Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
25 Декабр, 2025   |   5 Ражаб, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:22
Қуёш
07:47
Пешин
12:28
Аср
15:18
Шом
17:03
Хуфтон
18:22
Bismillah
25 Декабр, 2025, 5 Ражаб, 1447

Умму Кулсум бинти Уқба

01.08.2016   8243   7 min.
Умму Кулсум бинти Уқба

Бу фазилатли саҳобиянинг тўлиқ исмлари Умму Кулсум бинти Уқба ибн Абу Муайт Абон ибн Заквон ибн Умайя ибн Абдушшамс ибн Абдуманоф ибн Қусай ал-Умавий разияллоҳу анҳодирлар.

  Аллоҳ таоло Ўз каломида ўликдан тирикни чиқаришини, тирикдан эса ўликни чиқаришини ваъда қилган.  Яъни, гоҳо ноқобил ота-онадан солиҳ фарзандлар, гоҳо эса солиҳ ота-онадан ноқобил фарзандлар дунёга келади. Не саодатким, Умму Кулсум разияллоҳу анҳо дунёда имон лаззатини тотмай яшаган Уқба ибн Абу Муайтнинг солиҳа қизи эдилар.

  Уқба ибн Абу Муайтнинг исми ҳеч қачон яхши сўзлар ва мақтовлар билан эсланмайди.  Бунинг сабаби бор. У Аллоҳнинг динига ва Пайғамбарига қарши чиқувчи, имкон топди дегунча оёқости қилишга уринувчи кимса эди. Айниқса Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга озори қаттиқ кишилардан бири эди. У Сарвари коинот Каъба олдида сажда қилаётганларида муборак бўйинларини босиб турган, бошқа сафар намоз ўқиётганларида тўсатдан келиб кийими билан бўғган, туянинг қоғаноқини (ички аъзоси) елкаларининг ўртасига ташлаб, ҳамтовоқлари билан мириқиб кулган бадбахт – Уқба ибн Абу Муайт эди. Лекин Аллоҳнинг иродаси ила Уқбанинг ҳонадонида, тарбиясида катта бўлган қизалоқ катта бўлган сари отасига ўхшамас, унинг бадхулқини эса сира ҳазм қилолмас эди. Дили ёруғлик томон интилар, ҳамма қилган ишни қилгиси келмас, турли “олиҳалар”дан безор бўлган эди. У мисоли тубанлик саҳросида униб-ўсган муаттар гулга ўхшарди...

Умму Кулсум қалби излаб юрган осойишталик лаҳзалари етиб келди. У имон ҳаловатини, лаззатини туйди. Ўзини энг бахтли инсон дея ҳис қилди. Шукроналар айтиб Яратганга бош эгди...

 Кунлар келиб мусулмонлар Маккани тарк этиб, Мадина сари кетар бўлганларида Умму Кулсум улар билан йўлга чиқолмади, тўғрироғи чиқа олмасди. Уни қаттиққўл акалари бор эди. Лекин, Ислом неъматини қадрлаган ва диннинг шарафи остида ўз қадрини ҳам билган бу фидокор аёл ёлғиз ўзи сафар тадоригини кўрди. Уйидагиларига Мадинага кетаётганини сездирмаслик учун яқин бир ерга кетаётгандек тутди ўзини.  Аллоҳ ва Росулининг муҳаббатини энг яхши ҳамроҳ билиб, Мадина сари қадамини тезлатди. Йўлда хузоалик бир киши кимлигини, қаерга кетаётгани сўради. Умму Кулсум разияллоҳу анҳо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига боришни жуда-жуда истаётганини, бироқ йўлни билмаслигини айтганда ҳалиги хузоалик: “Мен сени кузатиб қўяман!” деди. Сўнг бир туя келтириб, Умму Кулсумни миндирди-да, йўл бошлаб кетди. Йўл бўйи бир оғиз гапирмас, индамай кетар эди. Қачон туяни чўктирса, бир четга бориб турар, Умму Кулсум разияллоҳу анҳо пастга тушар эдилар. У эса узоқроқдаги дарахт соясида дам оларди. Яна туяга минсалар, юзини четга буриб турар, ўгирилиб қарамасди.  Шу тарзда Мадинага ҳам етиб келдилар. Умму Кулсум бу хузоаликнинг яхшилигини сира унутмадилар. Ҳаққига дуо қилдилар.

Мадина... Ҳа, бу Мадина! Пайғамбар қўним топган, дўстлари келиб тушган диёр. Етти йил деганда Расулуллоҳни кўради. Етти йил деганда фироқ оловига сув сепади. Саросима хаёлларни, дилдаги аламларни қувиб чиқаради... Майли етти йил кейин уларга етишган бўлсада, энди ортга қайтмайди. Гарчи “Ҳудайбийя” сулҳи тузилган бўлса ҳам, гарчи Маккадан келган мусулмонлар Мадинадан яна Маккага қайтарилиб юборилаётган бўлса ҳам, Мадинада қолади. Қаттиқ илтимос қилади. Заифлигини, аламларга сабри дош беролмаслигини тушунтиради... кейин Мумтаҳана сурасидаги қуйидаги оятлар нозил бўлди:

Эй, мўминлар! Қачонки, сизларга (Макка кофирлари томонидан) мўмина аёллар ҳижрат қилиб келсалар, уларни имтиҳон қилиб кўрингиз! Аллоҳ уларнинг имонларини (бор ёки йўқлигини) яхшироқ билувчидир. Бас, агар уларнинг (ҳақиқатан) мўмина аёллар эканини билсангиз, у ҳолда уларни кофирларга қайтармангиз! Булар (улар) учун ҳалол эмас ва улар булар учун ҳалол эмасдир.” (Мумтаҳана, 10)

Бу қандай бир бахт. Ўзи ҳақида оят тушса-я!

Умму Кулсумнинг ҳали бошлари очиқ, Маккада оила қурмаган эдилар. Биринчилардан бўлиб Зайд ибн Ҳориса совчи қўйдилар ва никоҳларига олдилар. Орадан бир муддат ўтиб талоқ қилдилар. Сўнг Абдурраҳмон ибн Авф уйландилар. Улар Иброҳим ва Ҳамид исмли икки ўғил кўрдилар. Абдурраҳмон ибн Авф вафот этгач, Амр иб Осс разияллоҳу анҳу ўз хонадонларига бека қилдилар. Умрларининг охиригача Амрнинг рафиқаси бўлиб қолдилар. Тақдир ҳукми уларни Али разияллоҳу анҳу халифалик қилган йилларда айирди. Амр суюкли умр йўлдошини  фоний дунёдан боқий дунёга кузатаркан: “Алвидо, Умму Кулсум...” дея кўзлари намланиб қолган эди.

Хадичаи Кубро аёл қизлар ўрта махсус

Ислом билим юрти ўқитувчиси 

Саидакбарова Нилуфар

Сийрат ва ислом тарихи
Бошқа мақолалар
Видеолар

Амалий тадбирларнинг навбатдагиси пойтахтимизнинг Олмазор туманида бўлиб ўтди

24.12.2025   6416   4 min.

Шу йил 23 декабрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг ташаббуси ўтказиб келинаётган амалий тадбирларнинг навбатдагиси пойтахтимизнинг Олмазор туманида бўлиб ўтди.

Тадбирга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Зайниддин домла Эшонқулов бошчилик қилди. Шунингдек, унда Диний идора бўлими бошлиқлари Исломиддин домла Зуҳриддинов, Музаффар домла Камолов ва Масжидлар билан ишлаш бўлими етакчи мутахассиси Дилмурод Раҳимовлар қатнашди.

Мазкур тумандаги “Исломобод” масжидида ўтказилган ташкилий йиғилишда Тошкент шаҳар вакиллиги раҳбарияти, туман-шаҳарлар бош имом-хатиблари ва Олмазор туманидаги масжид имом-хатиблари ҳам иштирок этди.

Тадбир аввалида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг “Инсон қадри” китоби тақдимоти ўтказилди. Унда Зайниддин домла Эшонқулов мазкур китоб бугунги ҳаётимиз билан нақадар уйғун экани, динимизда ҳам инсон ва унинг қадр-қиммати юксак улуғланиши, ҳар бир диний соҳа ходимининг фаолияти учун дастурамал бўлиб хизмат қилишини алоҳида таъкидлаб ўтди. Ушбу китоб барча иштирокчиларга тарқатилди.

Тадбир давомида туман бош имом-хатиблари учун намунавий махсус кийим намунаси тақдимот қилинди. Унда чакмон, духоба ва миллий дўппилар намойиш қилинди.

Шунингдек, Тошкент шаҳри, хусусан, Олмазор туманида 2025 йил давомида амалга оширилган ишлар сарҳисоб қилинди. Унда шаҳардаги имом-хатиблар фаолиятидаги ютуқлар эътироф этилиб, баъзи камчиликлар бўйича тегишли тавсиялар берилди.

Шундан сўнг Тошкент шаҳар бош имом хатиби ўринбосари Рустамов Эргашали бошчилигида туманлар бош имом-хатиблари, шунингдек, тажрибали имом-хатиблардан таркиб топган Ишчи гуруҳ тузилиб, улар Олмазор туманидаги 21 та масжид ва маҳалласига бириктирилди.

Тадбир доирасида амалиёти назарда тутилган йўналишлар бўйича қуйидагилар амалга оширилди:

Биринчи йўналиш бўйича имом-хатиблар 7 тоифага мансуб 105 та оилага кириб, маънавий-маърифий тарғибот ва амалий ёрдам тадбирларини олиб борди: Хусусан:  

- 20 та хонадонда ёт ғоялар таъсирига мойил бўлганлар билан суҳбатлашилиб, тушунчалари тўғриланди;

- 15 та хонадонда жазо муддатини ўтаётганларнинг оила аъзолари, муқаддам судланганлар билан суҳбат қилинди;

- 20 та нотинч оила ўрганилиб, муаммонинг сабаблари бартараф этиш, аразлашганларни яраштириш чоралари кўрилди;

- 15 та хонадонда ичкиликка ружу қўйганлар билан суҳбат қилиниб, зарарли одатлардан сақланиш тўғрисида насиҳат қилинди;

- ногирон, касал, эҳтиёжманд фуқаролар, шунингдек, табаррук ёшдаги қариялар яшайдиган 20 та оилага кирилиб, улардан ҳол-аҳвол сўраш баробарида совға-саломлар улашилди, даволаниш ва дори-дармон учун моддий ёрдам кўрсатилди.

Кирилган 105 та хонадоннинг ичидан моддий имконияти чекланганларига  ҳомийларни жалб қилган ҳолда жами 42 000 000 (қирқ икки миллион) сўмлик рўзғорлик маҳсулотлари эҳсон қилинди. Улар орасидан ўта ночор бўлганларининг моддий таъминотидан хабардор бўлиб туриш режалаштирилди;

Иккинчи йўналиш бўйича имом-хатиб фаолияти ўрганилди. Жумладан, жамоани бошқариш, масжидни тоза ва озода сақлаш, унда қулай шароитлар яратиш жиҳатлари кўриб чиқилди.

Учинчи йўналиш бўйича Ишчи гуруҳ аъзолари ўзларига бириктирилган 21 та масжидда пешин намозини адо қилиб, жамоатга маъруза қилиб бердилар. Тинчлик неъмати, шукроналик, ақидада адашмаслик, мазҳабга эргашиш каби муҳим мавзудаги чиқишларда 3800 га яқин тингловчи қамраб олинди.

Шунингдек, якуний йиғилишда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Зайниддин домла Эшонқулов қиш мавсумини беталофат ўтказиш бўйича сўз юритди.

Йиғилишда меҳнат мигрантлари ва уларнинг оила аъзолари билан мулоқатни мунтазам йўлга қўйиш, кадрлар масаласига эътиборни кучайтириш, маърузаларни Фатво марказидан чиқарилган жума тезислари ва қўшимча адабиётлардан фойдаланган ҳолда бойитиш, ҳафтанинг душанба ва пайшанба кунлари маърузалар қилиш ҳақида сўзлади.

Диний идора Молиявий назорат ва таҳлил бўлими бошлиғи Исломиддин Зуҳриддинов масжидларда иш юритиш ҳужжатларини такомиллаштириш, эҳсон қутилардаги тушумларни комиссия аъзолари иштирокида далолатнома асосида банкдаги ҳисоб рақамларга кирим қилиш, тўй ва маракаларни ихчамлаштириш, жаноза маросимларда бидъат-хурофатларга чек қўйиш тўғрисида гапирди.

Масжидлар билан ишлаш бўлими бошлиғи Музаффар Камолов мавжуд маҳаллаларга барча имом-хатиб ва имом-ноибларни бириктириш, маҳалла еттилиги билан ҳомкорликда ишларни йўлга қўйиш, шаръий далил ва ҳаётий мисоллар асосида маъруза қилиш, кибер жиноятчиликнинг олдини олиш ҳақида айтиб ўтди.

Тадбир сўнгида амалга оширилган ишлар таҳлил қилиниб, Олмазор тумани имом-хатиблари ютуқ ва камчиликлари юзасидан кўрсатма ва тавсиялар берилди.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

ВИДЕО