«Ар-роҳман», «Воқиъа», «Ҳадид» суралари
Байҳақий ва Дайламий Фотима онамизданривоят қиладилар: ««Ҳадид», «Воқиъа» ва «Ар-Роҳман»ни ўқувчи еру осмон фаришталари ичида «Фирдавсда яшовчи» деб чақирилади».
Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу бетоб бўлди. Уни кўриш учун Усмон розияллоҳу анҳу келди ва: «Нима шикоятинг бор?» деб кўнгил сўради. Абдуллоҳ: «Гуноҳимдан шикоят қиламан», деди. Усмон: «Нима истайсан?» деб сўради. Абдуллоҳ: «Роббимнинг раҳматини», деди. Усмон: «Табиб чақиртирайми?» деб сўради. Абдуллоҳ: «Табибнинг Ўзи мени бемор қилди», деди. Усмон: «Нима келтиришларини буюрайин?» деди. Абдуллоҳ: «Ҳеч нарса керакмас», деди. Усмон: «Ҳеч бўлмаса сендан кейин қизларингга...» деди. Абдуллоҳ: «Қизларимнинг фақир бўлиб қолишларидан хавотир оляпсанми? Мен уларга ҳар куни кечқурун «Воқиъа» сурасини ўқиб туришларини буюрдим. Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг «Ким «Воқиъа» сурасини ҳар кеча ўқиса, унга ҳеч қачон йўқчилик етмайди», деганларини эшитганман», деди».
«Агар нафсингда бирор васвасани сезсанг,
هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآَخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
«У Аввалдир, Охирдир ва Зоҳирдир ва Ботиндир. Ва У ҳар бир нарсани билгувчидир», («Ҳадид» сураси, 3-оят) дегин»[1].
Абдуллоҳ ибн Масъуддан ривоят қилинади: «Пайғамбар алайҳиссаломга ўқиб бердим ва ушбу:
لَوْ أَنْزَلْنَا هَذَا الْقُرْآَنَ عَلَى جَبَلٍ ...
«Агар ушбу Қуръонни тоққа туширганимизда...» («Ҳашр» сураси, 21-оят) оятига етганимда, менга: «Қўлингни бошингга қўй! Чунки Жаброил алайҳиссалом буни менга олиб тушганида менга: «Қўлингни бошингга қўй, чунки бу ўлимдан бошқа ҳар қандай дардга шифодир», деган», дедилар».
[1] Абу Довуд Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан мавқуф ҳолда ривоят қилган.
Ахборот тарқатиш ва журналистнинг 6 одоби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Биринчидан, тарқатилаётган ҳар бир маълумот ва ахборот инсонлар манфаатига хизмат қиладиган яхши сўз бўлиши лозим.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Аллоҳ яхши сўзга қандай мисол келтирганини кўрмайсанми? У худди бир яхши дарахтга ўхшайдир. Унинг асли собит турадир. Шохлари эса, осмонда. Робби изни ила ҳар доим меваларини бериб турадир" (Иброҳим сураси, 24-25 – оятлар).
Иккинчидан, турли фаҳш ва беҳаё маълумотларни, бўхтон, ёлғон ҳамда миш-миш хабарларни тарқатишдан эҳтиёт бўлиш шарт.
Аллоҳ таоло бундай огоҳлантиради: "...фаҳш ишлар тарқалишини яхши кўрадиганларга бу дунёю охиратда аламли азоб бордир" (Нур сураси, 19-оят).
Учинчидан, тарқатилаётган ҳар қандай хабар ёки маълумот учун Қиёмат куни жавоб беришни ҳамда "Китобат ҳам хитобат кабидир (ёзиш – гапириш каби)", деган қоидани унутмаслик керак.
Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Бугунги кунда уларнинг оғизларига муҳр урамиз. Нима касб қилганларини Бизга қўллари сўзлар ва оёқлари гувоҳлик берур" (Ёсин сураси, 65-оят).
Имом Шофиъий айтадилар: "Вафот этмайдиган ёзувчи йўқ. Аммо унинг қўллари ёзган нарсалар неча йиллар ўтсада сақланиб қолади. Шундай экан, Қиёматда кўрганингизда хурсанд бўладиган нарсадан бошқа ҳеч нарса ёзманг!”.
Тўртинчидан, ҳар бир ахборотнинг ишончли эканини текшириб, кейин тарқатиш.
Аллоҳ таоло шунга буюради: "Эй, иймон келтирганлар! Агар фосиқ хабар келтирса, аниқлаб кўринглар, бир қавмга билмасдан мусийбат етказиб қўйиб, қилганингизга надомат чекувчи бўлманглар” (Ҳужурот сураси, 6-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Бир кишининг ёлғончи бўлиши учун эшитган нарсасини гапиравериши кифоя қилади”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Бешинчидан, муаллифлик ҳуқуқига амал қилиш. Ўзгаларнинг меҳнатини кўчириб, ўзлаштириб олмаслик.
Имом Шофиъий раҳимаҳуллоҳ: "Менга бу сўзни фалончи айтган”, деб айтувчисини аниқ шаклда гапирган киши ҳақиқий марддир”, деганлар.
Абдул Фаттоҳ Абу Ғудда айтадилар: "Жумла ёки сўзни нақл қилувчига нисбат бериш омонатдир”.
Олтинчидан, ҳар бир касб эгаси ўз мутахассислиги доирасида ахборот ёки маълумот тарқатиши лозим. Билими етмаган, мутахассислиги бўлмаган хабарни тарқатмаслик керак.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Қачон иш ўз аҳлидан бошқага топширилса, қиёматни кутавер", деганлар (Имом Бухорий ривояти).
Даврон НУРМУҲАММАД
