Мўминларни яхши кўриш иймондандир
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: «Мўмин (иймонли) бўлмагунингизча жаннатга кирмайсизлар, бир-бирларингизни яхши кўрмагунингизча мўмин (иймонли) бўлмайсизлар. Ўзаро бир-бирингизни яхши кўришингизга сабаб бўладиган ишни айтайми? Орангизда саломни ёйинглар!» (Имом Муслим «Саҳиҳ»ида ривоят қилган).
Жаннатга кириш шарти иймонли бўлишдир. Ҳадисдаги: “Мўмин (иймонли) бўлмайсизлар” жумласидан мурод “комил иймонли” бўлмайсизлардир. Ҳар бир мусулмон Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам амрларига амал қилиши лозим.
Салом мусулмоннинг бошқа мусулмонларга нисбатан қалбидаги муҳаббатнинг тасдиғидир. Салом бериш билан инсон қаршисидаги кишига хотиржамлик улашади. Чунки “Ассалому алайкум” дейиш тинчлик, саломатлик тилашдир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам баъзида саҳобаларига савол бериб, баъзида улардан жавобини сўрардилар, баъзан аксинча бўларди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шу тарзда саҳобалар қалбларида Ислом аҳкомлари ва одобларини мустаҳкам ўрнатганлар.
Шунингдек, Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизларга салом беришнинг одоблари ва тартибларини ҳам ўргатганлар: уловдаги пиёдага; ёлғиз киши кўпчиликка; ёш катталарга салом беради.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Кичик каттага, ўтиб кетаётган ўтирганга, камчилик кўпчиликка салом беради”, дедилар» (Имом Бухорий ривояти). Биринчи бўлиб салом бериш кишининг яхшилиги, қалби поклиги белгисидир.
Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дедилар: “Мусулмон биродари билан уч кундан ортиқ аразлашиши ҳалол эмас. Учрашганларида униси ҳам, буниси ҳам юз ўгириб кетади. Уларнинг яхшиси биринчи салом берганидир” (Имом Бухорий ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилади: «У зот ўтирган бир неча одамлар олдига келиб: “Сизларнинг яхшингиз ва ёмонингиз кимлигини айтайми?” дедилар. Улар ҳеч нима дейишмади. У зот саволларини уч марта такрорладилар. Шунда бир киши: “Ҳа, ё Расулуллоҳ, яхшимиз ва ёмонимиз кимлигини айтинг”, деди. У зот: “Яхшингиз яхшилиги умид қилинадиган, ёмонлигидан қўрқилмайдиган кишидир. Ёмонингиз эса яхшилиги умид қилинмайдиган, ёмонлигидан қўрқиладиган кишидир”, дедилар» (Имом Термизий “Сунан”ида ривоят қилган).
Манбалар асосида
Жамшид ШОДИЕВ тайёрлади.
Луқмони Ҳакимнинг ҳикматли сўзларидан
1. Аллоҳга тақво қилишни тижорат деб бил, шунда у сенга молсиз фойда келтиради.
2. Ўзингни сенга муҳтож бўлмаган, лекин сен унга муҳтож бўлган кишининг ўрнига қўй.
3. Харсанг тошларни жойидан кўчириш, онгсиз одамга англатишдан осонроқдир.
4. Жаннатни талаб қилишда олий ҳимматли бўл.
5. Аллоҳдан шундай умид қилки, у билан Унинг макридан омонда бўлма ва Аллоҳдан шундай қўрқки, у билан Унинг раҳматидан умидсиз бўлма.
6. Мен ҳеч қачон сукутдан афсусланмадим. Агар гап кумуш бўлса, сукут — олтин.
7. Ҳикмат камбағалларни подшоларнинг мажлисларида ўтказган.
8. “Ё Роббим, мени мағфират қил” — деб кўп такрорла, зеро Аллоҳнинг бир соати борки, у вақтда сўровчи рад этилмайди.
9. Ким ёлғон гапирса, юзининг сувини (обрўйи) кетади, кимнинг хулқи ёмон бўлса, ғам-ташвиши кўпаяди.
10. Аллоҳдан қўрқ, лекин қалбинг фожир бўлатуриб, одамлар сени ҳурмат қилишлари учун ўзингни уларга Аллоҳдан қўрқадиган қилиб кўрсатма.
11. Амал фақат яқиний ишонч (эътиқод) билангина мукаммал бўлади, кимнинг эътиқоди заиф бўлса, амали ҳам заиф бўлади.
12. Ёлғон гапиришдан эҳтиёт бўл, зеро у пиширилган чумчуқ гўшти каби иштаҳалидир, лекин кўп ўтмай эгасини ичини ёндиради.
13. Мажлисни кўзинг билан кўриб танла, агар Аллоҳ зикр қилинадиган мажлис бўлса, у ерда ўтир. Агар олим бўлсанг, илминг наф беради, агар жоҳил бўлсанг, сенга ўргатишади, агар Аллоҳ у мажлисга раҳматини нозил қилса, сен ҳам шу раҳматдан баҳраманд бўласан.
14. Қарздорликдан эҳтиёт бўл, чунки у кундузи хорлик ва тунда ғамдир.
15. Тўқлик устига овқат емагин — чунки ундай таомни егандан кўра итга ташлаган яхшироқ.
16. Агар шайтон сенга шубҳа ва гумон орқали келса, уни яқиний ишонч ва насиҳат билан енг, агар у танбаллик ва зерикиш томонидан келса, қабр ва қиёматни эслаб енг, агар у хоҳиш ва қўрқув томонидан келса, унга дунё тарк этиладиган ва қолдириладиган нарсадир, деб айт.
17. Тилингдан чиққан гапларга эҳтиёт бўл, сукут қилган киши омонда бўлади, фақат фойдаси бор гапларни гапир.
18. Юзингни ниқоблашдан (яъни шубҳали қиёфадан) сақлан — чунки, у кечаси одамларни қўрқитади, кундузи эса хўрлик келтиради.
19. Мен тош, темир ва оғир юкларни кўтардим, аммо ёмон қўшнидан оғирроқ нарсани кўрмадим.
Ҳомиджон қори ИШМАТБЕКОВ