11 Август, 2025, 17 Сафар, 1447
11 Август, 2025, 17 Сафар, 1447
Барчамизга маълумки, Рамазон ойининг уч ўн кунлиги уч хил фазилатга эгадир. Яъни, биринчи ўн кунлик Аллоҳнинг раҳмати нозил бўладиган кунлардир. Иккинчи ўн кунлик эса, Аллоҳнинг мағфирати кенг бўлган кунлардир. Учинчи ўн кунлик эса, рўзадор бандалар дўзахдан озод қилинадиган кунлардир. Ушбу ўринда учинчи ўн куннинг фазилати ҳақида сўз юритамиз:
Рамазоннинг охирги ўн кунининг бир нечта фазилатлари бор бўлиб, улар қуйидагилардир:
Рўзадорлар биринчи ўн кунликда Аллоҳнинг раҳматига сазовор бўлиб, иккинчи ўн кунликда гуноҳлари мағфират қилиниб, учинчи ўн кунликда эса, дўзахдан озод қилинади. Шунинг учун, ҳар ким бу улуғ кунларни ғанимат билиб, фойдаланиб қолиш лозим.
Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : « تَحَرَّوْا لَيْلَةَ الْقَدْرِ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ » . رَوَاهُ مُسْلِمٌ .
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қадр кечасини Рамазоннинг охирги ўнлигидан қидиринглар”, дедилар. Муслим ривоят қилган.
Бошқа бир ривоятда, охирги ўн куннинг тоқ кечаларидан Қадр кечасини излаш ҳақида айтилган:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : « تَحَرَّوْا لَيْلَةَ القَدْرِ في الوَتْرِ مِنَ العَشْرِ الأوَاخِرِ مِنْ رَمَضَانَ » . رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ .
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қадр кечасини Рамазоннинг охирги ўн (кечасининг) тоқ (кечалари)дан қидиринглар”, дедилар. Бухорий ривоят қилган.
Демак, бу ўн кун кечаларининг бирида Қадр кечаси борлиги сабабли бу ўн кун бошқа кунлардан фазилатли бўлди. Ким Қадр кечасининг фазилатига эга бўлмоқчи бўлса, Рамазонинг охирги ўн кечаларини ибодатлар билан бедор ўтказиши лозим бўлади.
Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَعْتَكِفُ العَشْرَ الأَوَاخِرَ مِنْ رَمَضَانَ ، حَتَّى تَوَفَّاهُ اللهُ تَعَالَى ، ثُمَّ اعْتَكَفَ أزْوَاجُهُ مِنْ بَعْدِهِ . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ .
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таоло у кишини вафот эттиргунича Рамазоннинг охирги ўн (кунида) эътикоф ўтирар эдилар. Сўнгра, у зотдан кейин, хотинлари эътикоф ўтиришди”. Муттафақун алайҳ.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг бу кунларда эътикоф ўтиришлари ҳам, охирги ўн кунларнинг фазилатли эканига далолат қилади.
Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:
عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا كَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَجْتَهِدُ فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِا لا يَجْتَهِدُ فِي غَيْرِهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ .
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам охирги ўнликдан бошқасида қилмаган ҳаракатини охирги ўн кунликда қилар эдилар”. Муслим ривоят қилган.
Яна бир бошқа ҳадисда шундай дейилган:
عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهَا قَالَتْ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا دَخَلَ الْعَشْرُ شَدَّ مِئْزَرَهُ وَأَحْيَا لَيْلَهُ وَأَيْقَظَ أَهْلَهُ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: У айтди:
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам охирги ўнлик кирган вақтда, белни маҳкам боғлардилар ва унинг кечасини тирилтирар ва ўз аҳлларини ҳам уйғотар эдилар”. Муслим ривоят қилган.
Набий алайҳиссалом бу ўн кунликда нафақат ўзлари ибодат билан машғул бўлганлар, балки аҳли оиласини ҳам шунга тарғиб қилиб, уларни ҳам кечаларда ибодат учун уйғотар эканлар. У зотнинг бу амалларини барчамиз ўзимизга лозим тутсак, муҳим суннатга амал қилган бўламиз. Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг бу кунларда ибодатларга қаттиқ киришишлари ҳам бу кунларнинг фазилатига далолат қилади.
Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: أَنَّهُ قَالَ: يُغْفَرُ لأُمَّتِهِ فِي آخِرِ لَيْلَةٍ مِنْ رَمَضَانَ ، قِيلَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ أَهِيَ لَيْلَةُ الْقَدْرِ ؟ قَالَ : « لا ، وَلَكِنَّ الْعَامِلَ إنَّمَا يُوَفَّى أَجْرَهُ إذَا قَضَى عَمَلَهُ » . رَوَاهُ أَحْمَدُ .
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рамазоннинг охирги кечасида ўзининг умматини мағфират қилинади”, дедилар.
“Эй, Аллоҳнинг Расули! У (охирги кеча) Қадр кечасими?”-дейилди.
У зот: “Йўқ. Лекин амал қилувчи ўз амалини бажариб бўлса, ажрини унга тўлиқ қилинади”, дедилар. Аҳмад ривоят қилган.
Бу ҳадиси шарифда рўзадор киши бир ой мобайнида қилган ибодатлари сабабли эришган ажр ва савоблари унга Рамазонинг охирги кечасида тўлиқ қилиб берилиши ҳақида айтилмоқда.
Юқоридаги ҳадиси шарифлардан Рамазон ойининг охирги ўн куни нақадар фазилатли экани барчамизга маълум бўлди. Шунга кўра, барчамиз бу улуғ кунларни ғанимат билиб, савобларимизни кўпайтириб, гуноҳлардан покланиб олишга ҳаракат қилайлик. Зеро, Рамазонинг ҳам саноқли кунлари қоляпти. Бу имкониятни қўлдан чиқариб, кейин афсусланиб юрмайлик. Аллоҳ таоло бу улуғ ой сабабидан барчамизнинг гуноҳларимизни кечирсин, савобларимизни кўпайтириб берсин.
“Кўкалдош” Тошкент ўрта махсус ислом билим юрти мударриси Мадаминов Шокиржон.
313 та ҳаётий ЗИЙНАТ қоидалари
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
(2-қисм)
101) Сахийлик – бойнинг зийнати.
102) Очиққўллик – сахийнинг зийнати.
103) Кўп йиғи – хавф ва қўрқишнинг зийнати.
104) Улуғворлик – пошшолар зийнати.
105) Миннатни тарк қилиш – эҳсоннинг зийнати.
106) Ҳалоллик – ишнинг зийнати.
107) Хушуъ – намознинг зийнати.
108) Дўппи – ўзбекнинг зийнати.
109) Бунёдкорлик – меҳнатнинг зийнати.
110) Савод – билимнинг зийнати.
111) Илм – инсониятнинг зийнати.
112) Сабр – бало-офатнинг зийнати.
113) Донолик – тажрибанинг зийнати.
114) Мулоҳазалилик – фикрнинг зийнати.
115) Сўзда туриш – эркакнинг зийнати.
116) Вақтга риоя – масъулиятнинг зийнати.
117) Қалб мусаффолиги – яхши инсоннинг зийнати.
118) Тинчлик – юртнинг зийнати.
119) Бирдамлик – миллатнинг зийнати.
120) Ҳур фикр – эркинликнинг зийнати.
121) Тоат-ибодат – руҳнинг зийнати.
122) Адолат – давлатнинг зийнати.
123) Ибрат – ўтганлар ҳаётининг зийнати.
124) Хотира – инсон қадрининг зийнати.
125) Қалб юмшоқлиги – раҳм-шафқатнинг зийнати.
126) Яхши сўз – забоннинг зийнати.
127) Бардош – синовларнинг зийнати.
128) Қувонч – юракнинг зийнати.
129) Қаноат – ҳаётнинг зийнати.
130) Ҳушёрлик – онгнинг зийнати.
131) Қалб тозалиги – имоннинг зийнати.
132) Яхши ният – амалнинг зийнати.
133) Ҳаётбахш сўз – дилнинг зийнати.
134) Қаноатлилик – қўшнининг зийнати.
135) Йўлбошчилик – жамоанинг зийнати.
136) Тинч уйқу – хотиржамликнинг зийнати.
137) Яхши уйқу – соғломликнинг зийнати.
138) Ҳалол меҳнат – деҳқоннинг зийнати.
139) Ташаккур – инсонийликнинг зийнати.
140) Сўзда тозалик – тилнинг зийнати.
141) Тарбия – келажакнинг зийнати.
142) Ибратли ҳаёт – авлоднинг зийнати.
143) Меҳр-муҳаббат – турмушнинг зийнати.
144) Ҳурфикрлилик – замонавийликнинг зийнати.
145) Тўғрилик – ҳукмнинг зийнати.
146) Салоҳият – ёшларнинг зийнати.
147) Қувват – жасурнинг зийнати.
148) Ҳарф таниш – болаликнинг зийнати.
149) Диққат – ўқишнинг зийнати.
150) Улуғ орзу – қалбнинг зийнати.
151) Бардошлик – дарвешнинг зийнати.
152) Қайтмаслик – отанинг зийнати.
153) Вафодорлик – хотиннинг зийнати.
154) Қаноатлилик – кўнгилнинг зийнати.
155) Ишонч – оилавий муносабатларнинг зийнати.
156) Ҳамкорлик – жамиятнинг зийнати.
157) Ижодийлик – ёшларнинг зийнати.
158) Тиниқлик – кексаларнинг зийнати.
159) Тиниқ фикр – кексанинг зийнати.
160) Тарбия – ота-онанинг зийнати.
161) Тузук фикр – ёшнинг зийнати.
162) Ҳақиқатни айтиш – олимнинг зийнати.
163) Ботиний поклик – зоҳиднинг зийнати.
164) Иложсизликка чора – моҳир устанинг зийнати.
165) Чин дилдан ишлаш – яхши ишчининг зийнати.
166) Ҳурмат – барча инсоний алоқаларнинг зийнати.
167) Тузук йўл – саёҳатнинг зийнати.
168) Тартиб – пошшонинг зийнати.
169) Тезкорлик – савоб излагувчининг зийнати.
170) Мевадорлик – дарахтнинг зийнати.
171) Қанот – қушнинг зийнати.
172) Қаноатли меҳнат – ишбилармоннинг зийнати.
173) Қаҳрдорлик – ёвузнинг зийнати.
174) Умумийлик – инсониятнинг зийнати.
175) Гўзал сўз – сўзлашувнинг зийнати.
176) Устоз – илм йўлининг зийнати.
177) Савол – билим олишнинг зийнати.
178) Хотира – миллатнинг зийнати.
179) Виждон – инсон қалбининг зийнати.
180) Юздаги нур – тақвонинг зийнати.
181) Сувдаги тозалик – ҳаётнинг зийнати.
182) Яхши ният – ҳар бир ишнинг зийнати.
183) Яхши дўст – танловнинг зийнати.
184) Саҳар – ибодат вақтининг зийнати.
185) Илк қадам – болаликнинг зийнати.
186) Яхши зеҳн – ақлнинг зийнати.
187) Сузувчи булут – осмоннинг зийнати.
188) Бедорлик – ватан посбонининг зийнати.
189) Ватан – миллатнинг зийнати.
190) Қалб нури – имоннинг зийнати.
191) Савоб – ҳар бир яхши ишнинг зийнати.
192) Севги – қалб мувозанатининг зийнати.
193) Тилак – дуонинг зийнати.
194) Ўзаро тушуниш – оилавий бахтнинг зийнати.
195) Бахт – шукрнинг зийнати.
196) Ёрдам бериш – инсонийликнинг зийнати.
197) Ибратли сўз – устозликнинг зийнати.
198) Ҳушёр кўз – кузатувчанликнинг зийнати.
199) Бошқаларни тинглаш – ҳурматнинг зийнати.
200) Қариялар дуоси – авлоднинг зийнати.
(Давоми бор...)
Иброҳимжон домла Иномов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 