Биз жамиятимизда ҳар қандай радикаллашувга, ёшларимиз онгини бузғунчи ёт ғоялар билан заҳарлашга, диндан сиёсий мақсадларда фойдаланишга, маърифат ўрнини жаҳолат эгаллашига йўл қўймаймиз.
Шавкат МИРЗИЁЕВ
Бугунги кунда “экстремизм”, “терроризм”, “мутаассиблик”, “оқимлар” каби тушунчалар кенг қўлланиляпти. “Радикализм” киши сўз ва амалларида мўътадилликдан оғиб, ҳақиқатдан узоқ бўлган “нодир” фикрлар ортидан эргашиш бўлиб, динда ғулувга кетишнинг бир кўриниши ҳисобланади.
Дин ниқоби остида ёшларни зўравонликка ва оилавий қадриятларни йўқотишга ундаш йўли билан жамиятда радикал қарашларни тарқатиш авж олмоқда, ушбу таҳдидларнинг олдини олиш ва унга қарши маърифат билан курашиш лозимдир.
Бу иллат дин, миллат ёки ирқ танламайди, балки у Ер юзининг исталган нуқтасида, исталган миллатда топилади. Радикализм жамиятнинг ўзига ҳам, унинг аъзоларига ҳам жуда катта хавф туғдиради, бу маслак кишини жамиятга қўшила олмайдиган шахсга айлантиради, одамлар у билан зиддиятга бормаслик учун доимо ўзларини олиб қочадилар. Радикализм ижтимоий ҳаётни издан чиқаради, цивилизацияларни хароб қилади, қон тўкилишига сабаб бўлади.
Ислом дини ва унинг аҳкомлари бешта олий мақсадни ҳимоя қилиш учун нозил бўлган: “инсоннинг динини; жонини; ақлини; наслини ва мол-мулкини муҳофаза қилиш.
Бу қоидани ҳар бир мўмин-мусулмон билиши, унга амал қилиши, оиласи, фарзандлари, қариндошлари, яқинлари, қўшниларини, маҳалласини, бутун жамиятни бундан бохабар қилиши лозимдир.
Кези келганда айтиб ўтиш лозим, бугунги кунда динимиз номидан қилинаётган баъзи номақбул хатти-ҳаракатлар, динни ниқоб қилиб, мусулмонларнинг шаънини булғаётган адашган фирқалар, бузғунчи оқимлар, радикал ёки террористик гуруҳлар пайдо бўлишининг асосий сабаби диннинг асл мақсади,мазмун-моҳиятини билмасликдир. Буларнинг бари шариатимизнинг мазкур бешта мақсадини билмаслик оқибатида диннинг аслига, мусулмоннинг наслига болта уришдир.
Дунёвий жамиятдаги маънавий-ахлокий қоидалар, урф-одатлар, анъаналар, миллий қадриятлар, маданиятни, шунингдек, давлат ташкилотларида ишлашни рад этиш, ёшларни ўз Ватани, миллий кадриятларни севиш хислатларидан маҳрум қилади, манавий, илмий, эстетик ривожланиши, дунёқарашининг кенгайиши тўхтаб қолади, давлат ва жамоат ташкилотларидаги истиқболли ишларда ўз келажагини муваффақиятли қуришдан маҳрум бўлиб қолади, динга бўлган муносабатидан келиб чиқиб душман тоифасига ҳатто ота-она, фарзандлар, оиласи, қариндошлари ва яқин инсонларидан маҳрум бўлишига сабаб бўлади.
Ёшлар радикал тоифаларнинг таъсирига тушиб қолмаслик учун қуйидаги омилларга эътибор қилишлари зарур:
– Ўзбекистон Республикаси Конституциясига кўра дунёвий давлат экани, ҳамма учун виждон эркинлиги кафолатланиши, ҳар ким хоҳлаган динга эътиқод қилиш ёки ҳеч қайси динга эътиқод қилмаслик ҳуқуқига эга экани, шунингдек, диний қарашларни мажбуран сингдиришга йўл қўйилмаслиги ҳақида қатьий тассаввурга эга бўлиш;
– мустақил фикрга, соғлом негизда шаклланган дунёқараш ва мустаҳкам иродага эга бўлиш, миллий ва умуминсоний қадриятларни чуқур ўрганиш ва уларга амал килиш;
– ижтимоий тармоқларда диний мазмундаги материалларни кўришдан аввал уларнинг манба ва муаллифларига эътибор қаратиш, танқидий тафаккур қилишга ўрганиш, Конституция ва қонунларга риоя қилишни, миллий урф-одат ва анъаналарга амал қилишни, Ватанига садоқатли бўлишни гуё “ширк” ва “бидъат” сифатида баҳолайдиган шахсларнинг бузғунчи тарғиботидан сақланиш;
Кўриниб турибдики, “радикал тоифа”нинг мақсади мусулмон ёшларга Ислом маърифатини етказиш эмас, балки амалдаги конституцион тузумни зўравонлик билан ўзгартиришга қаратилган хатти-ҳаракатлар учун ўз маслакдошларини сафини кенгайтириш, ўсмирларни қонунбузарликка асосланган фаолиятга жалб килишга қаратилган.
Келажак авлод тарбияси бугуннинг устувор вазифаси эканлигини ҳамда фарзандларимизни аждодларга хос ва мос фарзандлар қилиб тарбиялашни Яратганнинг Ўзи барчамизга насиб этсин.
Одилжон НАРЗУЛЛАЕВ,
Янгийўл туман “Имом Султон” жоме масжиди имом-хатиби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِي اللهُ عَنْهُ ، عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِذَا أَكَلَ أَحَدُكُمْ فَلْيَأْكُلْ بِيَمِينِهِ، وَإِذَا شَرِبَ فَلْيَشْرَبْ بِيَمِينِهِ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ يَأْكُلُ بِشِمَالِهِ وَيَشْرَبُ بِشِمَالِهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ وَأَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ.
Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қачон бирортангиз еса, ўнг қўли билан есин. Қачон бирортангиз ичса, ўнг қўли билан ичсин. Чунки шайтон чап қўли билан еб, чап қўли билан ичади», дедилар (Муслим, Абу Довуд, Термизий ривоят қилганлар).
Демак, чап қўли билан еб-ичган одам Роҳманнинг амридан юз ўгириб, шайтонга эргашган ва унинг ишини қилган бўлади.
Шунинг учун бу масалага катта эътибор билан қарамоғимиз, фарзандларимизга ҳам ўргатмоғимиз лозим.
عَنْ سَلَمَةَ بْنِ الْأَكْوَعِ رَضِي اللهُ عَنْهُ: أَنَّ رَجُلًا أَكَلَ عِنْدَ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِشِمَالِهِ، فَقَالَ: كُلْ بِيَمِينِكَ، قَالَ: لَا أَسْتَطِيعُ، قَالَ: لَا اسْتَطَعْتَ، مَا مَنَعَهُ إِلَّا الْكِبْرُ، قَالَ: فَمَا رَفَعَهَا إِلَى فِيهِ. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
Салама ибн ал-Акваъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
«Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида чап қўли билан таом еди. Бас, у зот:
«Ўнг қўлинг билан е!» дедилар.
«Қодир эмасман», деди у.
«Қодир бўлмагин! Уни кибрдан бошқа нарса ман қилмади», дедилар у зот. Ҳалиги одам қўлини оғзига кўтара олмай қолди» (Муслим ривоят қилган).
Ушбу ҳадиси шарифдан динимизда овқатланиш маданиятига қанчалик аҳамият берилганлигини ёрқин кўриб турибмиз. Албатта, гап овқатланишнинг исломий маданияти ҳақида кетмоқда. Овқатланишнинг исломий маданиятларидан бири ўнг қўл билан ейишдир. Ҳар бир мусулмон инсон бу муҳим ишга алоҳида эътибор билан қараши лозим. Баъзи бир кишилар бу исломий маданиятга риоя қилмасалар, уларни огоҳлантириш керак.
Ушбу ривоятнинг қаҳрамони ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида овқатланишнинг исломий маданиятига риоя қилмай, чап қўли билан таом ейишга тутинди. Албатта, Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳолга бепарво бўлишлари мумкин эмас эди. Шунинг учун мазкур одобсиз кишига таълим бериб:
«Ўнг қўлинг билан е!» дедилар».
Бундай пайтда ҳар қандай одам таълим берувчига ташаккур айтиб, ўзини ўнглаб олишга уринади. Одоб-ахлоқ тақозоси шу. Аммо ҳалиги одам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга ташаккур айтиб, ўз хатосини тузатиб, ўнг қўли билан таом ейишга ўтиш ўрнига:
«Қодир эмасман», деди».
Яъни, бу «Овқатни ўнг қўли билан ея олмайман. Чап қўлим билан еявераман», дегани эди. Ўзи нотўғри иш қила туриб, унга меҳр кўрсатиб, хатосини тўғрилаб қўйган зот Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбатан бундай бетгачопарлик қилган нобакор ҳар қандай жазога ва қарғишга лойиқ эди. Шунинг учун ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам очиқ-ойдин қилиб:
«Қодир бўлмагин!» дедилар».
Яъни, «Ўнг қўлинг билан таом ея олмасанг, бир йўла ея олмай қолгин», дедилар. Ҳамда у ерда ҳозир бўлганларга тушунтириш учун:
«Уни кибрдан бошқа нарса ман қилмади», деб, қўшиб қўйдилар. Яъни, у одам юқоридаги гапни ҳақиқатда ўнг қўлида нуқсон борлиги учун эмас, кибр билан хатосини тан олишдан бош тортиб айтган эди.
Шунинг учун ҳам Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам уни дуоибад қилдилар. У зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари жойида қабул бўлди.
«Ҳалиги одам қўлини оғзига кўтара олмай қолди».
Ажаб бўлди! Баттар бўлсин! Ўз фойдасини билмаган, шариат ҳукмидан кўра ўзининг кибрини устун қўядиганлар учун бу ҳам кам!
Ушбу ҳадиси шарифдан олинадиган фойдалар:
1. Чап қўл билан таом еб бўлмаслиги.
2. Бировнинг чап қўл билан еганини кўрган одам танбеҳ бериб, ўнг қўл билан ейишини эслатиб қўйиши кераклиги.
3. Диний ҳукмлар бўйича насиҳат эшитган одам мутакаббирлик қилмаслиги кераклиги.
4. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг дуолари дарҳол қабул бўлиши.
«Ҳадис ва ҳаёт» китоби 16-жуз