Янги Ўзбекистон маърифат маёғини баланд тутиб, дунё халқларини эзгулик, тинчлик ва биродарликка чорламоқда! Албатта, бу бежиз эмас. Буюк ўзбек йўли доим маърифат, умуминсоний манфаатлар устига қурилган.
Тарихдан яхши маълум, илгари ҳам эътиқод, қарашлар ўртасида турли зиддиятлар кўп учраган. Ўша даврларда ҳам улуғ аллома аждодларимиз ўз илмий салоҳияти, билим ва тафаккури, маърифатпарварлиги билан уларга муносиб жавоб берган.
Замонамизда турфа зиддиятлар яна авж ола бошлади. назаримизда дунё илгари ҳеч қачон эзгулик ва маърифатга ҳозиргидек ташна бўлмаган. Негаки аввал зиддиятлар, урушлар муайян ҳудуд, минтақадагина содир бўлган. ҳозирги глобал дунёда эса нафақат қуролли тўқнашувлар, балки мафкуравий курашлар ҳам чегара билмаяпти. бундай вазиятда барча ўз манфаатидан келиб чиқиб иш кўриши бор гап. ана шундай таҳликали даврда умуминсоний манфаатларни ҳимоя қилиб, тинчлик, дўстона алоқаларга асосланган сиёсат юритишга ҳамма давлатлар ҳам қодир эмас. чунки бундай вазиятда эгоистик қараш нормал ҳолатга айланади.
Жонибек Алижонов,
“Янги Ўзбекистон” мухбири
Манба: “Янги Ўзбекистон” газетаси 2024-йил 17-октабр, 210-сон
1. Олимнинг тўлиқ исми шарифи Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Абу Мансур Мотуридий Самарқандий Ансорий.
2. Камолиддин Баёзийнинг таҳқиқига кўра бу зотнинг насаби улуғ саҳобий Абу Айюб Ансорийга бориб тақалади.
3. Абу Мансур Мотуридийнинг қайси йилда туғилгани аниқ маълум эмас. Аммо устози Муҳаммад ибн Муқотил Розий ҳижрий 248 (милодий 862) йилда вафот этгани айтилган. Шунга кўра, Абу Мансур Мотуридий ҳижрий 240 (милодий 854) йилдан олдин туғилгани тахмин қилинади.
4. Имом Мотуридий кўплаб устозлардан таълим олган. Қуйидагилар уларнинг энг машҳурлари:
5. Ушбу олимлар Имом Мотуридийни Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳгача бўлган санадини боғловчи устозлар ҳисобланади.
6. Имом Мотуридийнинг шогирдлари унинг илимй меросини давом эттириб, бу таълимотни ривожлантирганлар. Масалан:
7. Абу Мансур Мотуридий тафсир, усулул фиқҳ ва ақоид каби шаръий илмларнинг турли йўналишлари бўйича асарлар таълиф этган.
8. Тафсир йўналиши бўйича “Таъвилоту аҳли сунна” номли тафсир ёзган.
9. Усулул фиқҳ йўналишида “Маъхозуш шароиъ” (Шаръий ҳукмлар манбаси) ва “Жадал” (Илмий баҳслар) номли иккита китоб ёзган.
10. Уламолар Абу Мансур Мотуридий ақоид илми бўйича ёзган асарларини ўрганиб чиқиб, уларни уч турга ажратганлар:
11. Абдулҳай Лакнавий “ал-Фавоидул-баҳия” асарида Имом Абу Мансур Мотуридийни мутакаллимлар имоми ва мусулмонларнинг тўғри ақидасини асослаб берган буюк аллома сифатида тавсифлайди. Унинг таъкидлашича, Имом Мотуридий беназир асарлар яратиб, ботил ақида вакилларининг бузғунчи ғояларига раддиялар берган.
12. Уламолар айтадиларки, Ҳужжатул Ислом (Ислом дини ҳужжати) дейилганда фақат Имом Ғазолий тушунилганидек, Имомул ҳудо (тўғри йўлга бошловчи) дейилганда ҳам фақат Имом Мотуридий тушунилади.
13. Бутун ҳаётини илм маърифат ўрганиш ва уни ёйиш билан ўтказган Абу Мансур Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ ҳижрий 333 (милодий 945) йилда тахминан тўқсон беш ёшида Самарқандда вафот этган ва Чокардиза қабристонига дафн этилган.
14. 2020 йил Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузурида “Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот маркази” ташкил этилган.
15. Шунингдек, 2025 йил март ойида Давлатимиз раҳбари томонидан буюк олимга юксак ҳурмат ифодаси ўлароқ “Имом Мотуридий таваллудининг 1155 йиллигини кенг нишонлаш тўғрисида”ги қарор қабул қилинди.