27 Декабр, 2025, 7 Ражаб, 1447
27 Декабр, 2025, 7 Ражаб, 1447
ВАҚТЛАРНИ ЁҚУТЛАР ЭВАЗИГА ТОПИБ БЎЛМАС...
Бурҳониддин Зарнужий “Таълим ал-мутааллим” китобида бундай дейдилар:
ٱلْيَوَاقِيتُ تُوجَدُ بِٱلْمَوَاقِيتِ، وَٱلْمَوَاقِيتُ لَا تُوجَدُ بِٱلْيَوَاقِيتِ
"Ёқутларни вақтлар эвазига топиш мумкин, аммо вақтларни ёқутлар эвазига топиб бўлмас".
ИЛМ БИЛАН ЗИЙНАТЛАНГАН ДИН
Зуннун ал-Мисрий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Аллоҳ таоло Ислом динини илм билан зийнатлади”.
ИЛМДАН БИР БОБНИ ЎРГАНИБ...
Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ: “Илмдан бир бобни ўрганиб бирор мусулмонга ўргатишим, мен учун бутун дунёни Аллоҳ йўлида садақа қилишимдан яхшироқдир”, деганлар.
ИЛМ ТАНҲОЛИКДА ҲАМРОҲ, ХИЛВАТДА – ДЎСТ...
Ҳазрати Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу айтадилар: "Илм ўрганиш – Аллоҳ таолодан қўрқиш; уни талаб қилиш – ибодат; билмаганга ўргатиш – садақа; уни ўз аҳлига ўргатиш қурбатдир. Илм танҳоликда ҳамроҳ, хилватда – дўст, тўғри йўлни кўрсатувчи далил, жаннат йўлининг минорасидир".
ИЛМ ИЗЛАНГЛАР...
Абу Дардо розияллоҳу анҳу айтадилар: "Илм изланглар. Илм олишдан ожиз бўлиб қолсангиз, илм аҳлини яхши кўринглар. Уларни яхши кўра олмасангиз, унда ҳеч бўлмаса ёмон кўрманглар!".
МЕН ИЛМДАН БИР СЎЗ ЭШИТСАМ...
Имом Шофеъий раҳматуллоҳи алайҳидан “Қандай қилиб бундай олим бўлгансиз?” деб сўралганда: “Мен илмдан бир сўз эшитсам бутун вужудим қулоққа айланиб, эшитган ҳар бир сўзимдан танам ҳузур олади” деганлар.
ИНСОННИНГ ИЛМГА БЎЛГАН ЭҲТИЁЖИ
Имом Аҳмад ибн Ҳанбал раҳматуллоҳи алайҳи айтадилар: “Инсоннинг илмга бўлган эҳтиёжи ичимлик ва таомга бўлган эҳтиёжидан кўпроқдир”.
ИНСОН БИР НЕЧА ЮЗ ЙИЛ УМР КЎРИШИ МУМКИНМИ?..
Бир ҳакимдан: “Инсон бир неча юз йил умр кўриши мумкинми?” деб сўрашибди.
У: “Ҳа”, деб жавоб берибди.
“Қандай қилиб?” дейишибди.
Шунда ҳаким: “Китоб ўқиб. Чунки китоб бир инсоннинг бир неча йил, балки бир умрлик тажриба ва билимларининг хулосаси ўлароқ дунёга келади. Уни ўқиган киши ўшанча умр кўрган ҳисобланади”, деб айтган экан.
ЯХШИЛАР БИЛАН БИРГА БЎЛИШГА ИНТИЛИНГ
Луқмони Ҳаким раҳимаҳуллоҳ ўғлига васият қилиб: “Эй ўғлим, бирга юрсанг сенга безак бўладиган, унинг олдида бўлмаганинг пайт сени ҳимоя қиладиган киши билан дўст тутин”, деган экан.
ҚИЁМАТ КУНИ ЭНГ КЎП ҲИСОБ ҚИЛИНАДИГАН КИМСА...
Тобеъин Муовия ибн Қурра раҳимаҳуллоҳ: "Қиёмат куни энг кўп ҳисоб китоб қилиниб, сўроққа тутиладиган киши соғлом бўлатуриб бекорчи бўлган кимсадир", дедилар.
ИСРОФДА ЯХШИЛИК ЙЎҚДИР...
Имом Аъзам раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: “Яхшилик ва эҳсонда исроф бўлмаганидек, исрофда ҳам ҳеч қандай яхшилик йўқдир.”
БИРОВГА ФОЙДАНГ ТЕГМАСА, ЗАРАРИНГ ҲАМ ТЕГМАСИН...
Яҳё ибн Муоз раҳматуллоҳи алайҳи айтадилар: "Бировга фойданг тегмаса, зараринг ҳам тегмасин. Ўзгани хурсанд қила олмасанг, уни хафа ҳам қилма! Бировни мақташ қўлингдан келмаса, у ҳолда уни мазаммат ҳам қилма!".
ИЛМНИНГ ЭРТА КЕЧИ ЙЎҚ...
Қубайса розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: "Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига бордим. Расулуллоҳ алайҳиссалом: "Бу ерга нимага келдинг?" дедилар. "Ёшим улғайиб, суякларим нозиклашди. Менга Аллоҳ наф берадиган илмни ўргатишингиз учун келдим", деб жавоб бердим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ҳой Қубайса, сен ёнидан ўтган тош, дарахт ва деворлар сенга истиғфор айтди", дедилар (Имом Аҳмад ривояти).
ИЛМ ОЛИШ ГЎЁКИ ДАРАХТ МИСОЛИДИР...
Уламолар айтадилар: "Илм олиш гўёки дарахт мисолидир. Инсон қанча кўп илм олса шунча кўп дарахт эккан бўлади. Амал эса ушбу дарахтларнинг мевасидир".
ИЛМ ОЛИШ ДУНЁ ЛАЗЗАТЛАРИДАН БИРИДИР...
Саҳл ибн Абдуллоҳ Тустарий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: "Илм олиш дунё лаззатларидан биридир. Агар унга амал қилинса, охират лаззатига айланади".
ЯРАТГАН РОББИНГ НОМИ БИЛАН ЎҚИ...
1. Яратган Роббинг номи билан ўқи.
2. У инсонни алақдан яратди.
3. Ўқи! Роббинг Карамлиларнинг карамлисидир.
4. У, қалам билан илм ўргатгандир.
5. У, инсонга билмаган нарсасини ўргатди (Алақ сураси, 1-5-оятар).
ФОЙДАЛИ ИЛМ ОЛАЁТГАН ТОЛИБИ ИЛМ ХУРМО ДАРАХТИГА ЎХШАЙДИ...
"Фойдали илм олаётган толиби илм хурмо дарахтига ўхшайди. Хурмо дарахтининг мевалари қанча кўп бўлса, шунча эгилиб боради. Талабанинг илми кўпайган сари у шунча тавозели бўлиб, камтарлиги ортиб бориши лозим".
ИЛМНИНГ 12 ФОЙДАСИ
1. Илм орқали Аллоҳ танилади ва Унга ибодат қилинади.
2. Илм эътиқодлар ва ибодатларнинг асосидир.
3. Илм талаб қилиш ибодатдир.
4. Илм жаннатга етиш йўлидир.
5. Илм ўз эгасига Аллоҳдан қўрқишни касб қилдиради.
6. Илм ўз эгасига халойиққа нисбатан тавозеъ бўлишни ўргатади.
7. Илмдан, аввало, эгаси, кейин бошқалар ҳам фойда олади.
8. Илмнинг ажри унинг эгасининг ажалидан кейин ҳам боқий қолади.
9. Илм ўз эгасини Пайғамбарлардан кейинги энг юқори мартабага эриштиради.
10. Илм пастни баланд, хорни азиз ва синганни бутун қилади.
11. Илм кишини жаҳолат зулматидан маърифат нурига чиқаради.
12. Илм туфайли силаи раҳм қилинади ва ҳақ-ҳуқуқлар адо этилади.
НАФЛ ИБОДАТДАН АФЗАЛДИР
Тобеъин Қатода Садусий раҳимаҳуллоҳ дедилар: "Киши ўзининг ва ўзидан кейингиларнинг салоҳияти учун илмдан бирон бобни ёдлаб, ўрганиши бир йил нафл ибодат қилгандан кўра афзалдир".
ИЛМНИНГ ЛАЗЗАТИ...
Шайх Муҳаммад Сиддиқ ибн Ҳасан Қиннавжий илмнинг лаззати ҳақида қуйидаги сўзларни айтган: "Шуни билингки, бир нарсанинг шарафи ё айни ўзида бўлади ёки унинг натижасида келиб чиқади. Илмда эса бу икки ҳолатдаги шараф ҳам мавжуд. Чунки илмнинг айнан ўзи лаззатли, шунинг учун ҳам унинг ўзи талаб қилинади ва яна унинг натижаси ҳам шириндир. Айни шу натижа учун ҳам илм ўрганилиши мумкин".
ИНЪОМЛАРНИНГ ЭНГ УЛУҒИ ВА МАРТАБАЛАРНИНГ ЭНГ БУЮКИ...
Ибн Молик Ҳанафий раҳимаҳуллоҳ айтадилар: "Албатта, инсоният учун берилган илм инъомларнинг энг улуғи ва мартабаларнинг энг буюкидир. Зеро, у улкан бахт-саодатнинг сабабчисидир. Дунёда жаҳолатдан нажот, охиратда эса олий даражаларга эришиш йўлидир".
ИЛМ УСТУНСИЗ УЙЛАРНИ БУНЁД ҚИЛАР...
Илм устунсиз уйларни бунёд қилар,
Жаҳолат эса иззат ва шараф биноларин вайрон этар.
ИЛМГА МУНТАЗАМ МУРОЖААТ ҚИЛИШ...
Ҳанафий фақиҳи Ибн Нужайм раҳимаҳуллоҳ баён қилади: «Илмга мунтазам мурожаат қилмасдан, доимий изланиш ва устозсиз эришиб бўлмайди» ("Адаб ал-ихтилаф", 172-бет).
МУЛОЙИМЛИК – ИЛМНИНГ ОТАСИ...
Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳ айтадилар: “Ҳилм – илмнинг вазири. Мулойимлик – илмнинг отаси. Тавозеъ эса илмнинг либосидир”.
Ҳилм – қийинчиликларга сабрли ва матонатли бўлиб, ғазабни ичга ютиш, одамлар билан муомалада юмшоқ бўлишдир. Бунинг акси – ғазаб, жиззакилик ва сержаҳлликдир.
Мулойимлик – юмшоқлик, оғир-босиқлик билан муомала қилиш. Унинг акси – дағаллик, қўполлик, бағритошлик, қўрсликдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта, Аллоҳ мулойимдир ва мулойимликни яхши кўрадир”, деганлар.
Тавозеъ – ўзини катта тутмаслик. Бунинг акси – такаббурлик, ўзини катта санаш, ғурурланиш.
ТЎРТ ХИСЛАТ БАНДАНИ ЮКСАК ДАРАЖАГА КЎТАРАДИ...
Сиррий Сақтий раҳматуллоҳи алайҳи бундай деганлар: “Тўрт хислат бандани юксак даражага кўтаради: илм, одоб, омонатдорлик ҳамда ҳаё ва иффат”.
Шу йил 23 декабрь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг ташаббуси ўтказиб келинаётган амалий тадбирларнинг навбатдагиси пойтахтимизнинг Олмазор туманида бўлиб ўтди.
Тадбирга Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Зайниддин домла Эшонқулов бошчилик қилди. Шунингдек, унда Диний идора бўлими бошлиқлари Исломиддин домла Зуҳриддинов, Музаффар домла Камолов ва Масжидлар билан ишлаш бўлими етакчи мутахассиси Дилмурод Раҳимовлар қатнашди.
Мазкур тумандаги “Исломобод” масжидида ўтказилган ташкилий йиғилишда Тошкент шаҳар вакиллиги раҳбарияти, туман-шаҳарлар бош имом-хатиблари ва Олмазор туманидаги масжид имом-хатиблари ҳам иштирок этди.
Тадбир аввалида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг “Инсон қадри” китоби тақдимоти ўтказилди. Унда Зайниддин домла Эшонқулов мазкур китоб бугунги ҳаётимиз билан нақадар уйғун экани, динимизда ҳам инсон ва унинг қадр-қиммати юксак улуғланиши, ҳар бир диний соҳа ходимининг фаолияти учун дастурамал бўлиб хизмат қилишини алоҳида таъкидлаб ўтди. Ушбу китоб барча иштирокчиларга тарқатилди.
Тадбир давомида туман бош имом-хатиблари учун намунавий махсус кийим намунаси тақдимот қилинди. Унда чакмон, духоба ва миллий дўппилар намойиш қилинди.
Шунингдек, Тошкент шаҳри, хусусан, Олмазор туманида 2025 йил давомида амалга оширилган ишлар сарҳисоб қилинди. Унда шаҳардаги имом-хатиблар фаолиятидаги ютуқлар эътироф этилиб, баъзи камчиликлар бўйича тегишли тавсиялар берилди.
Шундан сўнг Тошкент шаҳар бош имом хатиби ўринбосари Рустамов Эргашали бошчилигида туманлар бош имом-хатиблари, шунингдек, тажрибали имом-хатиблардан таркиб топган Ишчи гуруҳ тузилиб, улар Олмазор туманидаги 21 та масжид ва маҳалласига бириктирилди.
Тадбир доирасида амалиёти назарда тутилган йўналишлар бўйича қуйидагилар амалга оширилди:
Биринчи йўналиш бўйича имом-хатиблар 7 тоифага мансуб 105 та оилага кириб, маънавий-маърифий тарғибот ва амалий ёрдам тадбирларини олиб борди: Хусусан:
- 20 та хонадонда ёт ғоялар таъсирига мойил бўлганлар билан суҳбатлашилиб, тушунчалари тўғриланди;
- 15 та хонадонда жазо муддатини ўтаётганларнинг оила аъзолари, муқаддам судланганлар билан суҳбат қилинди;
- 20 та нотинч оила ўрганилиб, муаммонинг сабаблари бартараф этиш, аразлашганларни яраштириш чоралари кўрилди;
- 15 та хонадонда ичкиликка ружу қўйганлар билан суҳбат қилиниб, зарарли одатлардан сақланиш тўғрисида насиҳат қилинди;
- ногирон, касал, эҳтиёжманд фуқаролар, шунингдек, табаррук ёшдаги қариялар яшайдиган 20 та оилага кирилиб, улардан ҳол-аҳвол сўраш баробарида совға-саломлар улашилди, даволаниш ва дори-дармон учун моддий ёрдам кўрсатилди.
Кирилган 105 та хонадоннинг ичидан моддий имконияти чекланганларига ҳомийларни жалб қилган ҳолда жами 42 000 000 (қирқ икки миллион) сўмлик рўзғорлик маҳсулотлари эҳсон қилинди. Улар орасидан ўта ночор бўлганларининг моддий таъминотидан хабардор бўлиб туриш режалаштирилди;
Иккинчи йўналиш бўйича имом-хатиб фаолияти ўрганилди. Жумладан, жамоани бошқариш, масжидни тоза ва озода сақлаш, унда қулай шароитлар яратиш жиҳатлари кўриб чиқилди.
Учинчи йўналиш бўйича Ишчи гуруҳ аъзолари ўзларига бириктирилган 21 та масжидда пешин намозини адо қилиб, жамоатга маъруза қилиб бердилар. Тинчлик неъмати, шукроналик, ақидада адашмаслик, мазҳабга эргашиш каби муҳим мавзудаги чиқишларда 3800 га яқин тингловчи қамраб олинди.
Шунингдек, якуний йиғилишда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Зайниддин домла Эшонқулов қиш мавсумини беталофат ўтказиш бўйича сўз юритди.
Йиғилишда меҳнат мигрантлари ва уларнинг оила аъзолари билан мулоқатни мунтазам йўлга қўйиш, кадрлар масаласига эътиборни кучайтириш, маърузаларни Фатво марказидан чиқарилган жума тезислари ва қўшимча адабиётлардан фойдаланган ҳолда бойитиш, ҳафтанинг душанба ва пайшанба кунлари маърузалар қилиш ҳақида сўзлади.
Диний идора Молиявий назорат ва таҳлил бўлими бошлиғи Исломиддин Зуҳриддинов масжидларда иш юритиш ҳужжатларини такомиллаштириш, эҳсон қутилардаги тушумларни комиссия аъзолари иштирокида далолатнома асосида банкдаги ҳисоб рақамларга кирим қилиш, тўй ва маракаларни ихчамлаштириш, жаноза маросимларда бидъат-хурофатларга чек қўйиш тўғрисида гапирди.
Масжидлар билан ишлаш бўлими бошлиғи Музаффар Камолов мавжуд маҳаллаларга барча имом-хатиб ва имом-ноибларни бириктириш, маҳалла еттилиги билан ҳомкорликда ишларни йўлга қўйиш, шаръий далил ва ҳаётий мисоллар асосида маъруза қилиш, кибер жиноятчиликнинг олдини олиш ҳақида айтиб ўтди.
Тадбир сўнгида амалга оширилган ишлар таҳлил қилиниб, Олмазор тумани имом-хатиблари ютуқ ва камчиликлари юзасидан кўрсатма ва тавсиялар берилди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 