Табиатимиз қизиқ: олдинлари ёшлар кўп гапирса ёқтирмас эдик, энди эса уларнинг гапирмаслигидан ранжиймиз. Бугун эрталаб ишга келаётиб айрим ёшларимизга, тўғриси ачиндим ҳам.
Автоуловда келаётиб бир йигитчанинг телефон ўйнаётганига кўзим тушиб қолди. ўйини ҳам қанақа ўйин денг: аллақандай ноаниқ шакллар орасида илонга ўхшаган нарса судралиб юрибди. Унда на бир манзара бор, на ақлни чархлайдиган машғулот – фақат вақтни ўлдиришга мўлжалланган қуп-қуруқ ўйин.
Унга нима учун раҳмим келди, биласизми?
Қуйлиқдан Чорсуга қараб келаётиб, аввало, чароғон қуёш шаҳримизни ёритиб, унга қанчалик чирой бахш этганини ҳис қилмади.
Шимолий вокзал ёнидаги кўприкнинг бир вақтлар кесиб ташланган қисми қайта уланиши ниҳоясига етай деб қолибди. Чорраҳага светофорлар ўрнатилибди. Шуни ҳам кўрмай ўтиб кетди.
Ҳа, дарвоқе, ўша чорраҳада бир “москвич”, бир “матиз”нинг орқасидан туртиб олган экан, шунга бошини бир кўтариб бепарвогина қараб қўйди.
Йўлда давом этдик, атрофдаги ям-яшил дарахтлар, турфа ранг гулларни томоша қилиш жуда ҳам мароқли, кўнгилга ёқади, кўзни ҳам равшан қилади. У бундан ҳам бенасиб қолди.
Йўлнинг ўнг тарафида, “Локомотив” боғи атрофида қандайдир қурилиши бўладими, ўшанга жой тахланаётганга ўхшайди. Одамлар жавлон уриб ишлаб ётган майдонга ақалли бир бора назар ташлаб ҳам қўймади.
У биринчи қаторда ўтириб келаётган эди. Ёнидаги йўловчи “корзинка”кага тушмоқчи бўлганди у телефондан кўз узмасдан машинадан тушиб турди ва ундан кўз узмаган ҳолда жойига қайтиб чиқиб ўтирди. “Корзинка”нинг олдидаги машиналар турадиган жойни ўраш учун қизил ғиштлар келтириб қўйилибди. ўша ғишт уюмларнинг бирининг ёнига тушиб чиқди. Лекин ғиштларни кўргани йўқ.
Яна у ёнидаги одамлар билан гаплашгани ҳам йўқ. Бошқалар ҳам ундан беҳроқ: кимдир унга ўхшаб телефон ўйнаш билан овора, кимдир қулоғига наушник (эшитиш воситасими, қулоқчинми, билмадим, бу сўз ўзбекчага қандай таржима бўлади) тиқиб олиб қўшиқ эшитиб келяпти, кимдир бошқа биров билан телефонида гаплашяпти ёки ҳиринглашяпти...
Илгари одамлар машинада, автобусда бир-бири билан гаплашарди, танишиб оларди, дўстлашарди, янгиликлардан хабар топарди. Яна автоулов ойнасидан атрофни томоша қилиб хаёл суриб кетиш қандай ёқимли иш. Шундай вақтда одамнинг миясига ажойиб ғоялар келади ҳамда теварак-атрофда нималар бўлаётгани, ҳамшаҳарларимиз қандай янгиликларга қўл ураётганини ўз кўзлари билан кўради.
Шу палакат телефон одамларни ана шундай неъматлардан мосуво қилаётир.Қўл телефонлари қанчалик такомиллашса, одамларни шунчалик бегоналаштириб бораверади. Бу ҳам етмагандек, уларни беҳафсала, лоқайд кимсаларга ҳам айлантирмоқда.
Модомики, лоқайдлик иллати ёшлар орасида илдиз отса, буни миллатнинг фожиаси деб бемалол айтаверинг.
Демак, ёшларни телефонга қарам бўлиб қолишдан сақлашимиз лозим экан.
Хўп, телефондаги турли-туман ўйинларга, виртуал оламга қарамликнинг салбий оқибатини уларга қандай тушунтирамиз?
Бунинг энг ибтидоий усули уларга “телефондаги қуйруқдан олдидаги ўпка” яхши эканини исботлаб беришдир.
Қачонки, шу ишни уддалай олсак, ҳаммаси яхши бўлади, Сиз нима дейсиз, муҳтарам ватандош!
Дамин ЖУМАҚУЛ
Шукуҳ
Мамлакатимизда муборак Қурбон ҳайитини кўтаринки кайфиятда нишонлаш яхши анъанага айланган. Байрам кунлари юртимизда меҳр-оқибат, инсонпарварлик, шукроналик, саховат ва бағрикенглик каби халқимизга хос эзгу фазилатлар янада ёрқин намоён бўлади.
Ушбу муборак айёмда қариндош-уруғлар, яқинлар, ёлғиз кексалар ҳолидан хабар олинади, кўмакка муҳтож инсонларга ёрдам берилади, қисқача айтганда, жамиятда бирдамлик ва аҳиллик муҳити яна ҳам мустаҳкамланади.
Кези келганда, бугун мамлакатимиз янги тараққиёт босқичига чиққанини, барча соҳалар қатори диний-маърифий жабҳада ҳам кўплаб ислоҳотлар амалга оширилаётганини, ютуқларга эришилаётганини алоҳида қайд этиш лозим.
Янги Ўзбекистондаги бу муваффақиятлар замирида фуқароларнинг виждон эркинлиги ҳуқуқларини таъминлаш борасидаги янгилик ва енгилликларни алоҳида қайд этиш, хусусан, икки муҳим ҳужжатни эслаб ўтиш лозим.
Биринчиси — “Ўзбекистон Республикасида фуқароларнинг виждон эркинлигини таъминлаш ва диний соҳадаги давлат сиёсати концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги Қонун, иккинчиси — Президентимизнинг “Фуқароларнинг виждон эркинлиги ҳуқуқи кафолатларини янада мустаҳкамлаш ҳамда диний-маърифий соҳадаги ислоҳотларни янги босқичга олиб чиқиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони. Ушбу икки муҳим ҳужжат том маънода диний-маърифий соҳа самарадорлигини янги босқичга олиб чиқишнинг мустаҳкам ҳуқуқий асоси бўлди.
Фармонга асосан, кўҳна Бухорода Баҳоуддин Нақшбанд илмий-тадқиқот маркази ташкил этилди. Бу халқимиз, хусусан, диний-маърифий соҳа вакиллари учун катта хушхабардир. Ушбу марказ том маънода буюк аждодимиз Баҳоуддин Нақшбанд ва нақшбандийлик тариқати алломаларининг юксак инсонпарварлик ғояларини илмий асосда ўрганиш, ёш авлодни бағрикенглик ҳамда ўзаро ҳурмат руҳида тарбиялашда муҳим ўрин тутади. Шунингдек, тасаввуф таълимоти тарихи ва унинг бугунги кундаги аҳамиятини илмий тадқиқ этиш, “Етти пир” алломалари ва азиз авлиёларнинг бой илмий-маънавий меросини халқаро майдонда кенг тарғиб қилиш каби асосий вазифаларни бажаради. Нақшбандийлик таълимотининг эзгу ғояларини тадқиқ этиш учун илмий-назарий ва услубий масалаларга бағишланган анжуман, конференция, кўргазма, семинар-тренинг, танловлар ҳамда бошқа маданий-маърифий тадбирлар ташкил этади. Тасаввуф таълимотининг илмий асосланган ғояларини тарғиб қилади ва сохта тариқатчиликнинг олдини олиш бўйича тавсиялар ишлаб чиқади.
Сирасини айтганда, ушбу марказ ҳам Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказлари ҳамда Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази сингари учинчи Ренессансни қарор топтириш йўлидаги яна бир мустаҳкам илм ва ақл маркази бўлади, албатта.
Шу ўринда, Ўзбекистон Президентининг Қурбон ҳайити муносабати билан йўллаган табригида таъкидланганидек, буюк тарихимиз ва маданиятимиз дурдоналарини, машҳур алломаларимизнинг бой меросини тўплаш ва кенг тарғиб этишга алоҳида эътибор қаратилмоқда. Жумладан, кўҳна Шарқ мўъжизаси — Самарқанд шаҳри 2025 йилда Ислом маданияти пойтахти, деб эълон қилинди, улуғ ватандошимиз Имом Мотуридийнинг 1155 йиллик таваллуд санаси юртимиз бўйлаб кенг нишонланмоқда.
Пойтахтимизда бунёд этилаётган Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази илмий-маънавий йўналишдаги улкан ва ноёб лойиҳа сифатида эл-юртимиз ҳамда халқаро жамоатчиликда катта қизиқиш уйғотмоқда. Бу муаззам маскан кўп минг йиллик қадимий тарихимиз, бой ва бетакрор миллий маданиятимизнинг ёрқин тимсоли сифатида янги Ўзбекистон ҳаётидаги ғоят муҳим воқеага айланажак, албатта.
Шукрки, мақтансак арзийдиган бу каби хушхабар ва янгиликлар бисёр. Айниқса, айни ҳайит кунларида бу юртдошларимиз кайфиятини янада кўтариши, байрамга ўзгача шукуҳ қўшиши муқаррар.
Кези келганда айтиш жоизки, муборак Қурбон ҳайитининг аҳамияти янги Ўзбекистонда ижтимоий давлат барпо этиш жараёнлари ҳал қилувчи босқичга кираётган бугунги шароитда тобора ортиб бормоқда. Бу муборак кунда яқинлар билан кўришиш, узоқлашган дўстлар билан ярашиш, қариндош-уруғларга зиёратга бориш — барчаси меҳр-оқибат ва инсонлар ўртасидаги узвий алоқаларни мустаҳкамлайди.
Ҳайит фақат байрамгина эмас, балки минг йиллар давомида шаклланган қадриятларимиз тараннуми ҳисобланади. Одатда ушбу айёмда ҳамма бир-бирини байрам билан самимий муборакбод этади, қурбонликлар қилинади. Қурбонлик гўштидан ва таомидан эҳтиёжманд, кам таъминланган инсонлар, турли миллат ва дин вакилларига улашилади. Бу, ўз навбатида, сахийлик, шукроналик, жамиятдаги тенгликни таъминлашга қаратилган улкан ибрат ҳамда муҳтожлар, етим-есирлар ва эътиборга муҳтож инсонлар ҳақида қайғуришнинг амалий ифодаси, қолаверса, ўзаро меҳр-оқибат ришталарининг янада мустаҳкамланишига сабаб бўлади.
Ҳайит айёмингиз муборак бўлсин!
Ҳомиджон ИШМАТБЕКОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари.