17 Май, 2025, 19 Зулқаъда, 1446
17 Май, 2025, 19 Зулқаъда, 1446
Жорий йилнинг 18 июль кунидан “Янги Ўзбекистоннинг фидойиси бўлиб, маънавият тарғиботчисига айланамиз” ташаббус доирасида юртимизда маънавий-маърифий тарғибот тадбирлари кенг қулоч ёйди.
Эътиборлиси, ҳаёт тажрибасига эга ҳожи ота, ҳожи оналарнинг тарғибот ишларини олиб бориш, шукроналик ҳиссини янада кучайтириш ва дахлдорлик туйғусини оширишга қаратилган тадбирларни ташкил этиш борасидаги фидойиликлари ўз самарасини бермоқда.
Хусусан, шу йилги ҳожи ота ва ҳожи оналар имом-хатиб ва маҳалла фаоллари билан бирга маҳаллаларда истиқомат қилувчи ижтимоий ҳимояга муҳтож, боқувчисини йўқотган, нотинч, ажрим ёқасида турган ҳамда моддий ва маънавий кўмак зарур бўлган оилалар ҳолидан хабар олиб, қимматли ваъз-насиҳатлар билан уларнинг кўнгилларига илиқлик олиб кириш баробарида хайрия ва эҳсонлар улашмоқдалар.
Оилавий низоларни бартараф этиш, ажрим ёқасидаги оилаларни яраштириш, нотўғри йўлга кириб қолган ёшларга тўғри йўл кўрсатиш каби масалалар ижобий ҳал этилаётгани қувонарли ҳолдир. Мазкур ташаббус доирасида ишсиз фуқаролар ишга жойланди, уйи таъмирталаб бўлганларнинг хонадонлари обод қилинди. Эҳтиёжманд оилаларга моддий ёрдам кўрсатилиб, озиқ-овқат маҳсулотлари тақдим этилди.
Бу ишларга ҳудудий ҳокимликлар, Ўзбекистон мусулмонлар идораси, Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон маҳаллалари уюшмаси бош-қош бўлиб, Республика ишчи гуруҳи томонидан маҳалла раислари, фаоллари, имом-хатиблар, ҳожиларга маҳаллаларда амалга ошириладиган тадбирлар бўйича доимий тушунтириш ишлари олиб борилди.
Шунингдек, 11103 нафар ҳожилар ўз маҳаллаларидаги ижтимоий ҳимояга муҳтож, профилактик ҳисобда турувчи, кам таъминланган, боқувчисини йўқотган, нотинч оила, ажрим ёқасида турган фуқароларга бириктириш ишлари ташкил этилди.
Бириктирувга асосан, 18 июль – 4 декабрь кунлари Қорақалпоғистон Республикасида 1889 та, Андижон вилоятида 5811 та, Бухоро вилоятида 2144 та, Жиззах вилоятида 6144 та, Навоий вилоятида 874 та, Наманган вилоятида 6700 та, Самарқанд вилоятида 9001 та, Сирдарё вилоятида 1361 та, Сурхондарё вилоятида 1797 та, Тошкент вилоятида 2058 та, Фарғона вилоятида 2066 та, Хоразм вилоятида 4165 та, Қашқадарё вилоятида 4217 та, Тошкент шаҳрида 5116 та, жами 53 343 та тадбирлар ўтказилди.
Ҳудудларда 11103 та ҳожилар иштирокида 313 138 та фуқаролар ҳолидан хабар олиниб, маҳалла раислари, имом-хатиблар билан биргаликда суҳбатлар ташкил этилди.
Маҳаллалардаги кам таъминланган, боқувчисини йўқотган, эҳтиёжманд оилаларга маҳалла ва ҳожилар томонидан 3 млрд. 238 млн. 541 минг сўм миқдоридаги моддий ёрдам, 3 млрд. 682 млн. 635 минг сўм миқдоридаги озиқ-овқат маҳсулотлари тақдим этилди.
Шунингдек, 4818 марта тинчлик қадри ва шукронилик, 3318 маротаба ёшлар тарбияси, иллатларга қарши кураш, 2697 маротаба илм-маърифатга тарғиб, 3565 маротаба ёт ғояларга қарши кураш, 7462 маротаба оилавий жанжал ва ажримлар йўналишларида ишлар олиб борилди.
Шу кунга қадар, умум ҳисобда 53 343 та тадбирлар ўтказилиб, унга 313 138 нафар фуқаро қамраб олинди.
Мазкур хайрли ташаббус доирасидаги ишлар давом этмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Ислом шариати талоқни зарурат ҳолатларида қўлланиладиган охирги чора сифатида белгилаб, унинг нотўғри қўлланилишидан эҳтиёт бўлишни таъкидлайди. Асоссиз талоқ қилиш нафақат оилавий ҳаётга, балки жамиятга ҳам салбий таъсир кўрсатади.
Исломда талоқ муҳим масала бўлиб, уни шошқалоқлик билан эмас, балки ўйлаб амалга ошириш тавсия этилади. Қуръонда Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло бундай марҳамат қилади: “Агар улар орасида низолашишдан қўрқсангиз, унда эрнинг оиласидан бир ҳакам ва аёлнинг оиласидан бир ҳакам тайинланг. Агар улар (ҳакамлар) ярашишни хоҳласалар, Аллоҳ уларнинг орасини тотув қилади. Албатта, Аллоҳ (ҳамма нарсани) билувчи ва (ҳамма нарсадан) хабардор Зотдир”.
Мазкур оятдан англашиладики, шариатимиз низоларни ҳал қилиш учун қадам-бақадам чоралар кўришни талаб қилади ва дарҳол талоққа мурожаат қилишдан қайтаради.
Шу билан бирга шариатимизда талоқ эркакнинг қўлида бўлганлигининг ҳикмати одатда эр кишилар оқилона қарорлар қабул қиладилар. Шунинг учун талоқ иши эр кишини қўлига топширилгандир. Ҳидоя китобида бу борада бундай дейилади: “Талоқ эрнинг қўлида бўлиши унинг оқибатларни кўпроқ тушуниши ва ҳиссиётлардан узоқроқ бўлиши сабабли афзалроқдир”.
Асоссиз талоқ қилишнинг оилавий ва ижтимоий зарарларини қуйидагича изоҳлаш мумкин:
Оила барқарорлигига зарар бўлиши асоссиз талоқ қилиш оилавий барқарорликни йўқотишга олиб келади. Бу ҳақида “Ҳидоя”да бундай дейилади:
“Низо юз берганида, талоқ қилишга фақат далиллар тасдиқлангандан кейин рухсат берилади”.
Талоқ фарзандларнинг руҳий ҳолатига салбий таъсир кўрсатади. Болалар учун ота-онанинг бирлиги ҳаётий муҳим омилдир. "Мухтасар"да бундай таъкидланади:
“Ажралиш фарзандлар ва жамият учун жиддий зарар келтиради”.
Ота-оналарнинг ажралиши жамиятда янги муаммоларни келтириб чиқаради. Асоссиз талоқ орқали болаларнинг тарбияси бузилиши ва оилавий қадриятларнинг йўқотилиши кузатилади.
Талоқнинг иқтисодий зарарлари шуки, ажралиш оиланинг иқтисодий барқарорлигига путур етказади. “Иноя”да бу ҳақда бундай дейилади: “Талоқ оиланинг молиявий барқарорлигини йўқотади”.
Ажримда аёлларнинг обрўсига зарар етиши турган гап. Чунки ажралиш кўпинча жамиятда нотўғри тушунилади. “Ҳидоя”да бу борада бундай дейилади: “Аёлни талоқ қилиш уни одамлар орасида гап-сўзларга дучор қилади”.
Ажримларнинг болалар тарбиясига таъсири шуки, болалар керакли тарбиядан маҳрум бўлиши мумкин. “Мухтасар”да бундай дейилади: “Талоқнинг салбий таъсири болалар тарбиясида яққол намоён бўлади”.
Демак талоқни амалга оширишдан олдин вазиятни тўлиқ баҳолаш ва маслаҳатлашиш зарур ишлардан ҳисобланар экан. “Иноя”да бу борада бундай дейилади: “Эр талоқ қарорини қабул қилишдан олдин яхшилаб ўйлаб кўриши лозим”.
Шу билан бирга шариатимиз низоларни ҳал қилишда босқичма-босқич ёндашувни тавсия этади: насиҳат қилиш, вақтинчалик алоҳида яшаш ва ҳакамлар тайинлаш. “Инояда бу ҳақда бундай дейилади: “Талоқ фақат ярашиш имконсиз бўлгандагина рухсат этилади”.
Қолаверса талоқни фақат зарурат ҳолатида амалга ошириш керак. Талоқ фақатгина муҳим сабаблар мавжуд бўлгандагина қўлланилиши керак. Шариат кўрсатмаларига амал қилиш орқали оилани сақлаб қолиш мумкин. Ҳамда оилавий маслаҳатчилар ёрдамидан фойдаланиш ҳам зарурдир. Низоларни ҳал қилиш учун маслаҳатчиларга мурожаат қилиш шариатда маъқулланган амалдир.
Асоссиз талоқ қилиш нафақат оилавий ҳаётга, балки жамиятга ҳам салбий таъсир қилади. Ислом шариати талоқни зарурат ҳолатида ва фақат масъулият билан қўллашни таъкидлайди. Бу борада шариатнинг кўрсатмаларига амал қилиш оилаларни сақлаб қолишда ва жамиятдаги барқарорликни таъминлашда муҳим аҳамиятга эга.
Шамсиддин БУРҲОНИДДИНОВ,
Тошкент Ислом институти 4 курс талабаси.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 