29 Июн, 2025, 4 Муҳаррам, 1447
29 Июн, 2025, 4 Муҳаррам, 1447
Пайғамбарларнинг вазифаси Аллоҳ таолонинг буйруқ ва қайтариқларини инсонларга етказиш, сўзида ва амалида баён қилиб беришдир. Қуръони каримда барча пайғамбарлар ушбу масъулиятли вазифани мукаммал бажарганликлари таъкидланган.
Пайғамбарлар қаторида Набийимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам зулматларни ёритувчи нур мисол умматни мунаввар манзиллар сари етакладилар. Аллоҳ таоло бундай мараҳамат қилади:
وَدَاعِيا ً إِلَى اللَّهِ بِإِذنِهِ وَسِرَاجًا مُّنِيرا
“Аллоҳнинг изни билан У зотга (Унинг динига) даъват қилувчи ва (ҳақ йўлни кўрсатувчи) нурли чироқ қилиб юборгандирмиз”(“Аҳзоб” сураси, 46-оят).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам гўзал ўрнак, инсонларга тўғри йўлни кўрсатувчи эканликлари ушбу оятда баён қилиняпти. Шу сабабдан саҳобалар у зотнинг ҳаётларини диққат билан кузатиб, ўзлари учун ўрнак қилиб олишган ва келажак авлодларга катта ғайрат билан етказишган.
Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан ўрнак олиш ҳар бир мусулмон учун энг олий вазифа ҳисобланади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَانَهَاكُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا وَاتَّقُوا اللَّهَ
“Пайғамбар ўзи сизларга ато этган нарсани олинглар, у зот сизларни қайтарган нарсадан қайтинглар ва Аллоҳдан қўрқинглар”(“Ҳашр” сураси, 7-оят).
Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан Қиёматга қадар барча инсонлар ўрнак олишини таъкидлаган. У зот алайҳиссалом ҳам сўзда, ҳам амалда баён қилган асос ва қоидалар бутун инсонлар учун йўл кўрсатувчидир. Шундай вазиятлар бўлганки, у зотдан душманлари ва озор берган шахсларни лаънатлаш, уларга азоб келиши учун дуо қилишларини сўраганлар. Лекин шундай оғир вазиятда ҳам: “Мен лаънатловчи эмас, балки раҳмат пайғамбари қилиб юборилдим”, – деб жавоб беришлари фикримизнинг далилидир.
У зотнинг ахлоқлари тўғрисида Оиша онамиздан сўралганда: “У зотнинг хулқлари Қуръон эди”, деб жавоб бердилар. Оиша онамизнинг берган жавобларидан Қуръоннинг буйруқ ва қайтариқларига бўйсуниш энг чиройли ахлоқ эканини яна бир бор англаймиз. Имом Нававий: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қуръон рози бўлган ишдан рози, Қуръон норози бўлган ишдан норози бўлар эдилар”, деганлар. Булардан аён бўладики, мусулмон киши оят ва ҳадислардаги буйруқларга бўйсунган вақт Пайғамбаримиз алайҳиссаломни ўзларига ўрнак қилиб олган бўлади.
Ҳақиқатда, Расулуллоҳ алайҳиссалом арзимас сабаблар туфайли бир-бирини ҳалок қиладиган, ахлоқсизликнинг юқори чўққисига чиққан қавмдан Саодат асри дея эътироф этилган жамиятни тарбияладилар. Пайғамбар алайҳиссаломнинг бу ютуққа эришишларида буюк ахлоқлари, ҳаёт йўлларининг таъсири бор, албатта.
Бундан келиб чиқадики, гўзал хулқнинг инсон ҳаётида тутган ўрни беқиёсдир. Зеро, Ислом дини моҳиятини бошқаларга намоён этишнинг энг яхши йўли гўзал ахлоқдир!
Ҳошим домла Аманов,
Тошкент ислом институти ўқитувчиси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Бир киши Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга келиб: «Мен қийналган кишиман», деди. Яъни, оч эканини билдирди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам хотинларидан бирига овқат сўраб одам юбордилар. «У зотни ҳақ ила жўнатган зотга қасам ичиб айтаманки, уйимда сувдан бошқа ҳеч нарса йўқ!» деди у.
Худди шундай қилиб барча хотинларига овқат сўраб одам жўнатдилар. Уларнинг бари юқоридагидек жавоб берди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу кеча бу одамни ким меҳмон қилади, Аллоҳ унга раҳм қилсин», дедилар. Шунда ансорлардан бир киши туриб: «Ё Аллоҳнинг Расули! Уни мен меҳмон қиламан», деди. Сўнгра уни уйига олиб кетди. Бориб хотинига бундай деди:
— Бу одам Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг меҳмонлари. Унга таом ҳозирла!
Хотин деди:
— Болаларимизнинг овқатидан бошқа овқат йўқ.
Эр деди:
Болаларингни ухлатиб овқатни олиб кел. Меҳмон овқатга қўл узатганида чироқни ўчириб қўй. Биз қоронғида ўзимизни овқат еяётгандек кўрсатамиз. Аммо емаймиз. Меҳмон шунда озгина овқатга тўяди.
Улар шундай қилиб оч ухлашди. Меҳмон тўйди. Эрталаб улар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига боришгач, у зот дедилар:
— Аллоҳ таоло сизнинг ишингиздан ажабланди. Сиз ҳақингизда Қуръон нозил қилди:
«Гарчи ўзларининг ҳожатлари бўлса ҳам (бошқаларни) ўзларидан устун кўрадилар. Ким ўз нафсининг бахиллигидан сақланса, ундай кишилар ҳа, ана ўшалар нажот топгувчилардир» (Ҳашр сураси, 9-оят).
Дунё чархпалакдир. Замон айланиб туради. Бугун пулинг бор. Эртага йўқ, ишинг орқага кетади. Бугун фақирсан, аммо эртага бойиб кетишинг мумкин. Фақирлик айб эмас, бойлик фазилат эмас.
Муҳими қалбдаги нарсадир, чўнтакдаги эмас. Муҳими инсоннинг бойлик ва фақирлик пайтидаги ахлоқидир.
Тасаввур қиляпсизми, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳеч бир аёллари уйидан овқат топилмаяпти! У киши Аллоҳнинг Расули бўлиш билан бирга давлат раҳбари ҳам эдилар. Уйларида сувдан бошқа ҳеч вақо йўғ-а?!
Фақирликни уқубат, бойликни эса мукофот деб ўйлашдан эҳтиёт бўлинг. Дунё бор-йўғи имтиҳон, холос. Имтиҳон саволлари қанчалар қийин бўлмасин, ўтириб қолманг.
Ақлли инсон бошқаларнинг ҳожатини чиқаришга ҳаракат қилади. Уларни қийин аҳволда қолдирмайди. Кишиларга эҳсон қилганингизда улар ўзини айбдор ва нуқсонли санашмасин!
Бемор кишининг фақирлигини билиб қолсангиз, у сўрашидан олдин аҳволидан хабар олишингиз оқилона ишдир. Баъзиларнинг иффати сўрашдан тўсади. Инъомнинг энг афзали инсонларнинг иффатни эҳтиром қилиб, обрўларини муҳофаза қилиб берилган инъомдир!
Эҳсон қилишнинг ҳам одоблари бор. Бир кишига ҳамманинг олдида садақа ёки эҳсон берсангиз, уни хижолатга қўясиз, иффатини жароҳатлайсиз, ожизлигини юзига солгандек бўласиз... Бунақа садақа-эҳсон қилгандан кўра, қилмаганинг афзалдир!
Юқорида келтирилган ансорийнинг одобига боқинг. Овқати озлиги учун хотинига чироқни ўчиришни буюрди. Мақсади меҳмонни хижолат қилмаслик эди. Чироқ ёниб турганида меҳмон овқатнинг камлигини кўриб, уялиб, овқат барчага етиши учун эҳтимол тўйиб ея олмасди.
Кишилардан ноқулайликни кетказиш ҳам уларни хотиржам қилишдир. Хотиржам қилиш эса, ибодатдир!
«Набавий тарбия» китоби асосида тайёрланди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 