي ولا قوةٍ
“Алҳамду лиллаҳиллазий атъаманий ҳазат тоъама ва розақонийҳи мин ғойри ҳавлин минний ва лаа қувватин” деб айтса, унинг аввалги гуноҳлари мағфират қилинади», дедилар (Имом Термизий, Имом Абу Довуд, Имом Ибн Можа ривояти).
Маъноси: “Бу таомни менинг куч-қувватимсиз менга таомлантириб, у ила мени ризқлантирган Аллоҳга ҳамд бўлсин.
2. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Ким янги кийим кийганда
الحمدُ للهِ الَّذي كساني هذا ورزقنيه من غيرِ حوْلٍ منِّي ولا قوَّةٍ
“Алҳамду лиллаҳиллазий касаний ҳазас савба ва розақонийҳи мин ғойри ҳавлин минний ва лаа қувватин” деса Аллоҳ унинг олдинги гуноҳларини кечиради” (Имом Термизий, Имом Абу Довуд, Имом Ибн Можа ривояти).
Маъноси: Ўзгартирмасдан, қувватимни кетказмасдан менга ризқ берган ва мени кийинтирган Аллоҳга ҳамд бўлсин.
3. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки азонни эшитганида:
أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ رَضِيتُ بِاللهِ رَبًّا وَ بِالْإِسْلَامِ دِينًا وَ بِمُحَمَّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ رَسُولًا
“Ашҳаду аллаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарика лаҳу ва ашҳаду анна Муҳаммадан абдуҳу ва Расулуҳу. Розийту биллаҳи Роббан ва бил Ислами дийнан ва би Муҳаммадин соллаллоҳу алайҳи васаллама Расулан” деса гуноҳлари кечирилади”, дедилар (Имом Термизий ривояти).
Маъноси: Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигига гувоҳлик бераман. У якка-ю ягонадир, унинг шериги йўқдир. Муҳаммад алайҳиссалом Унинг бандаси ва расули эканига ҳам гувоҳлик бераман. Аллоҳни Роббим, Исломни эса диним, Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламни расул деб рози бўлдим.
4. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳар намоздан кейин ўттиз уч марта Аллоҳга тасбеҳ айтса, ўттиз уч марта Аллоҳга ҳамд айтса, ўттиз уч марта “Аллоҳу акбар”, деса ҳаммаси тўқсон тўққиз бўлади, юзтанинг тамом бўлишига:
لا إلهَ إلاَّ اللَّه وحْدهُ لاَ شَرِيكَ لهُ لَهُ المُلْكُ ولَهُ الحمْدُ وَهُو عَلَى كُلِّ شَيءٍ قَدِيرٌ
“Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр”ни айтса, унинг гуноҳлари денгиз кўпиклари каби бўлса ҳам, мағфират қилинади», дедилар (Имом Муслим ривояти).
5. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки ўрнига ётаётганида:
لا إله إلا اللهُ وحده لا شريك له له الملكُ وله الحمدُ وهو على كلِّ شيءٍ قديرٌ لاحولَ ولا قوةَ إلا بالله العليِّ العظيمِ سبحان اللهِ والحمدُ لله ولا إله إلا اللهُ واللهُ أكبرُ
“Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр. Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳил ъалиййил ъазийм. Субҳаналлоҳи валҳамдулиллаҳи ва лаа илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар” деса гуноҳлари денгиз кўпиклари каби бўлса ҳам кечирилади”, дедилар (Ибн Ҳиббон ривояти).
6. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ер юзида кимда-ким:
لا إلهَ إلَّا اللهُ واللهُ أكبرُ ولا حولَ ولا قوَّةَ إلَّا باللهِ
“Лаа илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар ва лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳ” дер экан, унинг барча гуноҳларига каффорат бўлади, гарчи гуноҳлари денгиз кўпигидек кўп бўлса ҳам», дедилар (Имом Термизий ривояти).
7. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким бир кунда юз марта “Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳи” деса унинг хатолари ҳатто денгиз кўпикларича бўлса ҳам ўчирилади», дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Термизий ривояти).
8. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Кимки:
أسْتَغْفِرُ اللهَ العَظِيمَ الَّذِي لاَ إلَهَ إلاَّ هُوَ الحَيُّ القَيُّومُ وَأتُوبُ إلَيهِ
“Астағфируллоҳал ъазиймиллазий лаа илаҳа илла ҳувал ҳаййул қоййуму ва атуби илайҳ” деса урушдан қочган бўлса ҳам гуноҳлари кечирилади», дедилар (Имом Термизий ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД