Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази дунёдаги ислом санъати тўпламлари мавжуд музей, марказ, кутубхона каби жойларда бўлиб, ислом цивилизацияга оид коллекциялар билан танишмоқда. Марказ қуйида ислом санъати тўпламлари бўйича энг йирик музейлар бешлигини тақдим этади:
1. Ислом санъати музейи (Қоҳира, Миср)
Қоҳирадаги Ислом санъати музейи дунёнинг энг улкан музейларидан биридир. У ўзининг ноёб ва камдан-кам учрайдиган ёғоч ишловлари, артефактлар, керамикалар, шиша, кристаллар ва матолар билан бутун ислом дунёсидан тўпланган буюмлар билан машҳур. Йиллар давомида музейда 2500 дан ортиқ артефактлар 25 галереяда намойиш этилган бўлса-да, музейда 102 000 дан ортиқ буюм мавжуд. Энг муҳим артефактлардан бири — Қуръоннинг ноёб қўлёзмаси бўлиб, баъзи қисмларида кумуш сиёҳ билан ёзилган калиграфия мавжуд.
2. Ислом санъати музейи (Доҳа, Қатар)
Қатарнинг пойтахти Доҳа шаҳрида жойлашган ушбу музей 1980 йилларнинг охирларидан бошлаб тўпланган артефактлар билан танилган. Ушбу музейда дунёдаги энг катта ислом санъати коллекциялари жамланган бўлиб, бу музей 1400 йил давомида уч қитъада мусулмон санъати ва артефактларини намойиш этади. Баъзи артефактлар Испания, Ироқ, Эрон, Ҳиндистон, Туркия, Миср ва Марказий Осиёдан келтирилган. Музейда VII асрдан XIX асргача бўлган металл ишловлари, керамика, заргарлик буюмлари, ёғоч ишловлари, матолар ва шиша асарларини ўз ичига олган ижод намуналари намойиш этилади.
3. Оға Хон музейи (Торонто, Канада)
Бу музейда ислом санъати ҳамда Эрон санъатига доир ноёб топилмалар жамланган ва у Торонто шаҳрида жойлашган. Музейда ислом тарихининг барча даврларидан олинган санъат асарлари ва меросларининг тўплами мавжуд. Оға Хоннинг шахсий тўпламлари, Лондоннинг Ислом тадқиқотлари институти ва Садриддин Оға Хоннинг оилавий тўпламлари ҳам шулар жумласидан. Артефактлар орасида керамика, металл ишловлари ва расмлар мавжуд. Маълумотларга кўра, музейда Ибн Синонинг “Тиб қонунлари” асарининг энг қадимги нусхаси (1052 йил) ва IХ-Х асрларга оид Қуръони Каримнинг саҳифаси сақланади.
4. Турк ва Ислом санъати музейи (Истанбул, Туркия)
Истанбулнинг Фотиҳ туманида жойлашган ушбу музей 1524 йилда қурилган ва аввал Паргали Иброҳим Пошшонинг саройи бўлган. Музейда муҳим ислом хаттотлик санъати, плиткалар, гиламлар ва турли турк маданиятларини намойиш этувчи этнографик кўргазмалар мавжуд. Турли даврлар ва минтақалардан бўлган турар-жойлар реконструкция қилиниб, кўргазмаларда намойиш этилган.
5. Пергамон музейи (Берлин, Германия)
Пергамон музейи Берлин шаҳрида жойлашган бўлиб, 1910-1930 йилларда қурилган. Музей икки қисмга бўлинган: Яқин Шарқ музейи ва Ислом санъати музейи. Ҳар йили бир миллиондан ортиқ одам музейга ташриф буюради. Музей Германиядаги энг кўп ташриф буюрилган санъат музейи сифатида эътироф этилади. Музейда VII-ХIХ асрлар орасидаги артефактлар, Испаниядан Ҳиндистонгача бўлган минтақалардан келтирилган. Энг машҳур артефактлардан бири — Мшатта фасади, бу саҳродаги сарой деворининг бир қисми бўлиб, Иордания жанубида жойлашган.
Манба (https://rahyafteha.ir/en/14721/5-museums-with-the-largest-collection-of-muslim-art/)
Ислом цивилизацияси маркази
Ахборот хизмати
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Фарзанд учун ота-онага хизмат қилиб, уларнинг розилигини олишдан ҳам улуғроқ саодат йўқ. Боиси Аллоҳ таоло ризоси ота-она розилигига боғланган.
Меҳрибон Роббимиз ота-она розилигини топиш учун бизларга унинг йўллари ва воситаларини осон қилиб қўйган. Нафақат ҳаётликларида, балки дунёдан кўз юмганларидан кейин ҳам уларга яхшилик қилиш шулардан биридир.
Шариатимизда ота-она нафақат ҳаётлик чоғларида, балки улар бу дунёдан ўтиб кетганларидан кейин ҳам ҳақларини адо этмоқлик фарзанд зиммасидаги вазифалардан саналади. Ана шулардан бири ота-она яқинлари ва дўстларига яхшилик қилишдир.
Ибн Динордан ривоят қилинади: “Абдуллоҳ ибн Умарнинг эшаги ва салласи бўлар эди. Бир куни ўша эшагини миниб кетаётган эди, олдидан бир аъробий ўтиб қолди. Шунда “Сен фалончининг ўғли эмасмисан?” деди. У: “Ҳа, шундай”, деди. Ибн Умар унга эшакни бериб, “Бунга миниб ол”, деди ва салласини бериб: “Буни бошингга ўраб ол”, деди.
Шерикларидан бири унга: “Аллоҳ сизни мағфират қилсин! Чарчаганда миниб турадиган эшагингизни, бошингизга ўрайдиган саллангизни мана шу аъробийга бердингиз-а?” деди. Ибн Умар: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг “Яхшиликларнинг энг яхшиси – киши отаси кетганидан (вафот этганидан) сўнг унинг яхши кўрганларига яхшилик қилишидир”, деганларини эшитганман. Унинг отаси (отам) Умарнинг дўсти эди”, деди” (Имом Муслим ривояти).
Абу Усайд Молик ибн Рабиъа Соъидий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларида эдик, Бани Салималик бир киши келиб, “Ё Аллоҳнинг Расули, ота-онамнинг вафотидан кейин уларга қилишим мумкин бўлган яхшиликлардан бирор нарса қолдими?” деди. У зот: “Ҳа. Уларнинг ҳаққига дуо қилиш, улар учун истиғфор айтиш, улардан кейин аҳдларига вафо қилиш, улар орқалигина боғланадиган силаи раҳмни боғлаш ва уларнинг дўстларини икром қилиш”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).
Ҳадиси шарифда фарзанд ўз ота-онасига қиладиган яхшилик уларнинг вафотларидан кейин ҳам давом этиши лозимлиги баён қилинмоқда. Яъни, фарзанд ота-онаси ҳаққига уларнинг вафотидан кейин ҳам мағфират сўраб дуо қилиб турса, улар учун Аллоҳ таолога истиғфор айтишни канда қилмаса, иншоАллоҳ ота-онасининг савобига савоб қўшилиб бораверади, даражаси эса кўтарилади. Яна бир муҳим жиҳат шуки, фарзандлар ота-онасининг яқинларига ҳамиша сила раҳм қилиши, уларнинг ҳолларидан хабар олиб туришлари лозим.
Имом Бухорий ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Отангнинг дўстлигига риоя қил, шунда Аллоҳ таоло нурингни сўндирмайди”, деганлар.
Демак, ота билан дўстлашган ҳар қандай одамлардан алоқани узмаслик керак.
Илёсхон АҲМЕДОВ