17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446
17 Июн, 2025, 21 Зулҳижжа, 1446
1. Ислом тақвими ойнинг ҳаракатига асосланган. У 365 кундан иборат григорян календаридан тахминан 10 кун қисқа. Шу боисдан Рамазон ва Қурбон байрамлари ҳар йили ўн кун олдинга сурилиб келади.
2. Одам алайҳиссаломнинг бўйи 30 зироъ атрофида бўлган. Зироъ узунлик ўлчови бўлиб бир зироъ тахминан ярим метрга тўғри келади.
3. Мусулмонларнинг аксари Яқин Шарқда яшамайди. Аҳоли энг зич яшайдиган мусулмон давлати Индонезиядир. Бу мамлакат 257 миллион (2015 йилги маълумот) аҳолиси билан нуфус бўйича дунёда тўртинчи ўринда туради. Ҳиндистондаги мусулмонлар аҳолиси сони Сурия, Ироқ, Иордания, Фаластин ва Арабистон ярим ороли давлатларидан кўп.
4. Ойнинг бўлиниши Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг буюк мўъжизаларидан биридир. Қурайш мушрикларининг раҳбарлари келиб: “Агар ростдан ҳам пайғамбар бўлсанг ойни иккига бўлиб бер-чи”, дейди. Уларнинг аксари Пайғабаримизнинг қариндошлари эди. Пайғамбаримиз уларнинг иймонга келишини, нажот топишини истар эдилар. Аллоҳ таолога илтижо қилиб қўлларини юқорига кўтардилар. Ой ўртасидан иккига ажралиб икки тоғнинг устига келди. Ойнинг иккига ажралганини йўлда карвонда келаётиб кўриб, нега бундай бўлганига ҳайрон қолган бадавийлар, яҳудийлар Маккага келганларидан сўнг бу Муҳаммад алайҳиссаломнинг иши эканини билиб иймон келтириб мусулмон бўлдилар. Аммо у зотдан шу ишни талаб қилган мушриклар “Муҳаммад (с.а.в.) сеҳр кўрсатди”, деб шовқин солиб иймон нуридан бебаҳралигича қолаверди.
5. Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг уммати олдин ўтган пайғамбарларнинг барчасининг умматини қўшгандаги ҳисобдан ҳам кўп.
6. Каъбани Одам алайҳиссаломдан кейин Иброҳим алайҳиссалом ва ўғли Исмоил алайҳиссалом бино этганлар.
7. Мусулмонлар Каъбага сажда қилмайдилар, Каъба Аллоҳ таоло қайси томонга қараб ибодат қилишни кўрсатган йўналишни белгилайди.
8. Ашаддий мушрик Абу Жаҳл Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга нозил бўлган муқаддас Қуръон оятларини яширинча эшитиб юрган. Чунки унга ояти карималарни тинглаш ёққан.
10. Статистик маълумотларга кўра, дунёда 1.6 (2010 йилги маълумот) миллиард мусулмон яшайди.
11. "Муҳаммад" исми дунёда энг кўп тарқалган исмдир.
12. Пайғамбар алайҳиссаломнинг аёлларидан бири африкалик, иккита аёллари яҳудийлардан бўлган.
13. Албания Европадаги аҳолисининг 90 фоизи мусулмон бўлган ягона давлат.
14.Милодий йилни ҳижрийга айлантириш учун милодий йилдан 622 айириб олинади. Қолган сон 32 га бўлинади. Кейин эса икки амал натижаси қўшилади. Ана шу қўшилма натижаси ҳижрий-қамарий йил бўлади.
15. Алгебра, нол, пахта, диван, гуруч, конфет, шафран, балкон сўзларининг инглизча ифодаси инглиз тилига арабчадан ўзлаштирилган. Булар арабчадан инглизчага ўзлашган сўзларнинг озгина қисми, холос.
16. Чечак ва қизамиқ ҳақидаги биринчи рисолани биринчи бўлиб Абу Бакр Ар-Розий (864-925) ёзган. Шундан кейин мусулмон давлатларида чечакка қарши эмлаш одатий амалиётга айланган.
17. Оксфорд ва Кембриж университетининг биринчи талабалари математика, медицина, кимё, оптика ва астрономия фанларини мусулмон олимлари ёзган дарсликлардан ўрганган.
18. Аделард Батский Ўрта асрларнинг пешқадам олимларидан бўлган. Мусулмон олимларининг асарларини арабчадан латинчага таржима қилиш уни машҳур қилган.
19. Масжиди Набавийнинг эшикларининг оғирлиги беш тоннадан. Катта миқдордаги ёғочлар тўпланиб қуритиш учун компьютерлашган печларда қуритиш учун Бирлашган Араб Амирликларига жўнатилди (уларни одатдаги печларда қуритиш жараёни бир неча йилга чўзилиб кетиши мумкин эди). Ёғочларни қуритишга беш ой вақт кетди. Яхши қуриган ёғочлар Барселонага (Испания) юборилди ва эшикнинг асосий қисми ўша ерда ясалди. Ниҳоят бадиий безак бериш учун Францияга олиб борилди.
20. Фақат 1932 йилда кисвани (Каъба ёпинчиғи) тўлиқ Саудия Арабистони фуқаролари тайёрлаган.
21. Масжиди Набавийнинг томи устидан яна қўшимча қаватлар қураверилса бўладиган қилиб ёпилган.
22. Қуръони карим оятлари эркак ва аёлни тенглаштирган: “эркак” сўзи 24 маротаба тилга олинган бўлса, “аёл” сўзи ҳам шунча тилга олинган.
23. Қуръони каримдаги энг узун сура Бақара. Энг қисқа сура эса Кавсар сурасидир.
24.Қуръони каримда сут энг фойдали ичимлик сифатида, асал эса энг фойдали егулик сифатида тилга олинган.
25. Қуръони карим 23 йил давомида нозил бўлган.
26. Қуръони каримнинг битта ҳарфини чин ихлос билан ўқиган киши ўн савоб олади. Ихлос сураси Қуръони каримнинг 1/3 дир.
27. Рамазонда ўқилган бир оятнинг савоби бошқа ойларда Қуръони каримни тўлиқ хатм қилганнинг савобига яқин.
28. Қиёмат кунида Қуръони карим уни ўқиган одамларни шафоат қилади. Қиёмат кунида Қуръони карим уни ўқимаган одамлардан шикоят қилади.
29. Зам-зам суви Иброҳим алайҳиссалом даврида Исмоил алайҳиссаломнинг чанқоғини босиш учун отилиб чиққан. Кейин орада 2600 йил йўқолиб кетган. Шунча йил ўтганидан сўнг севикли пайғамбаримизнинг боболари Абдулмутталиб қазиб булоқ кўзини очган. Булоқнинг жойи унга тушида аён бўлган.
30. Ислом энг тез тарқалаётган дин ҳисобланади. 2030 йилга келиб у биринчи рақамли динга айланади.
31. 10 та саҳобага ҳаётлик пайтидаёқ жаннатнинг хабари берилган. Улар:
32. Ислом шамширлар тиғи остида тарқалмаган. У маърифат билан тарқалган. Зеро, Қуръони каримда: “Динда зўрлаш йўқ, зеро, тўғри йўл янглиш йўлдан ажрим бўлди. Бас, ким шайтонни (ёхуд бутларни) инкор этиб, Аллоҳга имон келтирса, демак, у бузилмас, ишончли ҳалқани тутибди. Аллоҳ эшитувчи ва билувчидир” (Бақара сураси 256-ояти), дейилган.
33. Муслима аёллар Аллоҳнинг ҳукмларини бажаришга қулай бўлсин учун одмигина кийинган. Диндор аёллар бутун тарих бўйича кенг-мўлгина кийиниб келган. Анъанавий кийимлар сирасига роҳиба аёллар киядиган кийимлар яққол мисол бўлади. Шунингдек, Исо алайҳиссаломнинг волидаси Биби Марям тасвирланган санъат асарларида ҳам унинг кийими шундай тасвирланган.
“Мазҳаб” сўзи арабчада “йўл”, “йўналиш”, шаръий истилоҳда эса “диний масала бўйича муайян мужтаҳид олимнинг фатво чиқариш йўли” маъноларини билдиради.
Машҳур аллома Ибн Ражаб (1335-1393 м.й.): “Кўплаб мазҳаблар орасидан фақат тўрттасининг сақланиб қолгани асрлар давомида инсонларни турли зиддиятлар ва ихтилофлардан ҳимоя этишда асос бўлган”, деб ёзган (“Тўрт мазҳабдан бошқага эргашганга раддия” китоби).
Уламолар мазҳабларга эргашиш Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг қуйидаги ҳадисига амал қилишдир, деб таъкидлайдилар: “Агар ихтилофни кўрсангиз, ўзингизга кўпчилик томонини лозим тутинг” (Имом Можа, 3950-ҳадис).
Мазҳаблардаги битта масалага нисбатан турлича ёндашишлик ислом шариатида мусулмонлар учун кенг имкониятлар мавжудлигидан далолат беради. Мазҳабларда у ёки бу масала ислом аҳкомлари, муайян жамият, халқ ёки миллатнинг урф-одатлари, қадриятлари ҳамда ижтимоий муносабатларнинг мазмунини ҳам ҳисобга олган ҳолда, энг маъқул шаклда ҳал қилинган.
Ислом уламолари шаръий ҳукмни ва унинг далилини билмайдиган мусулмон одам (муқаллид)мужтаҳид олимга тақлид қилиши зарурлигини таъкидлайдилар. Бунга Қуръондаги ушбу оятни далил сифатида келтириш мумкин: “Агар билмасангиз зикр аҳлларидан сўранг” (Наҳл сураси, 43-оят).
Мазҳабларда Қуръон, суннат, ижмо ва қиёсдан далил сифатида фойдаланишнинг ўзига хос қоидалари, усул ва тамойилларига асосланган муайян тизим мавжуд. Масалалар тизимли равишда ҳал бўлган. Мазҳабсизларда эса ҳеч қандай ижтиҳод усул ва қоидалари йўқ бўлиб, “Қуръон ва Суннатга мурожаат қиламиз” қабилидаги далилсиз даъво билан ҳукмлар берилмоқда. Мақсадига, раъйига ва нафсига тўғри келган далилларни олиб, қолганларини ташлаш эса ёмон оқибатларни келтириб чиқармоқда.
Бемазҳаблар омма мусулмонлар ичида кўплаб нотўғри талқин қилинган ақидавий ва фиқҳий масалаларни тарқатмоқдалар. Ваҳоланки, бу масалалар Аҳли сунна олимлари томонидан аллақачон ҳал қилинган.
Мазҳабсизлар тарафдорларининг айрим иддаоларидан уларнинг даъволари асоссиз эканига ишонч ҳосил қилиш мумкин:
– бемазҳаблар “Қуръон битта ва Пайғамбар битта бўлса, тўрт мазҳаб орасида фиқҳий ихтилофлар бор, ҳақ битта эмасми?” дейдилар.
Мазҳаблар бир манба – Қуръон ва суннатга асосланади. Мазҳабларнинг бирига эргашган киши Қуръон ва суннатга эргашган бўлади.
– Мазҳабсизлик тарафдорлари “Имом Бухорий бемазҳаб бўлган”, деб далил қилади. Ваҳоланки, Имом Бухорий яшаган даврда у кишига ўхшаш илми ижтиҳод даражасига етган, ўзи ижтиҳод қилганлар кўп бўлган. Ҳамма уламолар илми мужтаҳидликка етган одам, ўзи ижтиҳод қилади, деганлар. Ҳозир эса ўша даврдаги каби мужтаҳидлар йўқ эканини ҳисобга олмайдилар.
Аксинча, Қуръон ва суннатдан ҳар ким ўзбошимча янги ҳукм чиқариш, фитна қўзғаш каби исломда қатъиян ман қилинган хатти-ҳаракатларга сабаб бўлмоқда. Шу нуқтаи назардан, марҳум Шайх Муҳаммад Саид Рамазон Бутий қайд этганидек: “Мазҳабсизлик ислом шариатига таҳдид соладиган хатарли бидъатдир”.
Минг афсуслар бўлсинки, мана шундай етук олимлар бир мазҳабни маҳкам ушлаб, тўғрилигини эътироф қилиб турган бир пайтда баъзи юртдошларимиз ҳали дастлабки илмий кўникмаларни ҳосил қилмаган бўлсаларда: “Мен Қуръон ва ҳадисдан ўзим ҳукм оламан” деб, даъво қилиб, турли ихтилофларни келтириб чиқармоқдалар. Баъзида ўзлари адашгани етмагандек, ўзгаларни ҳам йўлдан урмоқдалар.
Аллоҳ таоло ҳаммамизни Ўз ҳидоятида собит қилсин.
Ғуломов ФАТҲУЛЛОҲ,
Ал-Ҳудайбия жомеъ масжиди имом ноиби
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 