30 Июн, 2025, 5 Муҳаррам, 1447
30 Июн, 2025, 5 Муҳаррам, 1447
Ҳазрат Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Қуръони каримнинг шарҳловчиси сифатида ҳукм чиқариш ваколатига эга эдилар. Шунга биноан ҳадис ҳукм чиқариш бўйича икки асосий соҳани қамраб олади.
Биринчи соҳа: Қуръони каримда зикр этилган ҳукмларни ёритиб бериш.
Иккинчи соҳа: Қуръони каримда кўрсатилмаган масалаларни ҳукм шаклида белгилаш.
Биринчи соҳада ҳадис Қуръони карим оятларини тафсир қилади. Умумий маънога эга бўлганини хослаштиради, яъни унга хусусий маъно беради, мутлоқ, яъни, қайд ва шартсиз оятларни қайдлайди.
Шу ўринда баъзи бир мисоллар келтириб ўтамиз. Қуръони каримда “Намоз ўқинглар” деб амр қилинган. Лекин намозларнинг сони, сифати, ракъатларининг сони Пайғамбаримиз алайхиссалом томонидан белгиланган ва амалда кўрсатиб берилган. Бу эса мужмал иборани изоҳлаш мисоли.
Умумий мазмунни хос қилиш учун мисол. Қуръони каримда мерос тизими умумий маънода келган. Яъни мерос қолдириш ва мерос олиш ҳуқуқи берилган. Лекин Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мерос олиш учун дин бирлиги, қотил бўлмаслик ва қул бўлмасликни шарт қилиб қўйиб уни хослаштирганлар. Масалан, ўз отасини ўлдирган ёки ноҳақ йўл билан унинг ўлимига сабаб бўлган фарзанд отасидан мерос олиш хуқуқидан маҳрум бўлади.
Иккинчи соҳа бўйича ҳадисга тегишли масалалар. Зарурат чоғида Қуръони каримда айтилмаган бирон бир янги ҳукмни ҳадис ҳукм қилиб белгилаб беради. Бу ўринда айрим ҳукмлар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан махфий ваҳий ёки илҳом орқали содир бўлган ва баъзилари у зотнинг ижтиҳодлари ва шахсий фикрларидан келиб чиққан. Албатта, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ижтиҳод қилишда ҳам ислом руҳи ва фалсафасини назарда тутар эдилар.
Бу ўринда кўп мисоллар бериш мумкин. Масалан, момога меросдан олтидан бир ҳисса бериш, никоҳ битимининг тўғри бўлиши учун гувоҳлар шартлиги, бадан аъзолари хун баҳосини белгилаш каби ҳукмлар киради.
Ислом шариатида ҳадисларнинг ўрни аҳамиятли экани кўриниб турибди. Ҳукмлар фақатгина Қуръони каримнинг ўзидан олинмайди. Қуръони каримда келган кўпгина ҳукмлар тафсилотини билиш учун ҳадислар муҳим аҳамият касб этади. Балки шаръий ҳукмларнинг бир қанчаси ҳадислар орқали келиб чиққан экан.
Ойбек Ҳошимов,
Ҳадис илми мактаби ўқитувчиси.
#xabar #qabul #qayta_aloqa
Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги олий ва ўрта махсус диний таълим муассасаларининг 2025-2026 ўқув йили қабул жараёнлари ҳақида қуйидаги телефон рақам, интернет ва ижтимоий тармоқ саҳифалари орқали маълумот олишингиз мумкин:
ОЛИЙ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ:
1. Имом Бухорий номидаги Тошкент Ислом институти
+998712400115
oliymahad.uz // @oliymahad (https://t.me/oliymahad)
2. Мир Араб олий мадрасаси
+998913129404
mirarab.uz // @Mirarabuz (https://t.me/Mirarabuz)
3. Ҳадис илми мактаби
+998662402051
muhaddis.uz // @muhaddisuz (https://t.me/muhaddisuz)
4. Имом Термизий номидаги ислом институти
+998554510596
imomtermiziy.uz // @termiziylar_uz (https://t.me/termiziylar_uz)
ЎРТА МАХСУС ИСЛОМ ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИ:
1. “Кўкалдош” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998712444827
kukaldosh.uz // @kukaldoshuz (https://t.me/kukaldoshuz)
2. “Хадичаи Кубро” аёл-қизлар ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998712484752, +998941044752
xadicha.uz // @xadichauz (https://t.me/xadichauz)
3. “Саййид Муҳйиддин махдум” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998507086870
maxdum.uz // @maxdumuz (https://t.me/maxdumuz)
4. “Ҳидоя” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998885726006
hidoya.uz // @hidoyauz (https://t.me/hidoyauz)
5. “Хожа Бухорий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998755427425
xojabuxoriy.uz // @Xojabuxoriy (https://t.me/Xojabuxoriy)
6. “Мир Араб” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998954204597
mirarabmadrasa.uz // @mirarabmadrasa (https://t.me/mirarabmadrasa)
7. “Жўйбори Калон” аёл-қизлар ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998652217744
juyborikalon.uz // @juyborikalon (https://t.me/juyborikalon)
8. “Фахриддин ар-Розий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998556022444
arroziy.uz // @arroziyuz (https://t.me/arroziyuz)
9. “Муҳаммад ал-Беруний” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998551015512
alberuniy.uz // @alberuniyuz (https://t.me/alberuniyuz)
10. “Имом Термизий” ўрта махсус ислом таълим муассасаси
+998554510596
imomtermiziy.uz // @termiziylar_uz (https://t.me/termiziylar_uz)
2025-2026 ўқув йили қабул жараёнлари ҳақидаги сўнгги янгиликларни @qabulmuslimuz (https://t.me/qabulmuslimuz) телеграм саҳифасида кузатиб боринг!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 