Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
14 Июл, 2025   |   19 Муҳаррам, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
03:21
Қуёш
05:02
Пешин
12:34
Аср
17:40
Шом
19:59
Хуфтон
21:33
Bismillah
14 Июл, 2025, 19 Муҳаррам, 1447
Мақолалар

Ўзбекистоннинг “Байтул ҳикма”си

03.02.2025   7138   4 min.
Ўзбекистоннинг “Байтул ҳикма”си

Комилликка интилиш, мунтазам равишда ўз устида ишлаш, билим ва савиясини, маърифатини ошириб бориш, юксак маънавият соҳиби бўлишни ким ҳам орзу қилмайди, дейсиз. Бу борада буюк аждодларимизнинг бой маънавий-илмий меросини ўрганиш ҳар жиҳатдан самарали экани тайин.

Бугун ўзбек диёри дейилганда, жаҳон афкор оммасининг хаёлига дунё тамаддунига беназир ҳисса қўшган буюк алломалар, улуғ мутафаккирлар, хусусан, ал-Хоразмий, Абу Райҳон Беруний, Абу Али ибн Сино, Алишер Навоий, Имом Бухорий, Имом Термизий, Насафий, Махмуд Замахшарий, Имом Мотуридийларнинг номлари келиши табиий.

Илм-фан тараққий этган бугунги даврда ана шу алломалар қолдириб кетган бебаҳо асарларни тадқиқ этишга, ўрганишга талаб ҳар қачонгидан ҳам ортиб боряпти. Шу боис муҳтарам Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг ташаббуслари билан Ўзбекистондаги ислом цивилизацияси маркази биносининг қуриш ишлари жадал давом эттирилмоқда.

Марказ Президентимизнинг 2017 йил 23 июндаги қарорига биноан бошланиб, 2018 йилги Рамазон ҳайити куни давлатимиз Раҳбари унинг пойдеворига тамал тошини қўйган эди.

“Ҳазрати Имом” мажмуаси ёнида бунёд этилаётган марказ тобора чирой очиб, ҳудуд кўркига кўрк қўшиб боряпти. Ўтган давр мобайнида Презиидентимиз бу жойга бир неча марта ташриф буюриб, марказнинг мукаммал бўлиши ҳақида қимматли фикр-мулоҳазаларини билдирдилар.

Куни кеча ҳурматли Юртбошимиз яна марказга ташриф буюриб: “Ислом цивилизациясининг, ислом таълимотининг замини – аслида илм-фан, маданият, таълим ва тарбиядир. Биз барпо этаётган марказнинг бош ғояси, асоси ҳам шу. Энг муҳим томони – юртимиздаги ислом маданияти билан боғлиқ бир неча минг йиллик қадимий ўтмиш бир жойда – мана шу мажмуада мужассам бўлади. Марказ билан танишган одам ана шу тарихни яққол кўриб, ислом дини, бу аввало, тинчлик, тараққиёт ва бағрикенглик дини эканини, ўзбек халқининг дунё тамаддунига қўшган буюк ҳиссасини англайди”, дея таъкидладилар.

Давлатимиз раҳбарининг йўл-йўриқ ва тавсиялари асосида кўркамлашиб бораётган Ислом цивилизацияси марказини мен IX–XI асрларда Хоразмда фаолият  юритган “Дорул маърифа ва ҳикма” ва Бағдоддаги “Байт ул-ҳикма”, яъни “Донишмандлик уйи”га ўхшатгим келди. Ушбу Марказ ҳам улар каби “Илм ва ҳикмат уйи” бўлиб қолади, иншоаллоҳ.

Энг қувонарлиси, Бағдодда фаолият юритган “Байтул ҳикма”, бугунги таъбир билан айтганда, дунёга машҳур “халқаро академия”га ўзимизнинг бобомиз Аҳмад ал-Фарғоний раҳбарлик қилгани кишига фахр-ифтихор бағишлайди.

Аҳмад ал-Фарғонийнинг “Байтул ҳикма”га раҳбар бўлгани бежиз эмас. Чунки бобомиз қомусий аллома бўлиб, у киши ясаган устурлоб, яъни Нил сатҳини ўлчовчи асбоб мисрликларнинг ҳаётига оро кириб, дарё тошқинлааридан асраб қолган.

Ишончимиз комилки, Ислом цивилизацияси марказида малака оширган, бу маърифат масканида билим олган ёшларимиз келажакда шундай “устурлоблар”ни ясашадики, улар билан миллатимиз турли “тошқинлар”, жумладан, экстремизим, терроризм, “оммавий маданият” каби иллатлардан ҳимоя қилинади. 

Ислом цивилизация марказида Қуръоншунослик, тафсиршунослик, ҳадисшунослик, сийратшунослик (Пайғамбар алайҳиссалом ҳаёт йўлларини ўрганиш), ислом ҳуқуқи (фиқҳ), ақида, тасаввуф, ислом тарихи, араб тилшунослиги каби билимлар кенг ўрганилади. Бундан ташқари, архитектура, физика, кимё, фалакиётшунослик, минерология, тиббиёт, фармокология каби йўналишларда ҳам илмий изланишлар олиб бориш кўзда тутиилган. Чунки аждодларимиз асарларининг салмоқли қисмини ҳам ушбу соҳалар ташкил этишини эслатиб ўтиш зарур.

Халқимизда: “Тарих такрорланиб туради” ёки “Оққан дарё оқаверади”, деган гап бор. Дарҳақиқат, Ислом цивилизацияси ишга тушиши билан араб тили грамматикасини ёзиб берган Замахшарийлар, саноқ тизимини кашф қилган Хоразмийлар, қўл ва қалб бир вақтнинг ўзида икки ишни бажариб, бир мақсад сари интилиши борасидаги соф ғояни илгари сурган Нақшбандийлар, медицинага асос солгаан Ибн Синолар, соф исломий ақидани асослаб берган Мотуридийлар дунёга қайта кўз очажак.

Хулоса қилиб айтганда, нур – Шарқдан. Бу, биринчидан, қуёш Шарқдан чиққани билан изоҳланса, иккинчидан, маърифат ҳам Шарқдан ёйилган. Шу маънода Шарқнинг буюк алломалари юртида барпо этилаётган Ислом цивилизация маркази чинакам маърифат маскани сифатида бутун дунёга нур таратажак, иншоаллоҳ.

Муҳаммадолим Муҳаммадсидиқов,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

МАҚОЛА
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Тинчлик, адолат, эркинлик, ҳикмат борасидаги оятлар

11.07.2025   3165   1 min.
Тинчлик, адолат, эркинлик, ҳикмат борасидаги оятлар

Ислом сўзининг маъноларидан бири тинчликдир. Мусулмонлар ўзаро бир-бирлари билан ушбу сўз орқали саломлашадилар, намоз вақтида мўмин банда айтадиган энг охирги калом ҳам, Аллоҳ таолонинг  гўзал исмларидан бири, жаннатнинг номларидан бири ҳам “Ас-Салом” – тинчликдир.

Тинчлик, адолат, эркинлик, ҳикмат борасида кўплаб оятлар бор.

Қуръони карим ҳар бир инсонга эътиқод эркинлигини кафолатлайди. “Сизларнинг динингиз ўзларингиз учун, менинг диним ўзим учундир” (“Кафирун” сураси, 6-оят).

Эътиқодни ёйишда зўрлик ўтказиш таъқиқланган. “Динда зўрлаш йўқ” (“Бақара” сураси, 256-оят).

Ақлга мос, далил-исботли, ҳаётга татбиқ этиладиган ёндошув орқали, ҳар бир инсоннинг ақлий даражаси ва ҳолатини ҳисобга олиб, қалбга таъсир қилувчи, мулойим услубда, агар баҳс ва мунозара бўлса, хушмуомала, адолатли ва маданиятли тарзда фикр алмашиш, даъват этилади.

“Парвардигорингизнинг йўли – динига донолик, ҳикмат ва чиройли панд-насиҳат билан даъват қилинг! Улар билан энг гўзал йўлда мужодала, мунозара қилинг! (“Наҳл” сураси, 125-оят).

Ҳар бир инсонга, дини, миллати ва ирқига қарамасдан, адолат билан муносабатда бўлиш, душманлик қилмаган бўлса, яхшилик қилиш, эҳтиром кўрсатиш Ислом таълимотларидандир.

“Аллоҳ сизларни динларингиз тўғрисида сизлар билан урушмаган ва сизларни ўз диёрларингиздан ҳайдаб чиқармаган кимсалардан – уларга яхшилик қилишларингиздан ва уларга адолатли бўлишларингизда қайтармас. Албатта Аллоҳ адолат қилгувчиларни севар” (“Мумтаҳана” сураси, 8-оят).

 

Маъруфхон Алоходжаев,

Наманган шаҳри “Абдулқодир қори” жоме масжиди имом-хатиби

Манба: @Softalimotlar

МАҚОЛА