Аксаран воқеа-ҳодисаларнинг,таъриф-тавсифларнинг ва шуларга ўхшаш нарсаларнинг асл моҳиятини дарҳол англай олмади одам. Уларнинг ҳақиқатини англаш учун эса ўша воқеа-ҳодисаларнинг иштирокчиси бўлиш керак. Мана, масалан, таровеҳ намозининг таърифига эътибор қилинг. “Рамазонда бедор бўлиб ўқиладиган намоз «таровеҳ» деб аталади. «Таровеҳ» роҳат-истироҳат маъносидадир. Чунки, мазкур намоз истироҳат ҳисобланади, ҳар тўрт ракъатни ўқиб бўлгандан кейин истироҳат олинади.
Бу таърифни ўқиган одам бедор бўлиб ўқилган намоз қанақасига роҳат бўлиши мумкин? деб ўйлайди. Ҳар тўрт ракатда истироҳат олинади, деганда бир оз муддат нафасни ростлаб, дам олинади. Лекин умумий маънода одам уйқудан қоляпти-ку, деган фикрга келиши мумкин.
Ана шу кайфиятдаги одам таровеҳ намозига қатнашса, хатмул Қуръонни тинглаб кўнгли юмшаса, томирларида оқаётган қонига ажиб бир оҳанг қўшилиб оқа бошлаганини сезса ҳақиқий роҳат-фароғатни қалбан ҳис қилса, ана ўшанда бу таърифнинг тўғри эканига амин бўлади.
Бугун пойтахтимиздаги “Новза” жоме масжидида айнан шу мавзуда суҳбат бўлди.
Савол: Умрага борган киши, етти марта тавофни қилиб бўлгач, толиқиб қолиб, Сафо ва Марва орасида саъйни қилмай, меҳмонхонага кетиб қолса, нима қилиши лозим бўлади?
Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Бу одам меҳмонхонада бироз ором олгач, ҳарамга қайтиб, саъйни қилиши вожиб бўлади. Чунки Сафо ва Марва орасида етти марта саъй қилиш умранинг вожибларидан саналади. Шунинг учун умра қилаётган одам тавофдан кейин саъйни тугатмагунча эҳромдан чиқа олмайди. Агар саъйдан олдин сочини олдириб, эҳромдан чиққан бўлса, ўз вақтидан олдин эҳромдан чиққани учун, зиммасига бир жонлиқ сўйиш вожиб бўлади. Шу билан бирга саъйни қилиши ҳам лозим бўлади. Агар кекса ёки беморлиги туфайли ўзи юришга қийналса, аравада саъй қилса ҳам жоиз бўлаверади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.