14 Август, 2025, 20 Сафар, 1447
14 Август, 2025, 20 Сафар, 1447
Рамазон бошқа ойлар каби оддий ўтиб кетмаслиги керак. Шу маънода қуйида Рамазонда қилинадиган айрим амаллар ҳақида қисқа тўхталиб ўтамиз.
Қариндош-уруғ ва бева-бечоралар ҳолидан хабар олиш.
Бу ишни йил бўйи қилиш керак. Аммо силаи раҳм ва меҳр-муравват кўрсатиш Рамазонда янада мақсадга мувофиқ. Бунда фақат моддий жиҳат асосий ўринда бўлмайди. Балки имконини топганлар моддий тарафдан, бошқалар яхши муомала, очиқ чеҳра ва табассум, икки оғиз ширин сўз билан бўлса ҳам одамлар қалбига хурсандчилик киритишлари, бева-бечоралар кўнглини тоғдек кўтаришлари мумкин.
Бу ойда имкони борлар қийналган, қаровчисини йўқотган мискин ва бечораларга моддий тарафдан ёрдам берсалар, уларнинг дуоси шарофатидан дунё ва охират ишларига барака киради. Кўпчилик Рамазонда ифторлик қилиб кимўзарга ўйнайди. Аслида ифторликнинг энг яхшиси ҳақдорларга таом бериш ва уларни либос билан таъминлашдир. Мана шуниси Аллоҳ даргоҳида ҳусни мақбул бўлади.
Гина-кудуратларга барҳам бериш.
Рамазон кишилар ўртасидаги адоват, жанжал, аразлашиш, гина-кудуратларга барҳам бериш ойидир. Сабаби дўсту ёр, ака-ука, опа-сингил, қайнона-келин ўртасида низо бўла туриб, тутилган рўзалар, қилинган хатми Қуръон ва бошқа савобли ишлар мукаммал бўлмайди. Балки ҳамма ишни орани ислоҳ қилишдан бошлаш керак. Бунда бир тараф иккинчи тарафдан ўзини паст олиб, айби бўлмаса ҳам ислоҳ таклифи билан чиқса жуда яхши бўлади. Ўзи биров билан урушмаган тақдирда ҳам қайси бир банда аразлашганлар орасини ислоҳ қилса, катта ажр ва мартабаларга эришади.
Бўйнидаги қарзларни тўлаш.
Албатта агар имконингиз бўлса, кечиктирмай дарров олинган қарзни қайтаринг. Шунда қарз берган одам ҳам хурсанд бўлади, қалбингизга хотиржамлик киради. Агар имконингиз бўла туриб, қарзни чўзиб юрсангиз катта гуноҳга қоласиз, қарз берган одамга зулм қилган, унинг ҳаққини еб юрган бўласиз.
Шу ўринда иморат қурган, бирон қурилиш қилаётган кишилар усталар ҳаққини беришни унутган ёки пайсалга солиб юрган бўлсалар, уста ҳақини беришлари лозимлигини ҳам алоҳида эслатиб ўтамиз. Хизмат қилган одам ҳақини бермай чўзиб юриш мусулмон одамга тўғри келмайдиган ишдир. Зеро, ҳадиси шарифларда тўлашга имкони бор бўла туриб қарзини пайсалга солиб юриш зулм эканлиги таъкидланади.
Қарз масаласи очилганида беихтиёр одамларнинг давлатдан қарздорлиги ёдга келади. Давлат бизга сув, газ, электр энергияси каби ҳаётий муҳим нарсаларни етказиб беради. Бунинг учун улар ҳаққини тўлаб қўйиш ҳам керак. Тўғри бу неъматларнинг яратувчиси Аллоҳ.
Бунга шак-шубҳа йўқ. Аммо оддий одам давлат ёрдамисиз ердан газ қазиб ололмайди, сувга тўғон ўрнатиб, ўз хоҳишича энергия чиқара олмайди ёки тоғдан келаётган сувни тозалаб, ўз уйигача олиб келолмайди. Бу давлатнинг иши. Бу ишлар ўз-ўзидан бўлмайди. Бунинг учун сарф-харажат қилиш, ишчиларга ойлик бериш керак. Биз тўлайдиган пуллар мана шундай ҳаражатларга кетади. Хуллас, Рамазонда давлат олдидаги қарзларимизни ҳам тўлаб қўйишимиз лозим.
Маҳаллaлар покизалигига эътибор бериш.
Маҳаллалар, кўча-кўй ва уйларимиз ободлиги, покизалиги билан Рамазоннинг файзига файз қўшилади. Сабаби поклик имондандир. Бу ишни Рамазондан бошқа вақтларда ҳам қилиш керак. Аммо Рамазонда тозаликка, покликка яна ҳам эътиборлироқ бўлиш талаб этилади. Авваллари момоларимиз Рамазондан олдин уй кўтарар қилишарди. Мана шу эзгу амални давом эттириш биз авлодлар бурчидир. Бунда эркаклар бош-қош бўлиб, аёллар билан ҳамкорликда, аҳилликда иш олиб борсалар мақсадга мувофиқ бўлади. Поклик деганда фақат уйлар поклиги эмас, балки либос, қолаверса қалб поклиги ҳам назарда тутилади.
Одилхон қори Юнусхон ўғли
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Сабаблари кўп...
Нега эркаклар ўз жонига қасд қилишмоқда? Оила бошлиғининг ҳаётдан тўйишига сабаб нима? Баъзилар уни оилавий можаролар билан боғлайди. Афсуски сабаб фақат шу эмас, унинг омиллари жуда кўп.
Бутун дунёдаги ҳолат шу...
Дунёдаги барча ўз жонига қасд қилишларнинг тўртдан уч қисми эркаклар ўртасида содир бўлмоқда. Афсуски, юртимизда ҳам ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари кўпроқ эркаклар билан юз бермоқда, яъни аёлларга нисбатан эркаклар кўпроқ суицидга қўл урмоқда.
Муаммонинг илдизи қаерда?
Асосий сабаб – оиладаги нотўғри тарбияга бориб тақалади. Фарзанд тарбиясига бефарқ, ҳар куни уруш-жанжал, ичкиликбозлик бўладиган оилаларда улғайганлар орасида ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари кўпроқ кузатилади.
Бола тарбияси учун фақат Она масъул(ми?)...
Афсуски аксар оилаларда фарзанд тарбияси билан фақат оналар шуғулланади ва шунга масъул саналадилар. Барча машаққатлар ожизалар зиммасига юкланади. Отанинг вазифаси эса пул топиш, рўзғорни бус-бутун қилиш, хуллас оилани фақат моддий тарафдан таъминлаши керак деган нотўғри тушунча кенг тарқалган.
Агар фарзанд ота меҳри ва эътиборисиз улғайса....
Ўғил боланинг эркаклик фазилатларининг шаклланишида отанинг ўрни беқиёс. Чунки ҳар бир ўғил бола ўз отасини қаҳрамон деб билади. Фарзанд учун ҳаётидаги энг мукаммал инсон бу унинг отасидир.
Ҳаётидаги қаҳрамонидан намуна олмаган фарзанд жамиятда ўз ўрнини топишга, мақсад сари интилишга, машаққатларни енгиб ўтишга, синовларда сабрли ва иродали бўлишга қийналади. Бундай вазиятлардан қандай қутилишни, мусибатлани енгишни, кимдан маслаҳат олишни ёки кимга эргашишни билмай қолади.
Оғир кунларда яқинларининг, хусусан, отасининг қўллаб-қувватлашини, далда бўлишини, тасалли беришини, ишончини кутади. Афсуски бу бўшлиқ айрим оталар томонидан тўлдирилмайди.
“Кучли портлаш”га олиб келади
Аксинча жуда кўп оталар фарзандига берадиган ягона тасаллиси: “сен ўғил боласан”, “ўғил бола йиғламайди”, бўлади. Наҳотки, ўғил бола йиғламаса ёки унга йиғлаш мумкинмас бўлса?
Йўқ, асло. Аслида ўғил бола ҳам ўз муаммолари ёки ҳиссиётлари сабабли йиғлаши мумкин. Аксинча кечинмаларни ичга ютиш бир кун келиб “кучли портлаш”ларга сабаб бўлади. Шу тариқа муаммолар бартараф этилишининг ўрнига, фарзанд ўз ёғига янада баттар қовурилади.
“Жонимга тегди”
Эркак киши бир кунда ўз жонига қасд қилиш қарорига келмайди. У ёшликдан муаммолар гирдобидан чиқа олмаган, ўзини ҳатто ота-онасига ҳам керакли деб ҳис қилмаган бўлади. Ҳаётда ўз ўрнини топишга, муаммоларини ечишга ҳаракат қилади. Аммо ҳеч кимдан далда топа олмаганидан кейин шу қарорга келади. Унгача анча босқичларни босиб ўтган, лекин ҳеч ким унга эътибор бермаган бўлади. “Ҳаммаси жонимга тегди”, “Яшагим келмаяпти”, “Эплолмаяпман” деган гапларини эса афсуски яқинлари “эшитмаган” бўлишади.
Тушкунлик – ташвиш келтиради
Шу тариқа эркак киши муаммолар, мусибатлар ёки қийинчиликларининг ечимини топа олмай ичини кемиради. Биров уни эшитмайди ёки тасалли бермайди. Натижада яна бир ташвиш – касалликка чалинади.
Ўлим – сўнгги чора эмас
Оғир вазиятларда муаммолар ечимсиз туюлади. Бундай ҳолатда баъзилар муаммонинг ечимини топишга ҳаракат қилмайди, балки муаммони оғирлаштирни ўйлайди. Масалан, қарзга ботган ёки иши юришмай турган бўлиши мумкин. Айримлар ушбу муаммоларнинг “ечими”ни – ўлим деб билишади.
Мусибатлар ҳеч кимни четлаб ўтмайди, аяб ўтирмайди ҳам...
Ҳамма гап унга муносабатда, уни қандай қабул қилишда. Сиз учун дунё зимзиё, қоронғими? Сабрли бўлинг, тонг отишига оз қолди, қуёш ҳам ҳадемай чарақлаб чиқади!
Қарзга ёки ғамга ботган бўлсангиз
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларидан бирига: “Аллоҳ ғамларингни кетказадиган ва қарзларингни узадиган калималарни ўргатиб қўяйми?” дедилар. “Ҳа, ё Аллоҳнинг Расули!” деди у. Набий алайҳиссалом: “Тонг отганда ва кеч кирганда: Аллоҳим! Сендан ғам босишидан, маҳзунликдан, ожизликдан, дангасаликдан, қўрқоқликдан, бахилликдан, қарзга ботишдан ва одамларнинг ғолиб келишидан паноҳ сўрайман, дегин”, дедилар.
Барча муаммолар ечими, барака калити
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким истиғфор айтишни ўзига лозим тутса, Аллоҳ унинг мушкулини кушойиш қилади, оғирини енгил қилади ва ўзи ўйламаган томондан ризқ беради”, деганлар.
Ҳали ҳаммаси яхши бўлади...
Агар солиҳларнинг амал қилишида беллаша олмасангиз, гуноҳкорларнинг истиғфор айтишида мусобақалашинг! Шунда ҳаммаси яхши бўлади, инша Аллоҳ.
Даврон НУРМУҲАММАД
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 