18 Декабр, 2025, ,
18 Декабр, 2025, ,
САДАҚА (эҳсон) нинг энг ноёб 80 та ТУРИ
ни
УЛУҒ УСТОЗ УЛАМОЛАРИМИЗ баён қилиб берганлар:
КАЛОМУЛЛОҲНИНГ ОЯТИ КАРИМАЛАРИДА
ХУДОИМ ТАОЛО МАРҲАМАТ ҚИЛАДИ:
Z «Кимки бир ҳасана (савобли иш) қилса, унга ўн баробар кўпайтириб ёзилур. Кимки бир ёмон (гуноҳ иш) қилса, фақат ўша гуноҳ миқдорида бир гуноҳга яраша жазоланур. Уларга ноҳақлик қилинмагай» (Қуръони карим. Анъом сураси 6/160).
ЖАНОБИ ПАЙҒАМБАРИМИЗ РАСУЛУЛЛОҲ САЛЛАЛЛОҲУ АЛАЙҲИ ВАСАЛЛАМ
МЕҲР-МУРУВВАТ ТАРИҚАСИДА МАРҲАМАТ ҚИЛАДИЛАР:
¯ «Яримта хурмо билан бўлса ҳам ўзингизни дўзахдан сақланг! Агар кимки буни тополмаса, ширин сўз билан!».
ДОНО ХАЛҚИМИЗ МАҚОЛЛАРИДАН:
è Ҳиммати йўқнинг
Ҳурмати йўқ.
è Бахилнинг туйнугидан ел кирмас,
Эшигидан – эл.
è Яхши топса – элга ёяр,
Ёмон топса – гўрга ёяр.
è Оларда ҳисоби тўққиз,
Берарда саноғи – ўттиз.
è Бахил авлиё бўлмас,
Авлиё бахил бўлмас.
è Ҳасад кўчатини эккан
Бало мевасини ер.
è Сахийнинг хайрига бахилнинг боши оғрир.
è Аҳмоқда ақл бўлмас,
Ақлли бахил бўлмас.
è Ҳасад ўтини дарё учиролмас.
è Бахил эҳсондан қочар,
Хасис меҳмондан қочар.
è Бермаснинг оши пишмас,
Пишса ҳам қозондан тушмас.
è Сахий топса – ўртада,
Бахил топса – халтада.
è Яхшининг кўнгли – тоғ,
Бахилнинг кўнгли – доғ.
è Хасиснинг пулидан юлдуз яқин.
è Қамиш сувга тўймас,
Хасис – пулга.
è Сахий бўлмаса, бахил ҳаром ўлар.
è Ҳимматли кўкка кўтарилар,
Ҳимматсиз – ерга кўмилар.
1) Таом билан сийлаш – энг хайрли садақадир.
2) Биродарингизнинг юзига табассум қилишингиз – садақа.
3) Қариндошга яхшилик қилиш – садақа.
4) Закот бериш – садақа.
5) Ушр бериш – садақа.
6) Фитр рўза бериш – садақа.
7) Икки киши ўртасида адолатли бўлиш – садақа.
8) Йўлдаги озор берувчи нарсани даф этиш – садақа.
9) Ширин сўз айтиш – садақа.
10) Оила аъзоларига меҳр-мурувват қилиш – садақа.
11) Ўз фарзандларини тартиб-интизомга ўргатиш – садақа.
12) Етимларга ёрдам бериш – садақа.
13) Боқувчиси йўқ оилага ёрдам қилиш – садақа.
14) Қийналган инсонга ёрдам бериш – садақа.
15) Одамларга чиройли муомала қилиш – садақа.
16) Овқат тайёрлаш – садақа.
17) Икки киши ўртасини адолат билан ислоҳ этиш – садақа.
18) Челагингиздаги сувни биродарингизнинг челагига қуйиб бериш – садақа.
19) Ёрдам сўраб келган ҳожатмандга ёрдам бериш – садақа.
20) Кишига биринчи бўлиб салом бериш – садақа.
21) Кишига улови борасида ёрдам бериш – садақа.
22) Бир кишини уловга минишига кўмаклашиш – садақа.
23) Бир одамни юкини кўтариб олиб бериш – садақа.
24) Шаҳватини ҳалол йўл билан қондириш – садақа.
25) Бир инсонни мушкулини осон қилиш – садақа.
26) Қарзни тўлашга қийналаётганга ҳақ эгаси муҳлатни чўзиб берса, ҳар куни ҳақ эгаси берган қарзи миқдорича садақанинг савоби ёзилади.
27) Қарздорнинг қарзини кечиб юборган кишига Қиёматгача ҳар куни шунча садақа қилганнинг савоби ёзилиб туради.
28) Киши ўз фарзандини чиройли одоб-ахлоқ билан тарбиялаши – садақа.
29) Намоз сари босилган ҳар бир қадам – садақа.
30) Яхшилик қилиш – садақа.
31) Яхшиликка буюриш – садақа.
32) Ёмонлик қилмаслик – садақа.
33) Ёмонликдан қайтариш – садақа.
34) Қарз сўраб келган кишига қарз бериб туриш – садақа.
35) Қарздор кишининг қарзларини тўлаб бериш – садақа.
36) Одамларга яхши сўз айтиш – садақа.
37) Ўзидан кичикка раҳмдиллик қилиш – садақа.
38) Ўзидан каттани ҳурматини жойига қўйиш – садақа.
39) Мусулмонларга ғоибдан туриб дуо қилиш – садақа.
40) Мусулмон кишининг бир инсонга ёрдам бериши – садақа.
41) Бировни оғирини енгил қилиш – садақа.
42) Йўлда адашган кишига тўғри йўлни кўрсатиб, уни йўллаб қўйиш – садақа.
43) Ифторлик қилиб бериш – садақа.
44) Кишини меҳмон қилиш – садақа.
45) Қўшнига яхшилик қилиш – садақа.
46) Мўминнинг кўнглини хурсанд этиш – садақа.
47) Тилни беҳуда гаплардан тийиш – садақа.
48) Ғийбатдан сақланишлик – садақа.
49) Эҳтиёжмандларга яхшилик улашиш – садақа.
50) Кишининг узоғини яқин қилиш – садақа.
51) Кўзи ожиз кишини тўғри йўналишга тушириб қўйиш – садақа.
52) Одамлар учун фойдали илм ўргатиш – садақа.
53) Ёмонликдан сақланиш – садақа.
54) Одамларга сув улашиш – садақа.
55) Келишолмай қолганларнинг ўртасини ислоҳ қилиш – садақа.
56) Йўловчига ёрдам кўрсатиш – садақа.
57) Бемор ҳолидан хабар олиш – садақа.
58) Кўнглиозорни хурсанд қилиш – садақа.
59) Азадор инсонни кўнглини кўтариш – садақа.
60) Билиб-билмай хафа қилган инсонни кечириш – садақа.
61) Билиб-билмасдан ёмонлик қилган одамни кечириш – садақа.
62) Одамларга яхши тилак тилашлик – садақа.
63) Инсонларга яхши гумонда бўлишлик – садақа.
64) Мевали кўчат ўтқазиб ёки бирон экин экса, ундан одамлар, ҳайвон-паррандалар еса – садақа.
65) Кўзи яхши кўрмайдиган кишига бир нарсани кўрсатиб қўйиш – садақа.
66) Халқ учун керакли зиё, илм тарқатиш – садақа.
67) Боғ барпо бўлишига ҳисса қўшиш – садақа.
68) Ҳайвон-паррандаларни парвариш қилиш – садақа.
69) Экилган экин-текинларни парвариш қилиш – садақа.
70) Ижозат этилган ҳайвон-паррандаларни уйда боқиш – садақа.
71) Рухсат берилган экин-текинларни экиб-ўстириш – садақа.
72) Ўз либоси ва таомида, уйи ва ишхонасида, жамоат жойлари, кўча ва ҳар қандай жойда тозалик, ҳалоллик, поклик ва озодаликка риоя қилиш – садақа.
73) Юрган йўлда зикр билан машғул бўлишлик – садақа.
74) Йўл ҳаракатида имкони бўлганда бошқа инсонга йўл бериш – садақа.
75) Масжидда ўзи эгаллаб ўтирган жойни бошқа одамга бериш – садақа.
76) Қўни-қўшни, ака-ука, опа-сингил, қариндош ва (ҳоказо) лар рўзғор буюмларидан вақтинча ишлатишга сўраб турганда бериб туриш – садақа.
77) Уйда, кўчада ва барча жамоат жойларида бирор нарса умидвор бўлиб, сўраб келган инсонни қуруқ қайтармаслик – садақа.
78) Кўпчилик фойдаланиш учун зарур нарса (газ, свет, сув каби)ларни ўтказишда ҳисса қўшиш – садақа.
79) Кўпчилик фойдаланадиган жой (мактаб, шифохона, меҳмонхона, кўприк, йўл, қабристон, масжид каби)лар қурилиши ва ободлигига ҳисса қўшиш – садақа.
80) Кўпчилик фойдаланадиган иншоот (завод, фабрика каби)ларни барпо этилишида ҳисса қўшиш – садақа.
(Каломуллоҳ – Қуръони Каримнинг ояти карималари ва Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак ҳадиси шарифларидан).
Иброҳимжон домла Иномов
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Аллоҳ таоло бандаларнинг тавба-тазарру қилиши учун турли имтиҳонлар билан синовлар беради. Мана шу синовлардан шукр ва сабр ила ўтганларга Аллоҳ улкан савоблар бериб, гуноҳларини кечиради, мусибатларини аритади.
Юнус алайҳиссалом балиқнинг қорнида туриб Аллоҳга зорланмадиларми?! У зотнинг нолаларига берилган жавоб қуйидагича бўлди: «Бас, Биз унинг (дуосини) ижобат қилдик...»[1].
Аллоҳ таоло марҳамат қиладики: «Зуннун (Юнус)нинг (ўз қавмидан) ғазабланган ҳолда (ўз қишлоғидан чиқиб) кетиб, Бизни унга қарши чиқа олмайди, деб ўйлаган пайтини, сўнг (Биз уни балиқ қорнига ташлаганимиздан кейин) қоронғу зулматлар ичра: “Сендан ўзга илоҳ йўқдир, Сен (барча) нуқсонлардан покдирсан! Дарҳақиқат, мен (ўзимга) зулм қилгувчилардан бўлдим”, деб нидо қилган (пайтини эсланг!). Бас, Биз унинг (дуосини) ижобат қилдик ва уни ғамдан қутқардик. Биз мўминларга мана шундай нажот берурмиз»[2].
Айюб алайҳиссалом одоб ва ҳаё ила нидо қилмадиларми?! Аллоҳ таоло у зотга ҳам қуйидагича жавоб қилди: «Айюб эса Парвардигорига нидо қилиб: “(Эй Раббим!) Менга мусибат етди. Ўзинг раҳмлиларнинг раҳмлироғидирсан”, деб илтижо қилган пайтини (эсланг!). Бас, Биз унинг (дуосини) ижобат қилиб, ундаги заҳматни кетказдик ҳамда Ўз ҳузуримиздан меҳрибонлик кўрсатиб, барча ибодат қилгувчиларга эслатма бўлсин, деб (Айюбга) оиласини ва улар билан қўшиб яна ўшаларнинг баробарида аҳли авлод ато этдик»[3].
Шунингдек, Аллоҳ таоло Нуҳ алайҳиссаломнинг дуоларини ҳам ижобат қилиб: «Нуҳни (эсланг!) У илгари нидо қилганида Биз унинг (нидосини) мустажоб қилиб, ўзини ва аҳлини буюк ғамдан қутқардик»[4], деди.
Яъқуб алайҳиссалом ҳам бошига тушган синовни аритишини сўраб Аллоҳ таолога нидо қилди: «...Мен ғам ва ташвишларимдан ёлғиз Аллоҳгагина шикоят қиламан...»[5].
Пайғамбарларнинг энг афзали бўлмиш Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Тоифдан қувғин бўлиб, ҳатто ёш болалар тошбўрон қилишганида кавушлари қонга тўлиб оламлар Роббига дуою илтижолар ила юзланганлар: “Қувватсизлигим, чорасизликдан ва одамлар олдида хорлигимдан Сенга шикоят қиламан, эй Раббим! Сен Раҳмли Зотсан! Заифҳолларнинг Парвардигорисан ва менинг ҳам Роббимсан! Мени кимга ташлаб қўйдинг? Менга қовоғини соладиган бегонага ташлаб қўйдингми? Ишимни душманга топшириб қўйдингми? Муҳими, ғазабингга дучор бўлмаган бўлсам, бундан бошқа барчаси бекор! Шундай бўлса-да, офиятинг мен учун кенгдир. Зулматларни ёритган, дунё ва охират ишлари у билан юриб турадиган Важҳинг нури ила паноҳ сўрайман. Ғазабингга дучор бўлиб қолишимдан паноҳ тилайман. Ўзинг рози бўлгунингга қадар розилик Сеникидир[6]. Сендан ўзгада қувват ҳам, куч ҳам йўқ!”.
Бу дуонинг, нидонинг жавоби нима бўлди?!
Жаброил алайҳиссалом у зотнинг олдиларига келиб: “Қавмингизнинг сизга айтган гапларини ва қандай қилиб сизни қувғин қилганларини Аллоҳ кўриб турибди. Аллоҳ таоло тоғларга масъул бўлган фариштани юборди, улар борасида нимани ихтиёр қилсангиз, буюришингиз мумкин”, деди.
Шунда Пайғамбар алайҳиссаломга тоғларга масъул фаришта нидо қилиб: “Маккадаги мана бу икки тоғни уларнинг устига қопқоқ қилиб ёпиб қўйишимни хоҳласангиз, шундай қиламан”, деди. Набий алайҳиссалом: “Аксинча, мен Аллоҳ таоло уларнинг пушти камарларидан Ягона Аллоҳга ибодат қиладиган, У Зотга бирор нарсани шерик қилмайдиганларни чиқариб қўйишини умид қиламан”, дедилар.
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
[1] Анбиё сураси, 88-оят.
[2] Анбиё сураси, 87–88-оятлар.
[3] Анбиё сураси, 83–84-оятлар.
[4] Анбиё сураси, 76-оят.
[5] Юсуф сураси, 86-оят.
[6] Бу мажозий маъноси. Ҳақиқий маъноси: “Сен рози бўлганингча Сендан дакки эшитавераман”.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 