14 Май, 2025, 16 Зулқаъда, 1446
14 Май, 2025, 16 Зулқаъда, 1446
Инсоннинг зиммасида ўз биродарига нисбаттан бажариши лозим бўлган бир неча масъулиятлари бор. Бу масъулиятни ҳамма ҳам ҳис қилиб бажаравермайди. Инсоннинг буюклиги ва азизлиги ўз биродари олдидаги масъулиятини бажариши билан белгиланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадисларида: «Аллоҳ наздида дўстларнинг энг яхшиси, ўз дўстига яхшилик қиладиганидир», деб марҳамат қилганлар. (Имом Аҳмад ривояти)
Ўз дўсти ва ён атрофидаги биродарларининг ҳаққини тўла тўкис адо қилган инсон бу Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳисобланадилар. У зот ҳар доим уларга табассум, очиқ чеҳра билан қарар эдилар. Бошқалар у кишига бемалол мурожат қилиши ва дардини айтиши учун ўзларини улар билан яқин тутар эдилар. Ҳеч ҳам бировга қўпол момилада бўлиб, дағаллик қилмас эдилар. Бақир чақир қилиб юрмас эдилар. Оғизларидан ҳеч ҳам уят сўз чиқмаган. Баъзи инжиқ одамлардек ҳамма нарсадан айб қидирмас эдилар. Ҳеч қачон бировни таҳқирламас, жеркимас ва айбламас эдилар. Бировни камчилиги ва сирларини билишга қизиқмас эдилар. Фақатгина савобли фойдали сўзларни гапирар эдилар.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларини саҳобалар билан худди дўстдай тутар эдилар. Уларга қаттиққўллик билан муомалада бўлмас эдилар. Уларни ўзларидан нафратлантирмас эдилар. Улардан ҳол аҳвол сўраб илиқ муносабатда бўлар эдилар.
Агар бирга ўтириб қолишса, ҳар бирининг ҳурматини жойига қўйиб, эҳтиром кўрсатар эдилар. Агар бирор киши ҳожати чиқиб бирор нарса сўраб келса, ёнларида бўлса, унинг сўраганини бериб ҳожатини чиқарар эдилар. Агар у сўраб келган нарсани топа олмасалар, ширин сўз билан кўнглини кўтарар эдилар. У зотнинг сахийликлари ва самимийликларидан ҳамма баҳраманд бўларди. Аллоҳ «Оли Имрон» сурасининг 159 оятида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламамнинг мулойим, меҳрибонликларини мақтаб марҳамат қилиб айтади: «Аллоҳнинг раҳмати сабабли (Сиз, эй, Муҳаммад,) уларга (саҳобаларга) мулойимлик қилдингиз. Агар дағал ва тошбағир бўлганингизда, албатта, (улар) атрофингиздан тарқалиб кетган бўлур эдилар».
Тавба сурасининг 128 оятида эса: «Ҳақиқатан, сизларга ўзларингиздан (чиққан), қийинчиликларингиздан алам чекадиган, сизлар билан (ҳидоят топишингиз билан) қизиқувчи, мўминларга мушфиқ ва раҳмдил Расул келди», деб марҳамат қилган.
Саҳобаларга таълим тарбия беришлари
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз саҳобаларига таълим тарбия борасида ҳам алоҳида вақт ажратиб уларни илмли ва инсонларга манфаъати тегадиган қилиб тарбиялар эдилар. У зотнинг ўзлари бу борада : «Мен сизларга таълим тарбия бериш борасида ота ўрнидаман», деганлар. (Имом Аҳмад ривоятлари)
Агар саҳобаларидан бирортаси Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг айтган сўзларини яхши тушунмаганини сезиб қолсалар, унга ўша масалани қайта тушунтириб берар эдилар. Тушунтиришдан ҳеч ҳам малолланмас эдилар. Шуннг учун намозини хато ўқиган кишига намозни таълимини бергач ҳалиги саҳобий: «Аллоҳга қасамки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кўро ҳалимроқ ва яхши муаллимни учратмаганман», деган экан.
Саҳобалари билан маслаҳатлашишлари
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг гўзал хулқларидан бири, бу у зотнинг бир ишни қилмоқчи бўлсалар, саҳобаларидан ўша иш хусусида маслаҳат сўрашлари эди. Аллоҳ « Оли имрон » сурасининг 159 оятида у зотни шу ишга буюриб: « Улар билан кенгашиб иш қилинг», деб марҳамат қилди.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу : «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдек ўз саҳобалари билан бир иш борасида кўп маслаҳатлашган одамни кўрмадим», дедилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам баъзи зодагонлардек инсонларни табақага ажратиб, фақатгина ўз табақасидаги бойлар билан ўтириш керак, деган тушунча нотоғри эканлигини ўз ҳаётларида амалий кўрсатиб бердилар. У зот камбағаллар билан бирга ўтириб, уларни эҳтиром қилар эдилар. Уйларидаги овқатни аҳли суффадаги камбағаллар билан бирга баҳам кўрар эдилар.
У зот ён атрофларидаги барча саҳобаларга эътиборли эдилар. Агар бирорта саҳобаларини жамоатда кўрмай қолсалар, у ҳақида сўраб суриштирар, агар касал бўлиб қолган бўлса, уни кўргани борар эдилар.
Агар у зотнинг хислатларини гапирадиган бўлсак қалам сиёҳи тугаши мумкину, лекин у зотнинг хислатлари тугамайди. Шу ерда хулоса қилиб шуни айтамизки, ҳар бир инсон корхонадаги ҳамкасби, ёнидаги дўсти, маҳалласидаги қўшниси, уйидаги аёли ва бола чақасига эътиборли бўлса, улар олдидаги ўз вазифаларини масъулятни ҳис қилган ҳолда бажарса, у инсон ўзидаги, оиласидаги ва бутун жамиятдаги муаммоларни осонлик билан ечиб, жамиятимизни гуллаб яшнашига хизмат қилган бўлади. Ахир бежизга Атоқли файласуф Шебол : "Муҳаммад(алайҳиссалом)нинг одам боласи бўлгани бутун инсониятга катта фахрдир. Чунки, у зот уммий(ўқиш-ёзишни билмаган) бўлса-да, ўн тўрт аср аввал шундай қонун ва асосларни келтирдики, биз оврупаликлар икки минг санадан кейин уларнинг қиймати ва ҳақиқатини англаб етсак, энг бахтли, энг саодатли насллар бўламиз", демаган.
Нурмуҳаммедова Васила
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази Кенгайтирилган илмий кенгашининг навбатдаги йиғилиши бўлиб ўтди. Унда Кенгаш аъзолари тўғридан-тўғри ва онлайн тарзда иштирок этишди. Дастлаб, Лондон қироллик коллежи Археология бўлими илмий ходими, доктор Милиана Радивоевич Наманган вилоятидаги Ахсикент мавзеида олиб борилган археологик тадқиқотлар натижаси билан таништирди.
Милиана Радивоевич узоқ йилларда бери мамлакатимизда олиб борилаётган археологик тадқиқотларда фаол иштирок этиб келади.
— Ахсикент дунёдаги энг қадимий металлургия марказларидан бири ҳисобланади. Мен ўзбекистонлик, кипрлик ва буюк британиялик ҳамкорларимиз билан бирга Ахсикентда илк ўрта асрларда металлургия юқори даражада ривожланганини аниқладик. Жумладан, ислом оламининг дастлабки даврида тайёрлана бошлаган машҳур Дамашқ қиличлари ҳам айнан Ахсикентда қазиб олинган ва қайта ишланган пўлатдан фойдаланганини исботладик. Насиб этса, Марказнинг очилиши маросимида бу тарихий воқеани алоҳида медиалойиҳа сифатида тақдим этамиз, — деди у.
ИЦМ халқаро алоқалар бўлими мутахассиси Екатерина Соболева Кенгаш аъзоларини Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг тантанали очилиши маросими концепцияси билан таништирди. Унда ушбу маросим доирасидан жой олган тадбирлар, “Ўтмишнинг боқий мероси – буюк келажак асоси” мавзусидаги IX конгресс кун тартиби, иштирокчилар рўйхати, Имом Бухорий мажмуасининг янги биноси ва инновацион музейи сингари қатор масалалар ўрин олган.
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази директори Фирдавс Абдухолиқов Марказнинг очилиши муносабати билан ўтказиладиган Халқаро кўргазма, хориждан олиб келинадиган қўлёзмалар, экспонатлар ҳақида маълумот берди. Хорижий мамлакатлардаги қатор музей ва кутубхоналар, шахсий коллекциялар раҳбарларнинг ушбу кўргазмасидаги иштироки бўйича кенг қамровли ишлар олиб борилаётганини қайд этди.
— Биз 25 апрель-2 май кунлари Буюк Британиянинг “Сотбис” ва “Кристис” аукционларидан Ўзбекистон маданий меросига оид 46 та лотни сараладик, — деди Марказ раҳбари. — Айни пайтда уларни сотиб олиш ва Ўзбекистонга олиб келиш бўйича музокаралар давом этяпти. Биз бу тарихий меросни қайтадан қўлга киритаётганимизни жаҳон илмий жамоатчилигига етказишимиз керак. Шу боис, Буюк Британия ва Францияда шу масалада халқаро тадбирлар ўтказишни режалаштиряпмиз.
Кенгаш аъзолари томонидан ушбу йирик анжуманларга ташриф буюрадиган хорижий меҳмонлар рўйхати ҳам тақдим этилди. Кенгайтирилган илмий кенгаш аъзолари томонидан ушбу халқаро тадбирларда иштирок этадиган ўзбекистонлик олимлар ва экспертлар рўйхати тасдиқланди.
Кенгаш давомида, шунингдек, Ислом цивилизацияси маркази илмий ходими Алишер Эгамов Ўзбекистоннинг турли ҳудудларидаги музей фондларидан Марказ экспозициясида намойиш қилиш учун тўпланган тарихий экспонатлар ҳақида маълумот берди. Март-апрель ойида жойларга уюштирилган экспедициялар натижасида 1500 дан ортиқ тарихий экспонатлар аниқланган. Мамлакатимиз тарихининг турли даврларига мансуб бу тарихий буюмлар орасидан сараланганлари Марказнинг очилиши муносабати билан ўтадиган халқаро кўргазмадан жой олади.
Шунингдек, Марказ экспозицияси учун 2-тоифали медиалойиҳаларнинг илмий-амалий материаллар базасини яратиш масаласи ҳам кун тартибига қўйилди. Бошқа бир қатор масалалар бўйича Кенгаш аъзолари ўз фикр-мулоҳазаларини билдиришди. Кенгаш учрашувида Марказ ҳамда Ўзбекистон маданий меросини сақлаш, ўрганиш ва оммалаштириш бўйича Бутунжаҳон жамияти қўшма лойиҳаси - "Ўзбекистон маданий мероси жаҳон тўпламларида" туркумидаги китоб-альбомларнинг 81-90 жилдларини нашр қилиш масаласи кўриб чиқилди. Шунингдек, нашрга тайёрланаётган еттита совғабоп китоб-альбом ҳақида маълумот берилди.
Бундан ташқари учрашувда Кенгаш аъзолари Қуръони карим залининг янги дизайнини ҳам тасдиқлашди.
— Қуръон зали бинонинг марказий қисмидан ўрин олгани учун унинг дизайнига алоҳида эътибор бериляпти, — деди Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази бошлиғи Азимжон Ғафуров. — Биз Кенгаш аъзолари эътиборига Ҳазрати Усмон Қуръони жойлаштириладиган айвон устида жойлашадиган нурли инсталляциянинг икки хил кўринишини тақдим қилдик. Йиғилишда энг мақбул вариант танланди.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Ислом цивилизацияси марказига навбатдаги ташрифи чоғида халқаро ҳамкорлар, жумладан, дунёнинг етакчи музейлари, кутубхоналари ва илмий-тадқиқот институтлари билан ҳамкорликни фаоллаштириш бўйича топшириқлар берган эди. Марказ биносининг иккинчи қаватини халқаро ташкилотлар ваколатхоналари учун хоналар ажратиш, шунингдек, Ислом цивилизацияси маркази учун алоҳида янги бино қуриш тўғрисидаги қарорнинг муҳим бандларидан бири бўлди. Қирққа яқин асосий ҳамкор давлатлар мавжуд. Марказнинг иккинчи қаватида уларнинг фаолияти учун барча шарт-шароитлар яратилиб, замон талаби даражасида ташкил этиш Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси марказининг навбатдаги кенгайтирилган илмий кенгаши жараёнида алоҳида таъкидланди.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа